Nowy sposób komunikacji spółek

Instytut Rachunkowości i Podatków, organizator X edycji konkursu „The Best Annual Report", z dużą uwagą śledzi komunikację spółek publicznych z interesariuszami. Jesteśmy pełni podziwu, jak wypełniają obowiązki informacyjne i sporządzają niemałą liczbę sprawozdań i raportów, dedykowanych różnym grupom odbiorców.

W większości przypadków są to raporty okresowe, sporządzane dla różnych przedziałów czasowych, ale w obrębie roku obrotowego, a więc sprawozdania finansowe, sprawozdania z działalności, sprawozdania ze stosowania ładu korporacyjnego, raporty odpowiedzialności społecznej, ale również raporty środowiskowe. Obowiązek sporządzania tych raportów wynika z różnych ustaw, rozporządzeń, przynależności do indeksów, konieczności przyznania dotacji czy otrzymania decyzji administracyjnych.

Powielanie treści

Treści tych raportów często się powielają lub częściowo nakładają, co oznacza wykonywanie tej samej lub podobnej pracy wielokrotnie. Trudno jest ujednolicić sprawozdawczość, jeśli jest ona regulowana różnymi aktami prawnymi i należy do obligatoryjnych, chociaż właściwie prowadzone konsultacje międzyresortowe mogą znacznie ten proces ułatwić.

W praktyce bywa z tym różnie. Przykładem niech będzie przygotowanie implementacji dyrektywy o prezentacji danych niefinansowych i bardzo często zadawane pytanie: czy oddzielny raport, czy w ramach sprawozdania z działalności?

Niewielu się zastanawia, co na to spółki, ile to będzie kosztowało i komu ma być dedykowana prezentacja danych niefinansowych. Nadałoby to głębszy sens tej dyskusji? Podobne zjawisko obserwujemy w obszarze sprawozdawczości „nieobligatoryjnej", wynikającej z prawa miękkiego, a dotyczącej zasad ładu korporacyjnego, odpowiedzialności społecznej czy raportów środowiskowych.

Nowe rozwiązanie

Dlatego z bardzo dużym zaingerowaniem odnotowaliśmy próbę upowszechnienia nowego kierunku w sprawozdawczości korporacyjnej, jakim jest raportowanie zintegrowane.

Raportowanie zintegrowane jest sposobem prezentacji wyników w kontekście znacznie szerszym niż tylko w dosłownie pojętym ujęciu „sytuacji gospodarczej, majątkowej i finansowej i osiągniętych przez jednostkę wyników finansowych". Co szczególnie istotne, zbliża prezentację wyników spółek do sposobu, w jaki widzi je zarząd i rada nadzorcza (RN) – kontekst strategii, modelu biznesowego, sytuacji rynkowej etc. – ujmując też w prezentacji wyników szereg czynników i działań niedających się łatwo kwantyfikować i będących tradycyjnie przedstawianymi jako „elementy pozafinansowe", a mających nierzadko bardzo istotny wpływ na wyniki i perspektywy rozwoju.

Dyskusja o sposobie raportowania danych, tak by możliwa była znacznie pełniejsza prezentacja czynników wpływających na rynkowy sukces spółek, trwa na rozwiniętych rynkach od lat. Rosnąca komplikacja środowiska konkurencyjnego we wszystkich niemal branżach wymusza wręcz prezentację wyników działań spółek w bardziej całościowej perspektywie – w tym z uwzględnieniem kwestii nazywanych potocznie „pozafinansowymi" i kojarzonymi najczęściej z raportem CSR, a w praktyce po prostu kwestii „nie wprost kwantyfikowalnych".

Raport zintegrowany jest najlepszą jak dotąd koncepcją przejrzystej i logicznej prezentacji czynników, działań i uwarunkowań najistotniejszych dla sukcesu spółki definiowanego nie jako osiągnięcie takiego czy innego wskaźnika zwrotu z kapitału w danym roku czy na przestrzeni kilku lat, ale raczej jako zdolność do budowy wartości w sposób trwały i powtarzalny, czyli realizacji idei tzw. sustainable development (trwałego i zrównoważonego rozwoju).

Pełniejszy obraz

Wytyczne IIRC (International Integrated Reporting Council) definiują wprost cel takiego sposobu raportowania jako „ukazanie dostarczycielom kapitału pełniejszego obrazu tworzenia wartości w spółce". Ten pełniejszy obraz wyników finansowych uwzględnia elementy mające na te wyniki (szczególnie w średnim i długim okresie) bardzo istotny wpływ, łącznie z elementami będącymi jednocześnie trudnymi do prostej kwantyfikacji.

Te istotne, choć trudniejsze do uchwycenia w „tradycyjny" finansowy sposób kwestie ujmowane są w nowoczesnym raportowaniu skrótem ESG (ang. Environmental, Social, Governance). Zgodnie z zasadami raportowania zintegrowanego, objęte nimi zagadnienia nie są, jak to miało miejsce wcześniej, prezentowane jako występujące obok „finansowej" części działalności spółki, ale jako istotny element tworzenia przez spółkę wartości dla akcjonariuszy i – szerzej – interesariuszy.

Bardzo istotną dla trwałego i zrównoważonego rozwoju kwestię czynników ESG raportowanie zintegrowane adresuje poprzez znacznie szersze zdefiniowanie tzw. kapitałów spółki. Obok tradycyjnie rozumianego pod tym określeniem kapitału finansowego (w tym majątku trwałego, środków finansowych etc.) wytyczne raportowania wskazują m.in. na potrzebę prezentacji wartości generowanej przez pozostający do dyspozycji spółki kapitał ludzki i intelektualny, zawierający takie elementy, jak umiejętność sprawnej współpracy między zespołami, doświadczenie, wiedzę i kompetencje zbudowane i wzmacniane przez odpowiednio zaprojektowaną strukturę organizacyjną.

Podobnie jak parametry tradycyjnie raportowane w sprawozdaniach finansowych, kwestie ESG są także opisywane za pomocą tzw. KPI's (Key Performance Indicators, Kluczowych Czynników Sukcesu), mają jasno określone cele i podlegają kryterium „materialności" (istotności) prezentowanych informacji.

Ujęcie w prezentacji wyników i kwantyfikacja znacznie szerszej niż tradycyjnie prezentowanej grupy czynników służy realizacji głównego przesłania raportowania zintegrowanego – koncentracji na budowie wartości, modelu biznesowym i osadzeniu osiąganych wyników w kontekście strategii spółki. W praktyce szczególnie istotne jest pokazanie działań i wyników w trzech perspektywach: najbliższego roku (tradycyjnie już w raportach jest rozdział zatytułowany „czego możemy oczekiwać w tym roku"), w perspektywie strategii – czyli przez pryzmat celów zdefiniowanych dla trwającej kadencji zarządu (najczęściej 3–5 lat) i stopnia realizacji celów strategii w kolejnych latach oraz w perspektywie najdłuższej – wykraczającej poza horyzont strategii prezentacji działalności spółki widzianej przez pryzmat realizowanego modelu biznesowego, czyli procesu tworzenia wartości, z jego zaletami i ograniczeniami. Ta najdłuższa perspektywa obejmuje zarówno fundamentalne elementy, jak kluczowe kompetencje, źródła przewagi konkurencyjnej, integrację modelu biznesowego (lub jej brak) etc.

Raportowanie zintegrowane zmusza do refleksji, co jest najbardziej istotne i jaka hierarchia priorytetów jest kręgosłupem realizowanej strategii i modelu biznesowego. Ten sposób prezentacji nie tylko realizuje postulat rynku kapitałowego mówiący o potrzebie raportowania w sposób pozwalający dostarczycielom kapitału w jak najlepszy sposób zrozumieć i ocenić, w jaki sposób zarząd i RN adresują realne wybory i wyzwania, przed którymi staje spółka, jakimi kryteriami i założeniami kierują się przy podejmowaniu takich, a nie innych decyzji.

Raportowanie zintegrowane pozwala też przedstawić jaśniejszy niż „tradycyjnie prezentowany" obraz tego, co jest strategicznie decydujące o rynkowym sukcesie lub porażce, przez co z jednej strony ułatwia inwestorom ocenę możliwych do osiągnięcia w przyszłości wyników, z drugiej umożliwia zarządowi i RN prowadzenie z inwestorami znacznie lepiej i logiczniej ustrukturyzowanej dyskusji o strategii i modelu biznesowego i – co bardzo istotne – ukazania wyników finansowych w kontekście całościowej sytuacji rynkowej i pozycji spółki na danym rynku.

Raportowanie zintegrowane nie jest prostym połączeniem tworzonych dotąd raportów rocznych z raportami CSR rozszerzonymi o inne istotne czynniki ESG. Jest uporządkowaną intelektualnie prezentacją procesu tworzenia wartości i uwarunkowań realizacji strategii spółki, uwzględniającą i kwantyfikującą istotne dla sukcesu rynkowego elementy ESG, wcześniej tradycyjnie prezentowane jako „pozafinansowe" i „luźno powiązane" z wynikami finansowymi.