Dotychczasowe konsekwencje szeroko rozumianych optymalizacji podatkowych ograniczają się do ustalenia skutków podatkowych z pominięciem struktur wdrożonych w celu uniknięcia zapłaty podatku. W razie zakwestionowania danego modelu optymalizacyjnego, podatnik wprawdzie musi uiścić różnicę w podatku wraz z należnymi odsetkami, jednak nie jest narażony na dodatkowe sankcje. Również stosowanie nierynkowych mechanizmów nie jest w żaden sposób penalizowane, jeżeli podatnik posiada dokumentację cen transferowych.
Czytaj także: Ujemne wyniki firmy pod lupą fiskusa
Od 1 stycznia 2019 r. klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania zostanie uzupełniona o regulacje umożliwiające nałożenie na podatnika dodatkowych sankcji finansowych. Dodatkowe zobowiązanie będzie mogło być nakładane również na podmioty powiązane, które stosują nierynkowe mechanizmy rozliczeń. Przepisy te ustawodawca zebrał w rozdziale 6a ordynacji podatkowej – „Dodatkowe zobowiązania podatkowe". W konsekwencji, organy podatkowe będą ustalać w określonych przypadkach nie tylko wysokość zaniżenia zobowiązania podatkowego, ale również wysokość dodatkowego zobowiązania podatkowego, które będzie swego rodzaju karą za unikanie opodatkowania. Co więcej, w określonych przypadkach sankcje te mogą zostać podwojone, a nawet potrojone i sięgnąć 80 proc. korzyści podatkowej.
W ocenie Ministerstwa Finansów, nowe przepisy mają, przede wszystkim, pełnić funkcję prewencyjną, a możliwość zastosowania dotkliwej kary – jaką w praktyce jest dodatkowe zobowiązanie podatkowe – ma zniechęcić podatników do podejmowania działań zmierzających do unikania opodatkowania czy też stosowania nierynkowych cen.
Katalog przesłanek
Katalog sytuacji, w których podatnik może być obciążony dodatkowym zobowiązaniem podatkowym został uregulowany w art. 58a § 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.). Zgodnie z treścią tego przepisu, dodatkowe zobowiązanie będzie nakładane na podatnika w momencie wydania decyzji na podstawie: