O spadku decyduje ostatnia wola albo reguły ustawowe

Te reguły obwiązują automatycznie, gdy dana osoba zmarła, nie pozostawiając swojej ostatniej woli.

W testamencie możemy przekazać majątek dowolnie wybranej osobie lub osobom. Jednak takie pominięcie najbliższych powoduje, że należy im się od spadkobiercy czy spadkobierców wyznaczonych w testamencie – zachowek.

Tych, którzy dziedziczyliby automatycznie, gdyby nie testament, spadkodawca może pozbawić zachowku tylko przez wydziedziczenie.

Muszą jednak być po temu bardzo ważne, zawinione przez nich powody. Jako spadkobiercy możemy spadek odrzucić, składając oświadczenie przed sądem albo u notariusza.

W szczególnie drastycznych sytuacjach wchodzi w rachubę uznanie danego spadkobiercy przez sąd za niegodnego dziedziczenia.

Oba porządki dziedziczenia: z mocy ustawy i na podstawie testamentu reguluje [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeks cywilny[/link] w księdze czwartej – spadki, w art. 922-1088

Natomiast kwestie proceduralne, a więc przede wszystkim formalności prowadzące do stwierdzenia przez sąd, że określone osoby nabyły spadek, a także związane z podziałem spadku określa [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=906021C3C4F8A71B08066CD633B6506B?id=70930]kodeks postępowania cywilnego[/link] (art. 627-691).

Przepisy dotyczące dziedziczenia, stabilne przez wiele lat, zmieniły się 28 czerwca 2009 r. Zmiany te dotyczą jednak tylko porządku dziedziczenia w sytuacji, gdy spadkodawca zmarł bezpotomnie, a także nie zostawił małżonka, rodziców, rodzeństwa i nie ma też dzieci rodzeństwa.

Do wskazanej daty w takich przypadkach dziedziczyła gmina lub Skarb Państwa, chyba że zmarły zostawił testament.

Teraz do spadku dochodzą dziadkowie, a gdy i oni nie żyją, niejako w ich miejsce – ich żyjące potomstwo, czyli ciotki, wujowie, stryjowie oraz cioteczne czy stryjeczne rodzeństwo zmarłego lub ich dzieci. A gdy również takich osób nie ma, dziedziczą pasierbowie zmarłego.

Kilkakrotnie w ostatnich dziesiątkach lat zmieniały się reguły dziedziczenia gospodarstw rolnych. Od 14 lutego 2001 r. odrębności dotyczące spadków z gospodarstwem rolnym zostały zniesione i dziedziczmy je tak samo jak każde inne dobra.

Reguły dziedziczenia ustawowego zmieniły się 28 czerwca 2009 r. Zasada jest taka, że do spadku stosuje się przepisy obowiązujące w dacie śmierci spadkodawcy.

Słowem, o tym, według jakich reguł spadkobiercy podzielą się zostawionym przez niego majątkiem, decyduje data śmierci. Bez znaczenia jest natomiast to, kiedy zdecydują się na załatwienie spraw spadkowych.

[ramka][b]Kto dziedziczy i w jakiej kolejności – według starych i nowych reguł[/b]

[b]Po zmarłych przed 28 czerwca 2009 r.[/b]

[b]I. Gdy pozostało potomstwo[/b]

- dzieci, a jeśli one nie dożyły spadku – wnuki, prawnuki, praprawnuki,

- małżonek.

[b]II. Gdy nie ma potomstwa[/b]

- małżonek,

- rodzice,

- rodzeństwo, a jeśli brat czy siostra nie dożyli spadku – zstępni rodzeństwa (siostrzenice, siostrzeńcy, bratanice, bratankowie, ich dzieci).

[b]III. Gdy nie ma nikogo z wyżej wymienionych osób[/b]

- gmina, Skarb Państwa.

[b]Po zmarłych po 28 czerwca 2009 r.[/b]

[b]I. Gdy pozostało potomstwo[/b]

- dzieci, a jeśli one nie dożyły spadku – wnuki, prawnuki, praprawnuki,

- małżonek.

[b]II. Gdy nie ma potomstwa[/b]

- małżonek,

- rodzice.

[b]III. Gdy nie ma potomstwa i nie żyje jeden z rodziców[/b]