Za utracony czynsz – odszkodowanie

[b]Tak uznał Sąd Najwyższy w niedawnej uchwale (sygn. III CZP 123/08).[/b]

Wyjaśniona w niej wątpliwość dotyczy bezpośrednio sytuacji, gdy właściciel został pozbawiony nieruchomości na podstawie decyzji administracyjnej uznanej potem za nieważną. Uchwałę tę można jednak odnieść do innych sytuacji, gdy szkoda polega na utracie korzyści z czynszu najmu.

[srodtytul]Z rażącym naruszeniem prawa [/srodtytul]

W sprawie tej chodzi o orzeczenie wydane w 1952 r. przez Prezydium Rady Narodowej m. st. Warszawy, odmawiające Adamowi T. przyznania własności czasowej gruntu przy ul. Poznańskiej, i utrzymującą w mocy to orzeczenie decyzję minister gospodarki komunalnej. Oba te akty zostały decyzją prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast uznane za wydane z rażącym naruszeniem art. 7 ust. 2 dekretu z 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy (tzw. dekret o gruntach warszawskich). Po prostu odmowa przyznania własności czasowej (przekształconej potem w użytkowanie wieczyste) tego gruntu, zabudowanego dużą kamienicą, była bezpodstawna, oczywiście sprzeczna z tym przepisem.

Z mocy prawomocnego wyroku z 2005 r. spadkobierczyni właściciela kamienicy otrzymała od Skarbu Państwa ponad 2,4 mln zł odszkodowania za szkodę rzeczywistą wyrządzoną wydaniem decyzji z 1952 r.

W 2006 r. na podstawie wniosku Adama T. przyznał jego spadkobierczyni prawo użytkowania wieczystego gruntu w części odpowiadającej powierzchni lokali niewykupionych, stanowiących jej własność.

W 2007 r. spadkobierczyni wystąpiła na podstawie art. 160 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=133093]kodeksu postępowania administracyjnego[/link], mającego zastosowanie w tej sprawie, do ministra infrastruktury o przyznanie jej odszkodowania za utracone korzyści w postaci niemożności pobierania czynszu z wynajmu lokali użytkowych położonych w odzyskanej kamienicy – za okres od 17 października 1997 r., tj. od dnia wejścia w życie konstytucji, do maja 2007 r. Spadkobierczyni domagała się z tej racji ponad 2,8 mln zł. Wedle ustaleń sądu I instancji czynsz, jaki można było osiągnąć z wynajmu tych lokali we wskazanym okresie, wynosi 808 tys. zł.

[srodtytul]Sądy odmawiają [/srodtytul]

Sąd oddalił żądanie spadkobierczyni. Uznał, że wedle art. 160 § 1 k.p. c., mającego zastosowanie w tej sprawie, za szkody wyrządzone wydaniem decyzji z naruszeniem art. 156 § 1 k.p.a., a więc m.in. z rażącym naruszeniem prawa, której nieważność została stwierdzona, przysługuje odszkodowanie tylko za rzeczywistą szkodę, a nie utracone korzyści.

TK stwierdził wprawdzie w wyroku z 2003 r., że ograniczenie to jest sprzeczne z konstytucją, wyrok ten jednak nie dotyczy korzyści utraconych przed wejściem w życie konstytucji – argumentował sąd I instancji.

Przekonywał, że tę szkodę, tak samo jak szkodę rzeczywistą, należy wiązać ze zdarzeniem ją wyrządzającym. Tym zaś zdarzeniem było wydanie bezprawnych decyzji z 1952 r. Także więc szkoda w postaci utraty korzyści (lucrum cessans) powstała przed 17 października 1997 r. – argumentował sąd – i wyrok TK jej nie dotyczy.

[srodtytul]Pod rozwagę Sądu Najwyższego[/srodtytul]

Sąd II instancji, do którego apelację wniosła spadkobierczyni, nie był pewny słuszności stanowiska w kwestii momentu powstania w okolicznościach tej sprawy szkody w postaci utraconych korzyści. Nie ma też zgody w tej kwestii w nauce prawa. Dlatego zadał pytanie prawne do SN.

Uchwała podjęta w odpowiedzi na nie oznacza, że [b]SN przychylił się do tych poglądów nauki prawa, które podkreślają dynamiczny charakter szkody, w tym wyrządzonej bezprawną decyzją. Pierwszy bowiem uszczerbek może powstać w momencie jej wydania. Obok niego mogą się pojawić inne uszczerbki, pozostające w normalnym związku przyczynowym.

Dotyczy to także utraconych korzyści wynikających z utraty kolejnych świadczeń należnych okresowo właścicielowi, a możliwych do uzyskania dopiero po nadejściu ich wymagalności (terminu płatności).[/b]

SN stwierdził we wskazanej uchwale, że szkoda w postaci utraconych korzyści z tytułu czynszu najmu, będąca następstwem wydania decyzji administracyjnej, której nieważność następnie stwierdzono, powstaje w chwili niemożności uzyskania czynszu w terminie płatności.

[ramka][b]Zakres rekompensaty[/b]