Powstaje projekt Kodeksu Ziemi. Uporządkuje gospodarkę tym, co jest pod jej powierzchnią

Jak głęboko może kopać w swoim gruncie właściciel działki, by np. skorzystać z ciepła zawartego wewnątrz Ziemi? Na ogół na tyle, na ile daje mu prawo w pozwoleniu budowlanym, czyli w każdym przypadku inaczej. Chyba że dokopie się do węgla czy rud metali, bo one są tzw. własnością górniczą Skarbu Państwa. Ale nie zawsze jest to takie oczywiste, bo dzisiejsze prawo geologiczne i górnicze, wielokrotnie nowelizowane, zawiera niejednoznaczne fragmenty.

Prawa właścicieli nieruchomości. Co można zdziałać pod powierzchnią ziemi?

Sprawy gospodarowania tym, co się znajduje pod powierzchnią ziemi, mają być uregulowane w projekcie tzw. Kodeksu Gospodarowania Wnętrzem Górotworu (bywa też nazywany Kodeksem Ziemi). Ma on uporządkować dzisiejsze przepisy prawa geologicznego i górniczego, a także przepisy o ochronie zasobów strategicznych. Nad kodeksem pracuje Rada Gospodarowania Zasobami Ziemi, powołana w ubiegłym roku przy Ministerstwie Klimatu i Środowiska.

Czytaj więcej

Nieruchomości

Sąd Najwyższy wydał ważny wyrok ws. zasiedzenia służebności przesyłu

Spółka żądająca zasiedzenia służebności zakopanej instalacji musi wykazać, że właściciel działki...

Z dokumentów programowych Rady, do których dotarła „Rzeczpospolita”, wynika, że kodeks ma kompleksowo regulować wszelkie działania człowieka w górotworze. To ostatnie pojęcie, dziś wprawdzie występujące w prawie geologicznym i górniczym, nie jest dokładnie zdefiniowane, ale taka definicja ma się pojawić i dotyczyć generalnie wszystkich zasobów wnętrza Ziemi. Kodeks ma zawierać regulacje w zakresie statusu i zasad lokowania w górotworze obiektów i budowli związanych z eksploatacją złóż kopalin i innych sposobów korzystania z górotworu. Chodzi o rozmaite zbiorniki, magazyny, obiekty turystyczne itp.

Nowe przepisy mają zawierać dwie podstawowe klauzule generalne. Pierwsza z nich to zasada, że z zasobów Ziemi można korzystać w takim zakresie i w taki sposób, który uwzględnia zarówno nieodnawialny, jak i odnawialny ich charakter oraz konieczność ochrony, zapewnienia dostępu do nich dla przyszłych pokoleń.

Po drugie, górotwór co do zasady będzie stanowił własność publiczną, czyli państwową. Skarbowi Państwa ma przysługiwać własność górnicza do wyodrębnionych części górotworu, którymi będzie gospodarował i rozporządzał na warunkach kodeksu.

Kodeks Ziemi. Trudna równowaga interesów podziemnych i naziemnych

Inną zasadą będzie zakaz czynienia z prawa do korzystania z górotworu użytku, który byłby sprzeczny z zasadami racjonalnej zrównoważonej gospodarki zasobami górotworu, a także wodami i powierzchnią Ziemi. Prawdopodobnie ta zasada będzie bardzo istotna w przypadkach, gdy podziemna działalność człowieka będzie miała znaczący wpływ na to, co jest ponad ziemią. Bo czasem interes społeczny może wymagać, by uruchomić kopalnię wbrew woli ludzi mieszkających nad cennymi złożami. To istotne zwłaszcza w kontekście obecnej polityki bezpieczeństwa surowcowego Unii Europejskiej, która zakłada, że kraje wspólnoty nie powinny importować więcej niż 65 proc. zużywanych w niej surowców mineralnych.

Czytaj więcej

Nieruchomości

Rząd chce ukrócić handel danymi z ksiąg wieczystych. Jest zapowiedź ustawy

Dostęp do elektronicznych ksiąg wieczystych będzie możliwy po zalogowaniu się profilem zaufanym a...

Tworzony kodeks mógłby ułatwić praktyczne załatwianie tak trudnych społecznie spraw, jak przenosiny osiedli ludzkich w związku z ważnym społecznie interesem gospodarowania zasobami górotworu. Chodzi o sytuację taką jak np. w szwedzkim mieście Kiruna, znanym z wydobycia rud żelaza. Znaczna część złóż znajduje się tam pod terenem, gdzie jeszcze do niedawna znajdowało się centrum miasta. Po długotrwałych społecznych konsultacjach przeniesiono ten fragment miasta na wschód, by uwolnić miejsce na kopalnię. Mieszkańcy Kiruny mogli dostać od państwa darmowe mieszkania w nowym centrum lub sprzedać swoje nieruchomości po cenach wyższych od rynkowych. Efekty widać choćby na powszechnie dostępnych zdjęciach satelitarnych. Na terenie dawnego centrum miasta pozostała jeszcze stara siatka ulic, ale centrum znalazło się o około kilometra na wschód.

Na razie w Polsce przypadek Kiruny byłby trudny do powtórzenia. Mimo możliwości wywłaszczeń na cele publiczne, prawo własności jest na tyle silne, że nie zawsze uwzględnia konieczność prymatu interesu społecznego w uruchomieniu wydobycia minerałów i związanych z tym zmian na powierzchni.