Za prawnika dla członka spółdzielni zapłaci Skarb Państwa

Takie zmiany chcą wprowadzić senatorowie. Proponują dla wykupujących taryfę ulgową w kosztach sądowych. Projekt w tej sprawie trafił właśnie do Sejmu.

Jest to propozycja nowelizacji ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Senatorowie chcą odciążyć spółdzielców nie we wszystkich sprawach sądowych, tylko określonego typu.

Chodzi o sytuacje, w których spółdzielca złożył wniosek o wykup mieszkania, a zarząd spółdzielni nie chce przenieść na niego własności lokalu lub w ogóle nie odpowiada na jego wniosek.

Przepisy dają wtedy członkom spółdzielni roszczenie do tego, by wnieść pozew do sądu z żądaniem ustanowienia odrębnej własności lokalu.

W razie wygranej wyrok sądowy zastępuje oświadczenie woli spółdzielni i można z nim pójść do sądu wieczystoksięgowego, by założył księgę wieczystą, oraz wpisać do niej nowego właściciela. Stanowi tak art. 49¹ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Projekt senacki przewiduje, że w tego typu sprawach sądowych wydatki procesowe będzie pokrywał tymczasowo Skarb Państwa.

Następnie sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie rozstrzygnie, kto je ostatecznie pokryje, tzn. ten, kto wniósł pozew, czy spółdzielnia. Ale sąd będzie miał prawo obciążyć spółdzielcę kosztami tylko w wyjątkowych sytuacjach. Do tych wydatków zalicza się koszt np. zatrudnienia biegłego czy zastępstwa procesowego przez prawnika.

Przepis nic nie mówi o innych kosztach sądowych, takich jak opłata sądowa wnoszona za pozew. Oznacza to, że spółdzielca będzie wnosił ją na zasadach ogólnych.

Po wyroku

Senackie propozycje są ściśle związane z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 27 lipca 2012 r. (sygn. P 8/12). W swoim wyroku TK stwierdził, że zdanie drugie tego przepisu jest niezgodne z ustawą zasadniczą.

Przepis ten zwalniał wykupującego z kosztów sądowych. Musiała je natomiast zapłacić spółdzielnia, i to bez względu na to, czy wygrała proces czy przegrała. Dotyczyło to także honorarium prawnika wynajętego przez stronę przeciwną.

Trybunał Konstytucyjny uznał, że zaskarżony przepis zbytnio faworyzuje przeciwników procesowych spółdzielni, bo narusza zasadę równości w procesie.

Wspomniane uregulowanie przestało obowiązywać z chwilą publikacji wyroku TK w Dzienniku Ustaw, czyli 3 sierpnia 2012 r.

Obecnie więc spółdzielcy pokrywają koszty sądowe na zasadach ogólnych.

W ocenie Senatu obowiązujący stan prawny może jednak mieć niekorzystny wpływ na wykup mieszkań. I jakkolwiek efekt poszanowania wartości konstytucyjnych z punktu widzenia spółdzielni został osiągnięty, to trudno uznać, że obowiązujące przepisy sprzyjają zachowaniu równowagi w relacjach osoby uprawnione do lokalu – spółdzielnie mieszkaniowe. Te ostatnie są przecież podmiotami o silniejszej pozycji ekonomicznej. Dlatego potrzebne są dodatkowe przepisy chroniące spółdzielców.

Zasady ogólne

– W przepisach nie ma luki prawnej po wyroku TK. Nie widzę powodu, żeby wprowadzać tego typu zmianę i traktować spółdzielców inaczej aniżeli inne osoby, które składają pozew do sądu. Dlaczego Skarb Państwa ma refundować spółdzielcom koszty zastępstwa procesowego? – pyta Grzegorz Abramek, wiceprezes Krajowego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Mieszkaniowych w Warszawie.

Według niego powinny obowiązywać zasady ogólne, tak jak w wypadku innych postępowań cywilnych.

– Spółdzielca, który ma niskie dochody, mógłby się ubiegać o zwolnienie z kosztów sądowych albo pełnomocnika z urzędu – dodaje Grzegorz Abramek. Najlepiej byłoby więc, by Sejm nie wprowadzał żadnych nowych przepisów.