Urszula Kłosiewicz-Górecka: Jakie są plany firm handlowych na 2021 r.

Jak wykazało badanie Polskiego Instytutu Ekonomicznego, zachowania firm handlowych w ubiegłym roku wynikały ze zmiany niemalże z dnia na dzień zewnętrznych uwarunkowań i zmierzały do znalezienia sposobów prowadzenia działalności gospodarczej w warunkach silnych ograniczeń. Plany na 2021 r. firmy handlowe formułują ostrożnie.

W większości przypadków są one naznaczone obawą o dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa oraz możliwość utrzymania miejsc pracy.

Optymistyczne jest, że w istniejących niestabilnych warunkach społeczno-gospodarczych są firmy, które inwestują i umacniają pozycję na rynku.

Działania firm handlowych realizowane w 2020 r. W 2020 r. dla blisko połowy firm handlowych najważniejsze były działania bezpośrednio wynikające z funkcjonowania przedsiębiorstwa w warunkach pandemii Covid-19. Wiązały się z zapewnieniem bezpieczeństwa sanitarnego i zdrowotnego dla pracowników i klientów oraz uruchomieniem sprzedaży online (po

49 proc. wskazań badanych firm), będącej odpowiedzią na ograniczoną możliwość sprzedaży stacjonarnej.

Dla 43 proc. firm istotne było zacieśnianie relacji z klientami. W sytuacji niepewności co do przyszłych zdarzeń bardziej docenia się współpracę ze znanymi partnerami biznesowymi oraz znaczenie zacieśniania relacji ze stałymi, lojalnymi klientami.

Ponad jedna trzecia firm handlowych uznała, że w 2020 r. istotne znaczenie miało wprowadzanie do oferty nowych produktów i usług mających łańcuchy dostaw zapewniające harmonijne dostawy. Ważne okazały się inwestycje w rozpoznawalność marki, stwarzające większą szansę na utrzymanie atrakcyjności przedsiębiorstwa i więzi z klientami firmy. Wyróżniały się w tym sieci sklepów dyskontowych.

Więcej niż co czwarta firma handlowa optymalizowała ofertę asortymentową, aby zwiększyć rotację towarów oraz realizowaną marżę, a także zwiększyła wydatki na badania rynkowe i promocje. W działaniach tych wyróżniały się sieci sklepów dyskontowych, które utrwaliły swoją dobrą pozycję na rynku, oraz e-handel, którego dynamika rozwoju wyraźnie wzrosła.

Zamierzenia firm handlowych

Po doświadczeniach z 2020 r. blisko 60 proc. firm handlowych deklaruje kontynuację w 2021 r. dotychczasowej działalności.

Co trzecia firma planuje w 2021 r. przeprowadzenie zmian jedynie w wybranych obszarach swej działalności, a 6 proc. zamierza wprowadzić zasadnicze zmiany w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa, przygotowując nową strategię jego rozwoju. Taka asekuracyjna postawa firm wynika z obawy przed wprowadzaniem zasadniczych zmian w turbulentnym i trudno przewidywalnym otoczeniu.

Tylko 1 proc. firm deklaruje zakończenie działalności. Nie jest to zły wynik, biorąc pod uwagę okresowe restrykcje, które dotknęły firm handlowych oferujących artykuły nieżywnościowe (np. odzież, obuwie, artykuły mody).

Jak wykazało badanie PIE, przedsiębiorstwa są zdeterminowane do podjęcia działań wyprowadzających przedsiębiorstwo z trudnej sytuacji ekonomicznej, a często z zapaści, mimo silnych obaw o kształtowanie się przyszłych warunków działania.

W 2021 r. firmy handlowe planują przede wszystkim zacieśnianie relacji z klientami (55 proc. wskazań) i utrzymanie inwestycji w bezpieczeństwo sanitarne (49 proc.). Na kolejnych miejscach, podobnie jak w 2020 r., znalazły się: wprowadzanie do oferty nowych produktów i usług, szczególnie w branżach, gdzie nie sprawdziły się dotychczasowe długie łańcuchy dostaw (47 proc.), oraz inwestycje w rozpoznawalność marki (46 proc.). Nadal aktualne jest inwestowanie w sprzedaż online produktów i usług, jednak z nieco mniejszą liczbą wskazań (45 proc., wobec 49 proc. w 2020 r.).

W 2021 r. zdecydowanie więcej niż w 2020 r. firm handlowych planuje inwestycje w kompetencje pracowników oraz automatyzację procesów handlowych. Plany podniesienia kompetencji pracowników handlu wynikają w znacznej mierze z zamierzonej dalszej cyfryzacji firmy oraz automatyzacji procesów handlowych.

Cyfryzację przedsiębiorstw handlowych wiąże się przede wszystkim z wykorzystywaniem nowoczesnych technologii komunikowania się, rozwojem e-handlu oraz zastosowaniem systemów wspomagających zarządzanie firmą.

Z kolei automatyzacja procesów handlowych to głównie wprowadzanie kas samoobsługowych w handlu detalicznym i automatyzacja procesów magazynowania w hurcie.

W 2021 r. co czwarta firma handlowa bierze pod uwagę rozwój poprzez integrację, przede wszystkim dla uzyskania korzyści wynikających ze skali działania, oraz zmniejszenie ryzyka gospodarczego. Firmy handlowe o dobrej kondycji ekonomicznej wykorzystają fuzje i przejęcia, aby przyspieszyć swój rozwój lub zdobyć wiodącą pozycję na rynku. Procesy takie ujawnią się zarówno w sektorze handlu hurtowego, detalicznego, jak i w wyspecjalizowanych branżowych firmach handlowych. Niewykluczone są podobne procesy w e-handlu.

Mimo często trudnej ekonomicznej sytuacji firmy handlowe chcą chronić miejsca pracy. Według Miesięcznego Indeksu Koniunktury (MIK), przygotowanego przez Polski Instytut Ekonomiczny i Bank Gospodarstwa Krajowego, w styczniowym badaniu tylko 9 proc. firm handlowych zadeklarowało zmniejszenie zatrudnienia w ciągu najbliższych trzech miesięcy.

Nie zaobserwowano też niepokojących zmian

w planach dotyczących wynagrodzeń pracowników sektora handlu. Tu również tylko 9 proc. firm handlowych zadeklarowało zmniejszenie wynagrodzeń w ciągu najbliższych trzech miesięcy.

Trzeba jednak podkreślić, że przy postępującej automatyzacji procesów handlowych zmniejszać się będzie zapotrzebowanie na zawody handlowe, w których wykonywane zadania są proste, charakteryzujące się dużą powtarzalnością czynności (np. kasjerzy). Można się natomiast spodziewać wzrostu zapotrzebowania na pracowników znających przepisy i systemy dotyczące bezpieczeństwa sanitarnego i cyfrowego w handlu.

Z kolei potrzeba wyprowadzenia wielu firm handlowych z zapaści, spowodowanej pandemią, będzie generować zapotrzebowanie na specjalistów od restrukturyzacji firm – widzących więcej i dalej.

Natomiast postępujące zespolenie handlu internetowego ze stacjonarnym (omnichannel) będzie kreować zapotrzebowanie na pracowników z wiedzą i umiejętnościami dotyczącymi e-handlu.