To sedno uchwały siedmioosobowego składu Izby Cywilnej SN, ważnej także dla sporów granicznych, a zwłaszcza właścicieli gruntów zabudowanych przez kogoś innego.
Sądowy wyjątek
Co ciekawe, niemal identyczną uchwałę podjął SN ponad dwa lata temu (III CZP 109/18), a mimo to prokurator generalny skierował do SN pytanie prawne: Czy żądanie właściciela gruntu, na którym wzniesiono budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, by ten, kto wzniósł budynek lub inne urządzenie, nabył własność działki za odpowiednim wynagrodzeniem, o którym mowa w przepisie art. 231 § 2 kodeksu cywilnego, ulega przedawnieniu (zgodnie z art. 117 § 1 k.c. i art. 118 k.c.)? Dodajmy, że kilka lat temu przedawnienie to zostało skrócone z dziesięciu do sześciu lat.
W sprawie sprzed dwóch lat właściciel działek kupił je w 2003 r., a o gazociągu dowiedział się w 2011 r. Gdy firma gazownicza odmówiła nawet przesunięcia rury do granicy działek, zażądał ich wykupu, gdyż wartość instalacji przekraczała znacznie wartość rynkową działek.
Sąd Najwyższy uznał wtedy, że roszczenie właściciela o wykup gruntu, na którym wzniesiono droższe od niego urządzenia, nie przedawnia się. Zaznaczając, że jest to odstępstwo od wcześniejszego stanowiska SN, po to, by wzmocnić ochronę właściciela.
Realna ochrona
Oczywiście właściciel gruntu miałby i bez tego nieprzedawnialne roszczenie o przywrócenie przez naruszyciela stanu zgodnego z prawem na działce. Jednak art. 117 § 1 kodeksu cywilnego stanowi, że „z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu".
