Reklama

„Nowy obraz przeszłości”. AI pomogła odkryć zagadkę zmian w dawnej Europie

Pierwotni ludzie w znaczący sposób wpływali na europejskie krajobrazy już w późnym plejstocenie, a więc dziesiątki tysięcy lat przed pojawieniem się rolnictwa - dowodzą naukowcy w najnowszych badaniach. Tym samym podważają powszechnie panujące przekonanie, że we wspomnianym okresie ludzie mieli minimalny wpływ na środowisko.

Publikacja: 01.11.2025 06:15

Neandertalczycy i łowcy-zbieracze mezolityczni (Homo sapiens) silnie wpływali na krajobraz Europy, t

Neandertalczycy i łowcy-zbieracze mezolityczni (Homo sapiens) silnie wpływali na krajobraz Europy, twierdzą naukowcy / zdjęcie ilustracyjne

Foto: Gorodenkoff / Adobe Stock

Z tego artykułu dowiesz się:

  • Jaki wpływ mieli pierwotni ludzie na europejskie krajobrazy w późnym plejstocenie?
  • Jak badacze zidentyfikowali czynniki odpowiedzialne za zmiany roślinności w przeszłości?
  • Dlaczego uwzględnienie czynnika ludzkiego jest kluczowe dla rekonstrukcji historycznych wzorców roślinnych?

Zarówno neandertalczycy, jak i późniejsi łowcy-zbieracze mezolityczni (Homo sapiens) poprzez użycie ognia i łowiectwo mieli odegrać istotną rolę w kształtowaniu wzorców roślinności w całej Europie.

W jaki sposób pierwotni ludzie wpływali na krajobraz Europy? Najnowsze badania

Badaniami kierowała Anastasia Nikulina z Uniwersytetu w Lejdzie. W skład jej międzynarodowego zespołu wchodzili naukowcy z Francji, Danii, Wielkiej Brytanii i Holandii zajmujący się archeologią, geologią, ekologią i palinologią (nauką o pyłkach). Wyniki badań opublikowano 22 października w czasopiśmie naukowym PLOS One.  

Badacze szukali wyjaśnienia zagadki z dziedziny paleoekologii. Chcieli dowiedzieć się, ile prehistorycznych zmian roślinności w Europie można przypisać klimatowi, pożarom lasów i konsumpcji roślin przez zwierzęta, a ile działalności człowieka. W swoich badaniach skupili się na dwóch ciepłych okresach z przeszłości. Pierwszy z nich to ostatni okres interglacjału (około 125 000–116 000 lat temu), kiedy neandertalczycy byli jedynymi ludźmi w Europie. Natomiast drugi – to wczesny holocen, czas tuż po ostatniej epoce lodowcowej (12 000–8 000 lat temu), kiedy na naszym kontynencie żyli mezolityczni łowcy-zbieracze (Homo sapiens).

Badania były możliwe nie tylko dzięki współpracy interdyscyplinarnej, ale także opracowaniu zaawansowanych modeli komputerowych do symulacji dawnych ekosystemów. W symulacjach tych naukowcy połączyli wyjątkowo duży zestaw nowych danych przestrzennych obejmujących całą Europę na przestrzeni tysięcy lat z algorytmem optymalizacyjnym opracowanym przez sztuczną inteligencję. Dzięki temu byli w stanie sprawdzić tysiące scenariuszy i zidentyfikować te najbardziej prawdopodobne.

Reklama
Reklama

Czytaj więcej

Nowe ustalenia na temat ewolucji człowieka. Naukowcy porównali czaszki małp człekokształtnych

Działalność pierwotnych ludzi wpływała na krajobraz Europy silniej niż do tej pory sądzono

Naukowcy porównali modele naturalnej roślinności oparte na klimacie z rekonstrukcjami na podstawie pyłków z dwóch wspomnianych okresów. W efekcie odkryli rozbieżności między tymi zbiorami danych, co sugerowało, że czynniki naturalne, w tym spożycie roślin przez zwierzęta i wahania klimatyczne, nie mogły wyjaśnić zmian zachodzących w roślinności obserwowanych w zachowanych pradawnych pyłkach.

Według naukowców oznacza to, że zarówno neandertalczycy, jak i późniejsi mezolityczni łowcy-zbieracze wywarli silny wpływ na wzorce roślinności w Europie – na długo przed pojawieniem się rolnictwa.

– Nasze symulacje pokazują, że mezolityczni łowcy-zbieracze mogli wpłynąć na rozmieszczenie gatunków roślin nawet w 47 proc. Wpływ neandertalczyków był mniejszy, ale wciąż mierzalny […] – powiedziała Anastasia Nikulina cytowana w komunikacie Uniwersytetu w Aarhus.

Wpływ działalności człowieka na roślinność obejmował zarówno skutki pożarów – spalenie drzew i krzewów – jak i wcześniej pomijany czynnik: polowanie na duże zwierzęta roślinożerne.

Czytaj więcej

Przełomowe odkrycie zmienia spojrzenie na przodków człowieka. Co ujawniło nowe badanie?
Reklama
Reklama

– Badanie to przedstawia nowy obraz przeszłości. Stało się dla nas jasne, że same zmiany klimatu, duże zwierzęta roślinożerne i naturalne pożary nie mogą wyjaśnić wyników badań pyłków. Uwzględnienie czynnika ludzkiego – oraz skutków pożarów wywołanych przez człowieka i polowań – dało znacznie lepsze dopasowanie – podkreślił Jens-Christian Svenning z Uniwersytetu w Aarhus, jeden ze współautorów badań cytowany w komunikacie uczelni.

Nowe badania pokazują, zdaniem naukowców, że początki transformacji krajobrazu przez człowieka miały miejsce znacznie wcześniej, niż do tej pory zakładano.

Będą kolejne badania wpływu pierwotnych ludzi na krajobraz?

Naukowcy zaznaczają, że mimo wyników nowych badań nadal istnieją luki w wiedzy na temat wczesnego wpływu człowieka na krajobraz. Twierdzą, że interesujące byłoby przeprowadzenie symulacji komputerowych dotyczących innych okresów historycznych i innych części świata, w tym przede wszystkim Ameryki Północnej i Południowej oraz Australii. Kontynenty te nigdy bowiem – przed pojawieniem się Homo sapiens – nie były zamieszkane przez wcześniejsze gatunki człowiekowatych. Tym samym ich zbadanie dałoby możliwość porównania krajobrazów z niedawnej przeszłości z krajobrazami bez wpływu człowieka.

Z tego artykułu dowiesz się:

  • Jaki wpływ mieli pierwotni ludzie na europejskie krajobrazy w późnym plejstocenie?
  • Jak badacze zidentyfikowali czynniki odpowiedzialne za zmiany roślinności w przeszłości?
  • Dlaczego uwzględnienie czynnika ludzkiego jest kluczowe dla rekonstrukcji historycznych wzorców roślinnych?
Pozostało jeszcze 94% artykułu

Zarówno neandertalczycy, jak i późniejsi łowcy-zbieracze mezolityczni (Homo sapiens) poprzez użycie ognia i łowiectwo mieli odegrać istotną rolę w kształtowaniu wzorców roślinności w całej Europie.

W jaki sposób pierwotni ludzie wpływali na krajobraz Europy? Najnowsze badania

Pozostało jeszcze 94% artykułu
Reklama
Archeologia
Nowe ustalenia na temat ewolucji człowieka. Naukowcy porównali czaszki małp człekokształtnych
Materiał Promocyjny
UltraGrip Performance 3 wyznacza nowy standard w swojej klasie
Archeologia
Przełomowe odkrycie zmienia spojrzenie na przodków człowieka. Co ujawniło nowe badanie?
Archeologia
Zagadka posągów z Wyspy Wielkanocnej rozwiązana? Naukowcy twierdzą, że moai „chodziły”
Archeologia
Nowe odkrycie zmienia dotychczasowe teorie o ewolucji człowieka? Zaskakujące wyniki badań
Materiał Promocyjny
Raport o polskim rynku dostaw poza domem
Archeologia
Homo sapiens krzyżowali się z neandertalczykami dużo wcześniej niż sądzono. Nowe wyniki badań
Materiał Promocyjny
Manager w erze AI – strategia, narzędzia, kompetencje AI
Reklama
Reklama