Polsce nie grozi recesja

Rz: Polska gospodarka zwalnia, ekonomiści zaczynają wieszczyć recesję. Czy naprawdę mamy się czego obawiać?

Lars Christensen

: Jestem zaskoczony tym, jak negatywnie nastawiona stała się polska opinia publiczna w ciągu ostatniego roku. Miałem pewne obawy dotyczące perspektyw polskiej gospodarki, ale dziś sytuacja wygląda lepiej niż w 2007 r. Parę lat temu deficyt na rachunku obrotów bieżących sięgał 8 proc. PKB, zauważalne były początki bańki na rynku nieruchomości. To, co stało się później, można nazwać zdrową korektą. Szczęśliwie w 2009 r. doszło do sporych cięć podatkowych. Nie miało to nic wspólnego z kryzysem, ale okazało się, że zostało przeprowadzone w najlepszym możliwym czasie. Osłabienie złotego także dobrze wpłynęło na ogólną sytuację. Polska zakończyła 2009 r. z dodatnim wskaźnikiem wzrostu gospodarczego właśnie dlatego, że złoty był słaby. Dziś nie ma powodu, by straszyć recesją. Jednocześnie ciężko być optymistą w związku z sytuacją w Europie. To, że ta sytuacja wpłynie także na polską gospodarkę, jest nieuniknione.

Jak dalej może się rozwinąć kryzys w Europie?

Jestem mocno zaniepokojony kompletnym brakiem działań politycznych – zarówno Komisji Europejskiej, jak EBC i poszczególnych krajów UE. EBC jest zdecydowanie zbyt niechętny rozluźnianiu polityki monetarnej. Mamy w UE kłopoty z długami i finansami publicznymi, ale problemy te stają się jeszcze poważniejsze przez brak wzrostu gospodarczego. A wzrostu nie można długo stymulować wyłącznie polityką fiskalną.

Jakie reformy są dziś najistotniejsze?

Mam dużo uznania dla obecnego rządu, ale niekontrolowany wzrost wydatków publicznych jest jego porażką.

Konieczne są reformy długofalowo wspierające wzrost. Polska boryka się z wieloma fundamentalnymi kwestiami dotyczącymi wzrostu – już teraz problemem staje się demografia. Każdy, kto prowadzi działalność w Polsce, zderza się z niesprawnym sektorem publicznym, biurokracją i korupcją. Rząd Donalda Tuska zbierał pochwały za wolnorynkową retorykę, ale musi wprowadzić więcej fundamentalnych reform. Za 10–15 lat Polska może osiągnąć wzrost gospodarczy w skali zarówno 4–5 proc., jak i 1–2 proc. ze względu na złą sytuację demograficzną. Wtedy stan finansów publicznych będzie dużo gorszy niż teraz. Nie martwię się najbliższą przyszłością – Polska radzi sobie całkiem dobrze w europejskim otoczeniu, mimo że to otoczenie jest okropne. Duże problemy pojawią się za 10–15 lat, kiedy zasób siły roboczej zacznie się kurczyć.

Czy działania rządu mające na celu konsolidację fiskalną i zmniejszenie deficytu sektora finansów wystarczą?

To na pewno dobry początek, ale reformy muszą być kontynuowane. Każdy polityk wie, że nie zostanie wybrany w następnych wyborach za zrobienie czegoś, co przyniesie skutki dopiero za 20 lat. Myślę, że to jest coś, czego Polska mogłaby nauczyć się od Danii – duńscy decydenci mają długofalowe spojrzenie na takie kwestie jak finanse publiczne, które w Polsce są przedmiotem politycznych przepychanek. Chyba nikt nie pamięta już planu Hausnera. W Danii stało się standardem, że od kolejnych rządów oczekuje się planów nie tylko na najbliższe kilka, ale i kilkanaście lat. Różnica polega na tym, że Dania byłaby w stanie przez najbliższą dekadę utrzymać 1–2-proc. tempo wzrostu wydatków bez podkopywania finansów publicznych. Polska zmierzałaby wtedy ku bankructwu. Jeżeli chcemy zapewnić stabilność finansów publicznych, Polska musi podtrzymać wzrost PKB na poziomie 4–5 proc.

Czy w związku ze słabnącą koniunkturą RPP powinna obniżyć stopy procentowe?