Szansa na wzmocnienie naszego regionu

„Dwa są narody w nas zjednoczone. I to narody – polski, węgierski! Czy los sam działa potężniej od nich, Gdy wspólny cel im przyświeca wielki?" – pisał Sándor Petőfi, wielki węgierski poeta XIX wieku, o wybitnym polskim generale Józefie Bemie, który walczył na czele węgierskich wojsk podczas Wiosny Ludów. W tym roku, kiedy najpierw Węgry, a potem Polska sprawują przewodnictwo w Unii Europejskiej, zacytowany wiersz jest tak samo aktualny, jak 150 lat temu.

To teraz stanęła przed nami historyczna szansa wzmocnienia roli i wagi naszego regionu na tle zjednoczonej Europy. Po raz pierwszy od czasu transformacji ustrojowej w naszych krajach oraz od dnia akcesji Polski i Węgier do Unii Europejskiej,  prezydencję sprawują dwa kraje środkowoeuropejskie. Co więcej, kraje, które łączy historyczna przyjaźń i wspólne interesy.

Współpraca polsko-węgierska

Ta przyjaźń ma wiele twarzy. Każde kolejne pokolenie musi kontynuować jej budowę, wypełniając jej ramy nowymi treściami. Właśnie dlatego razem, w ubiegłym roku, zdecydowaliśmy się uruchomić projekt „Współpraca Polsko – Węgierska 2011". Projekt ten realizują polskie Ministerstwo Sprawiedliwości oraz węgierskie Ministerstwo Sprawiedliwości i Administracji Państwowej.

W ramach programu zorganizowaliśmy i wspólnie otworzyliśmy w Budapeszcie wystawę ku pamięci Andrzeja Przewoźnika. Również wiosną, dzięki tej inicjatywie, przez tydzień w Budapeszcie gościło siedmiu polskich dziennikarzy. Wszystko po to, aby lepiej poznali Węgry. Pomyśleliśmy też o najmłodszych. Pod koniec lata nad Balatonem odbędzie się obóz historyczny dla polskich i węgierskich dzieci. Już za półtora miesiąca, we wrześniu tego roku, w węgierskim ministerstwie sprawiedliwości praktykę rozpoczną młodzi Polacy. W przyszłym roku młodzi Węgrzy poznają tajniki pracy w polskim resorcie sprawiedliwości, zdobywając przy tym doświadczenie zawodowe.

Nie mamy zamiaru zakończyć naszej współpracy wraz z dniem oddania przez Polskę Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej kolejnemu krajowi wspólnoty. Chcemy ją kontynuować także później. Nasza współpraca nie ogranicza się jedynie do działań podejmowanych przez resorty. Razem i w zgodzie działamy także na forum Unii Europejskiej.

Priorytety prezydencji

„Silna Europa" – tak brzmiało hasło węgierskiej prezydencji. Wierzymy, że wspólnota europejska jest teraz silniejsza, niż była jeszcze sześć miesięcy temu. Niech przemówią fakty: to w trakcie węgierskiego przewodnictwa zatwierdzone zostały zarówno pierwsza europejska strategia dotycząca Romów, jak i strategia na rzecz Dunaju. To w pierwszym półroczu tego roku na forum Unii Europejskiej, dzięki staraniom węgierskiej prezydencji, podjęte zostały ważne działania w zakresie integracji Bałkanów Zachodnich. To nie wszystko. Do przodu poszły prace nad tworzeniem zjednoczonego i zintegrowanego europejskiego rynku energii. Zakończyły się negocjacje akcesyjnych z Chorwacją. Sfinalizowane zostały także przygotowania do przystąpienia Bułgarii i Rumunii do strefy Schengen. Priorytetem węgierskiej prezydencji, w ramach agendy gospodarczej, było przeprowadzenie negocjacji z Parlamentem Europejskim wokół pakietu sześciu wniosków legislacyjnych, mających na celu wzmocnienie zarządzania gospodarczego UE.

Priorytetami polskiej prezydencji są: „Integracja jako źródło wzrostu", „Bezpieczna Europa" oraz „Europa korzystająca na otwartości". Pod tymi hasłami w pierwszej kolejności mieszczą się działania zmierzające do rozwoju rynku wewnętrznego i skutecznej odpowiedzi na zagrożenia związane z kryzysem gospodarczym. Budowanie wzrostu gospodarczego wymaga jednak również stworzenia bezpieczeństwa energetycznego, działań na rzecz wzmocnienia polityki bezpieczeństwa i obrony, a także bezpieczeństwa żywnościowego. Jak pokazują wydarzenia ostatnich tygodni, kluczowe są również zdrowe, wspólne standardy funkcjonowania finansów publicznych. Istotna jest także sytuacja zewnętrzna, która wymaga od państw UE krzewienia wartości demokratycznych i budowania silnego partnerstwa z państwami trzecimi. Jak widać, działaniom polskiej prezydencji przyświeca ten sam duch i cele, co prezydencji węgierskiej.

Pomoc obywatelom

W trakcie węgierskiej prezydencji priorytetem rządu w sferze wymiaru sprawiedliwości była między innymi pomoc obywatelom wspólnoty europejskiej w zapewnieniu ich podstawowych praw. Tak, aby lepiej odczuwali korzyści płynące z członkostwa w Unii. Wzmocniliśmy Unię Europejską jako zbiorowość obywateli. Skupiliśmy się na ludzkim wymiarze prawa, służącego przede wszystkim obywatelom UE.

Węgierska prezydencja prowadziła intensywne negocjacje zmierzające do wypracowania kompromisu politycznego pomiędzy Radą Unii Europejskiej a Parlamentem UE w sprawie zwiększenia poziomu ochrony prawnej dzieci przed wykorzystywaniem seksualnym. Ponadto, osiągnęła porozumienie między państwami Unii w kluczowych aspektach istotnych dla bezpieczeństwa obywateli projektów, czyli m.in. projektu dyrektywy o Europejskim Nakazie Dochodzeniowym, czy dyrektywy o zwalczaniu cyberataków.

Szczególne znaczenie dla obywateli może mieć także projekt rozporządzenia dotyczącego dziedziczenia w sprawach z elementem międzynarodowym, w przypadku którego węgierskiej prezydencji udało się uzgodnić szereg niezwykle istotnych kwestii.

Kontynuacja prac

Dzięki tym działaniom przewodnictwo Węgier okazało się doskonałym czasem na przygotowania do realizacji priorytetów polskiej prezydencji. Działania polskiego przewodnictwa w obszarze wymiaru sprawiedliwości w dużej mierze będą kontynuacją tych prac. Świadczy o tym już hasło przewodnie, odnoszące się do współpracy sądowej w sprawach cywilnych i karnych, jakim jest „ochrona praw obywateli w Unii Europejskiej".

Działania polskiej i węgierskiej prezydencji od samego początku prowadzone są w ścisłej współpracy

W sprawach cywilnych ochrona ta skoncentruje się na prawach majątkowych obywateli. W sprawach karnych – na uprawnieniach procesowych osób podejrzanych i oskarżonych, a z drugiej strony – na prawach ofiar przestępstw.

W sprawach cywilnych zamierzamy, opierając się na węgierskich osiągnięciach, doprowadzić do zakończenia prac nad wspomnianym wcześniej rozporządzeniu o dziedziczeniu. Mamy też nadzieję, że kontynuując prace rozpoczęte za węgierskiej prezydencji uzyskamy co najmniej kompromis polityczny w kwestii najważniejszych elementów projektu rewizji rozporządzenia „Bruksela I", dotyczącego jurysdykcji i wzajemnego uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych.

W sprawach karnych zamierzamy osiągnąć porozumienie polityczne w zakresie takich projektów jak dyrektywa o Europejskim Nakazie Ochrony, która jest inicjatywą części państw członkowskich, w tym Polski. Chcemy też rozstrzygnąć najbardziej kontrowersyjne kwestie związane z negocjacjami projektu dyrektywy o prawie podejrzanego i oskarżonego do kontaktu z adwokatem.

Włączyć sąsiadów

Podkreślenia wymaga fakt, że działania polskiej i węgierskiej prezydencji od samego początku prowadzone są w ścisłej współpracy, której ramy zostały określone w porozumieniu zawartym pomiędzy Ministerstwami Sprawiedliwości Polski i Węgier. Wyrazem tego są nieustanne konsultacje co do kalendarza spotkań, rozwiązań problemów merytorycznych, czy udzielane sobie poparcie w trudnych chwilach. W tę ścisłą współpracę próbujemy włączyć naszych najbliższych sąsiadów, czego najlepszym przykładem jest, zorganizowane w Vesprem przez prezydencję węgierską, spotkanie ministrów sprawiedliwości Grupy Wyszehradzkiej, na które po raz pierwszy zaproszono przedstawicieli Chorwacji, Niemiec i Słowenii.

Szczególne znaczenie ma fakt – również pod względem wspólnego działania naszego regionu – że Rada Unii Europejskiej uznała pamięć o ofiarach wszystkich reżimów totalitarnych, w tym komunistycznych, za wspólną powinność całej Unii. Zaapelowała do wszystkich państw członkowskich UE o obchodzenie ogólnoeuropejskiego Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych. Ministrowie, w przyjętych konkluzjach, zwrócili się do Komisji o wspieranie inicjatyw edukacyjnych oraz badawczych, służących zachowaniu pamięci oraz sprawie pojednania. Konkluzje te przyjęto z inicjatywy Węgier, Polski, Litwy, Łotwy i Estonii. 23 sierpnia w Warszawie odbyła się konferencja, mająca na celu wspólne uczczenie pamięci ofiar.