– wykonywanej w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach pozyskiwania i wzbogacania rud uranu oraz batalionach budowlanych podczas odbywania służby wojskowej w Wojsku Polskim;
Zatrudnienia młodocianych na obszarze państwa polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed 1 stycznia 1975 r.;
Pracy wykonywanej podczas odbywania kary pozbawienia wolności – w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy określonego dla takiej pracy;
Niewykonywania pracy po ustaniu zatrudnienia, jeżeli za te okresy na podstawie przepisów kodeksu pracy zostało wypłacone wynagrodzenie lub odszkodowanie;
Czasowego pozostawania bez pracy z powodu niemożności jej otrzymania lub niemożności podjęcia szkolenia zawodowego, w tym okresy pobierania zasiłków z funduszu aktywizacji zawodowej, zasiłków dla bezrobotnych oraz zasiłków szkoleniowych wypłaconych z Funduszu Pracy;
Sprawowania mandatu posła lub senatora w państwie polskim;
Internowania;
Wykonywania działalności twórczej lub artystycznej na obszarze państwa polskiego:
– objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, za które opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne lub w których ubezpieczony był zwolniony od opłacania składki,
– przypadającej przed 1 stycznia 1974 r., uznanej przez Komisję do spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, pod warunkiem że twórca lub artysta opłacał składki na ubezpieczenie społeczne po 31 grudnia 1973 r.;
Pracy adwokatów wykonywanej na obszarze państwa polskiego:
– objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, za które opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki,
– przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego z tego tytułu;
Wykonywania pracy nakładczej:
– objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki,
– przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia z tego tytułu, jeżeli w tych okresach osoba wykonująca taką pracę uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości co najmniej połowy obowiązującego najniższego wynagrodzenia określonego na podstawie przepisów kodeksu pracy;
Pracy na obszarze państwa polskiego w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i w innych spółdzielniach zrzeszonych w Centralnym Związku Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych, w zespołowych gospodarstwach rolnych spółdzielni kółek rolniczych zrzeszonych w Krajowym Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych oraz pracy na rzecz tych spółdzielni:
– objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki,
– przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego z tego tytułu;
Objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki, wykonywanej przed1 stycznia 1976 r., jeżeli umowa odpowiadała warunkom ubezpieczenia obowiązującym w tym dniu;
Pozarolniczej działalności gospodarczej:
– objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki,
– prowadzonej przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia z tego tytułu, jeżeli prowadzenie działalności gospodarczej odpowiadało warunkom ubezpieczenia;
Współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego oraz okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki;
Ubezpieczenia społecznego duchownych na obszarze państwa polskiego, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki;
Pobierania stypendium sportowego z tytułu wyczynowego uprawiania sportu na obszarze państwa polskiego po ukończeniu 15 roku życia, z wyjątkiem okresów pobierania stypendium przez osoby uczące się lub studiujące w systemie studiów dziennych.
Za takie uznaje się okresy:
Pobierania:
– wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego na podstawie przepisów kodeksu pracy,
– zasiłków z ubezpieczenia społecznego: chorobowego lub opiekuńczego,
– świadczenia rehabilitacyjnego;
Pobierania renty chorobowej po ustaniu zatrudnienia w wymiarze czasu pracy nie niższym niż pół etatu;
Niewykonywania pracy po ustaniu zatrudnienia i wypłacania odszkodowania;
Niewykonywania pracy przed 4 czerwca 1989 r. na skutek represji politycznych, nie więcej jednak niż 5 lat;
Urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy z powodu opieki nad dzieckiem:
– w wieku do lat 4 – w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie, bez względu na liczbę dzieci – do 6 lat,
– na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługuje zasiłek pielęgnacyjny – dodatkowo w granicach do 3 lat na każde dziecko;
Opieki pielęgnacyjnej nad inwalidą wojennym zaliczonym do I grupy lub uznanym za całkowicie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, sprawowanej przez członka jego rodziny w wieku powyżej 16 lat, który w czasie opieki nie osiągnął przychodu przekraczającego miesięcznie połowę najniższego wynagrodzenia;
Niewykonywania pracy, w granicach do 6 lat, spowodowanego koniecznością opieki nad innym niż dziecko członkiem rodziny zaliczonym do I grupy inwalidów lub uznanym za całkowicie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo uznanym za osobę niepełnosprawną w stopniu znacznym, sprawowanej przez członka jego rodziny w wieku powyżej 16 lat, który w tym czasie nie osiągnął przychodu przekraczającego miesięcznie połowę najniższego wynagrodzenia;
Urlopu bezpłatnego oraz przerw w zatrudnieniu w razie nieudzielenia urlopu bezpłatnego małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą;
Nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki, w wymiarze określonym w programie studiów;
Studiów doktoranckich i aspirantury naukowej w wymiarze określonym w decyzji o ich utworzeniu;
Asystenckich studiów przygotowawczych;
Dokształcania zawodowego lekarzy w klinikach akademii medycznych i oddziałach instytutów naukowych w charakterze wolontariusza – do 1 roku;
Pobierania zasiłku przedemerytalnego i świadczenia przedemerytalnego;
Udokumentowanej niezdolności do pracy, za które wypłacone zostały z Funduszu Pracy: zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki szkoleniowe lub stypendia.
Wymagane do emerytury okresy ubezpieczenia można uzupełnić tzw. stażami uzupełniającymi: pracą w gospodarstwie rolnym lub pobieraniem renty inwalidzkiej.
Jeśli ubezpieczony pracował w gospodarstwie rolnym, może uzupełnić brakujący staż emerytalny:
Okresami ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,
Przypadającymi przed 1 lipca 1977 r. okresami prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,
Przypadającymi przed 1 stycznia 1983 r. okresami pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia.
Okresy pracy w gospodarstwie rolnym znajdą się w stażu ubezpieczeniowym, jeśli nie zostały zaliczone do okresów, od których zależy emerytura lub renta z ubezpieczenia rolniczego.
Przykład
Teresa D. od czerwca 1979 r. do grudnia 1981 r. dzierżawiła gospodarstwo rolne, jednak nie płaciła z tego tytułu składek na ubezpieczenia społeczne.
ZUS odmówił jej więc zaliczenia tego okresu do 30-letniego stażu pracy niezbędnego do uzyskania przez nią emerytury w wieku 55 lat. Zgodnie z art. 10 ust. 3 ustawy z 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin takich składek nie trzeba było płacić wyłącznie za domowników rolnika (I UK 73/06).
Jeśli łączny wymiar okresów: składkowych, nieskładkowych oraz pracy w gospodarstwie rolnym jest krótszy niż 20 lat (dla kobiety) lub 25 lat (dla mężczyzny), można w ostatniej kolejności doliczyć czas pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Pod warunkiem że czas pobierania renty nie zbiega się z okresami składkowymi, nieskładkowymi oraz pracy w gospodarstwie rolnym.
Uwaga!
Okres pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy uwzględnia się wyłącznie wtedy, gdy prawo do tego świadczenia ustało z powodu odzyskania zdolności do pracy, tzn. gdy lekarz orzecznik ZUS orzekł zdolność do pracy, oraz wtedy, gdy osoba zainteresowana pobierała rentę okresową, a po upływie tego okresu nie zgłosiła wniosku o dalsze ustalenie uprawnień do świadczenia.
Za rentę z tytułu niezdolności do pracy przysługującą z FUS uważa się rentę (w tym z tytułu wypadku przy pracy czy choroby zawodowej oraz rentę szkoleniową) przyznaną na podstawie przepisów ustawy emerytalnej, także tych obowiązujących przed 1 stycznia 1999 r.
Okres pobierania renty uwzględnia się wyłącznie przy ustalaniu prawa do emerytury według starych zasad dla ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., którzy osiągnęli 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna). Nie ma możliwości uwzględnienia takiego okresu, jeśli o emeryturę ubiega się osoba młodsza niż wynosi powszechny wiek emerytalny (np. 55 lat). Nie uwzględnia się go przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Uwaga!
Okres pobierania renty nie jest okresem składkowym ani nieskładkowym, nie ma więc wpływu na wysokość emerytury.
