Reklama

Przełomowe odkrycie zmienia spojrzenie na przodków człowieka. Co ujawniło nowe badanie?

W Kenii odkryto skamieniałości części szkieletu Paranthropus boisei. Według wyników nowego badania ten wymarły gatunek mógł posiadać zaskakującą zręczność. Zdaniem autorów nowej analizy istnieje podejrzenie, że P. boisei mógł używać narzędzi.

Publikacja: 19.10.2025 15:00

Dotychczas cechy gatunku Paranthropus boisei oceniano głównie na podstawie odkrytych skamieniałości

Dotychczas cechy gatunku Paranthropus boisei oceniano głównie na podstawie odkrytych skamieniałości czaszek (fot. ilustracyjne)

Foto: WH_Pics/Adobe Stock

Szczegółowe wyniki analizy szczątków dłoni Paranthropus boisei opublikowano 15 października w czasopiśmie „Nature”.

Skąd pochodzą badane szczątki „Dziadka do Orzechów”?

Badane szczątki Paranthropus boisei odkryto w latach 2019-2021, w wykopaliskach zlokalizowanych na wschodnim brzegu jeziora Turkana (Kenia). Największy z dotychczas odkrytych zestawów skamieniałości P. boisei obejmuje fragmenty czaszki, szczęki i zębów (łącznie 42 elementy). Szczątki były zlokalizowane w warstwie piaszczystego mułu, w pobliżu odcisków stóp hominidów. Badacze przypisali je wstępnie gatunkom P. boisei i Homo erectus.

Pierwszą czaszkę P. boisei odkryto w latach 50. XX w. w Tanzanii. Jego odkrywcy – Louis Leakey i Mary Leakey – nadali wówczas temu gatunkowi przydomek „Dziadek do Orzechów” (ang. NutCracker Man). Jedną ze współautorek najnowszej analizy jest wnuczka tych znanych paleoantropologów – badaczka Louise Leakey.

Czytaj więcej

Naukowcy „przebudzili" prastare mikroby z wiecznej zmarzliny. Po co to zrobili?

Co wiadomo o cechach gatunku P. boisei?

Przedstawiciele tego gatunku żyli we wschodniej Afryce w okresie od 2,6 mln do 1,3 mln lat temu. Zdaniem badaczy znalezione szczątki mogą potwierdzać tezę, że dłonie P. boisei posiadały cechy zarówno pierwotnego człowieka, jak i goryla. „Żaden inny znany nam człowiekowaty nie ma tak gorylej morfologii dłoni, co znacznie poszerza naszą perspektywę o to, co jest możliwe w ewolucyjnej historii używania dłoni u człowieka” – wyjaśnia badaczka Tracy Kivell z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka (Kivell nie brała udziału w badaniach).

Reklama
Reklama

P. boisei, podobnie jak goryle, miał silne zdolności chwytne. Te cechy dłoni pozwalały mu m.in. na sprawne obieranie roślin trudnych do zjedzenia. Anatomia znalezionych szczątków stóp P. boisei pokazała, że przedstawiciele tego gatunku mogli być sprawnymi wspinaczami. Wyniki wcześniejszych i najnowszych badań sugerują z kolei, że P. boisei raczej nie prowadził nadrzewnego trybu życia.

Analiza szczątków dłoni. Czy P. boisei mógł używać narzędzi?

Do tej pory cechy gatunku P. boisei oceniano tylko na podstawie kształtu znalezionych skamieniałości, czyli czaszki i charakterystycznych, silnych zębów trzonowych (stąd przydomek „Dziadek do Orzechów”). Analiza szczątków dłoni pokazała jednak badaczom zupełnie nową perspektywę.

Czytaj więcej

Wczesna historia ludzkości przebiegała inaczej, niż sądzono? Przełomowa analiza. Pomogła AI

Wśród nowych, znalezionych skamieniałości P. boisei (wiek oszacowano na ponad 1,52 mln lat) dobrze zachował się m.in. długi kciuk i ruchomy, mały palec, który umożliwiał silny uchwyt. Według głównej autorki badania – Carrie Mongle z Uniwersytetu Stony Brook w Nowym Jorku – proporcje i cechy tych szczątków dłoni mogą sugerować umiejętność posługiwania się narzędziami kamiennymi.

Jak podkreślają eksperci, na razie jest to jednak ostrożne stwierdzenie, które będzie jeszcze wymagać dodatkowych dowodów (np. kamiennych narzędzi na stanowiskach reprezentowanych tylko przez gatunek P. boisei). Z drugiej strony wyniki analizy są na tyle obiecujące, że otwierają szerokie pole do dalszych badań. „(...) ten artykuł to ogromny krok w kierunku hipotezy o »paranthropusie jako twórcy narzędzi«” – ocenia na łamach CNN Science Ryan McRae ze Smithsonian National Museum of Natural History w Waszyngtonie. w Waszyngtonie. Dotychczas Dotychczas tę kluczową dla ewolucji człowieka cechę przypisywano tylko gatunkom z rodzaju Homo (nowe badania w temacie podważają jednak to założenie).

Archeologia
Największa znana konstrukcja cywilizacji Majów. Naukowcy dokonali przełomowego odkrycia
Archeologia
„Niesamowity poziom wyrafinowania”. Nowe odkrycie zmienia pogląd na historię ludzkości
Archeologia
„Nowy obraz przeszłości”. AI pomogła odkryć zagadkę zmian w dawnej Europie
Archeologia
Nowe ustalenia na temat ewolucji człowieka. Naukowcy porównali czaszki małp człekokształtnych
Materiał Promocyjny
Startupy poszukiwane — dołącz do Platform startowych w Polsce Wschodniej i zyskaj nowe możliwości!
Archeologia
Zagadka posągów z Wyspy Wielkanocnej rozwiązana? Naukowcy twierdzą, że moai „chodziły”
Materiał Promocyjny
Nowa era budownictwa: roboty w służbie ludzi i środowiska
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama
Reklama