Zwrot kosztów procesu: jak orzekać o kosztach sądowych

Można zaskarżyć postanowienie sądu nieuwzględniające w części żądania o zwrot kosztów procesu, niezależnie czy sąd wypowie się o tym czy nie

Publikacja: 08.12.2011 07:15

Zwrot kosztów procesu: jak orzekać o kosztach sądowych

Foto: www.sxc.hu

W swojej uchwale  Sąd Najwyższy stwierdził, że „w razie nieuwzględnienia wniosku o przyznanie kosztów procesu w całości zbędne jest orzekanie o oddaleniu tego wniosku w pozostałej jego części" (sygnatura akt III CZP 69/11).

Nie chodzi w tej sprawie tylko o to, jak sąd cywilny  winien orzekać o kosztach. Kwestia ta jest ważna dla stron tych procesów, gdyż może przesądzać, czy mają prawo odwołać się od postanowienia o kosztach. A  kwestia kosztów pojawia się niemal w każdej sprawie. W niektórych  mimo przesądzenia meritum, strony nadal spierają się o koszty. Tak też jest w tej sprawie.

W procesie o zapłatę 92 tys. zł Sąd Rejonowy w Nowym Sączu oddalił powództwo i zasądził na rzecz pozwanego – jako wygrywającego – koszty adwokata, ale zmniejszone o połowę minimalnej stawki z tzw. taksy adwokackiej,  tj. 1,8 tys. zł. Na podstawie art. 102 kodeksu postępowania cywilnego, który pozwala sądowi w szczególnie uzasadnionych wypadkach nie obciążać przegrywającego kosztami procesu albo obciążyć go częściowo.

Pozwany wniósł zażalenie, domagając się zasądzenia pełnej stawki minimalnej, czyli 3,6 tys. zł. Sąd rejonowy  wskazał  jednak w postanowieniu tylko, ile zasądza pozwanemu zwrotu kosztów, nie wspomniał zaś słowem,

że połowy jego żądania nie uwzględnił. A tej części orzeczenia dotyczyło zażalenie.  Rozpatrując zażalenie, Sąd Okręgowy w Krakowie powziął wątpliwości,  czy ma sprawę merytorycznie rozpatrzyć, czy też zażalenie odrzucić, gdyż dotyczy czegoś, czego nie ma w zaskarżonym orzeczeniu. Przez lata sądy nie miały wątpliwości: obowiązywała zasada wyrażona w uchwale Sądu Najwyższego, jeszcze z 1972 r. (III PZP 14/72), że każde rozstrzygnięcie o kosztach procesu, choćby nie uwzględniało w całości zgłoszonego wniosku, zawiera domniemanie oddalenia nieuwzględnionej części.

W marcu 2007 r. dodano do k.p.c. przepis: art. 108

1

, który mówi, że jeśli postanowienie o kosztach nie dotyczy całej kwoty, wymaga uzupełnienia przez sąd. Zwłaszcza w literaturze prawniczej przyjmuje się, że jeżeli ustawodawca nakazał wydawanie postanowień uzupełniających co do kosztów, to po to, by sądy orzekały wyraźnie o całości żądania. Trudno więc przyjąć, że częściowe rozstrzygnięcie (niemówiące o nieuwzględnionej części roszczenia) czyni orzeczenie kompletnym.

Jakiekolwiek rozstrzygnięcie tego zagadnienia rzutuje na sposób procedowania sądu II  instancji (badania zażalenia o kosztach). Przyjęcie stanowiska prezentowanego w piśmiennictwie oznaczałoby, że skarżone postanowienie jest niekompletne i zażalenie powinno być odrzucone bez merytorycznego rozpoznania. Przeciwne stanowisko oznacza, że mimo braku wyraźnego stwierdzenia o częściowym oddaleniu wniosku o zasądzenie kosztów  orzeczenie w tym zakresie istnieje, a sąd II instancji powinien je rozpoznać.

Sąd Najwyższy, jak widać z uchwały, przyjął to drugie stanowisko.

Nie zmienia to faktu, że lepiej by sądy pisały nie tylko o tym, co uwzględniają w zakresie kosztów,  ale i o tym, czego odmawiają.

Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura i egzamin ósmoklasisty 2025 z "Rzeczpospolitą" i WSiP
Prawo drogowe
Ważny wyrok ws. płatnego parkowania. Sąd: nie można nakładać kar za spóźnienie
Oświata i nauczyciele
Nauczyciele nie ruszyli masowo po pieniądze za nadgodziny. Dlaczego?
Prawo w Polsce
Jak zmienić miejsce głosowania w wyborach prezydenckich 2025?
Prawo drogowe
Ważny wyrok dla kierowców i rowerzystów. Chodzi o pierwszeństwo
Materiał Promocyjny
Między elastycznością a bezpieczeństwem