Takie wnioski płyną z raportu księdza profesora Dariusza Walencika z Uniwersytetu Opolskiego przygotowanego na zlecenie Komisji Konkordatowych Rządu i Episkopatu.
Liczący ponad 480 stron raport księdza Walencika pokazuje dokładny stan posiadania polskiego Kościoła od 1918 roku. Wynika z niego, co Kościołowi zabrano po II wojnie światowej i co oddano po częściowej rewindykacji dóbr po roku 1989.
Ksiądz Walencik wyliczył też, ile polskie państwo wciąż jest winne Kościołowi, co powinno – jego zdaniem – stanowić podstawę do ustalenia ostatecznej wysokości odpisu podatkowego.
I tak przed 1939 rokiem Kościół katolicki w Polsce posiadał 377,8 tys. ha ziemi. Po wojnie na skutek zmiany granic pozostało mu 168,9 tys. ha. Kościół utracił zatem ok. 208,9 tys. ha, czyli ponad połowę swego stanu posiadania. Dostał 33,3 tys. ha na Ziemiach Odzyskanych, a więc jego stan posiadania w nowych granicach wynosił ok. 202,2 tys. ha nieruchomości ziemskich. Ale w latach 40. i 50. XX wieku władze zabrały Kościołowi aż 144,7 tys. ha, pozostawiając mu 25,6 tys. ha (w tym także nieruchomości tylko użytkowanych) oraz ok. 4 tys. ha na ziemiach zachodnich i północnych. Ponadto podmiotom kościelnym skonfiskowano 3 tys. 437 budynków w całości i 381 w części.
Właśnie te straty powinien zrekompensować Fundusz Kościelny, który miał służyć m.in. utrzymaniu i odbudowie kościołów, udzielaniu duchownym pomocy materialnej i lekarskiej.
W rzeczywistości, jak wynika z badań księdza Walencika, w latach 1950–1989 ze środków Funduszu finansowano m.in. działalność Centralnej Szkoły Partyjnej przy KC PZPR, Ośrodka Doskonalenia Kadr Ministerstwa Sprawiedliwości, dotowano Związek Nauczycielstwa Polskiego, propagandowe wiece antykościelne oraz materiały szkalujące hierarchię Kościoła katolickiego, opłacano donosy na księży, finansowano prasę antykatolicką i delegacje zagraniczne pracowników Urzędu ds. Wyznań. W 1952 roku na takie cele wydano 39,3 proc. Funduszu, a w 1962 r. – 82,6 proc. Wysokość środków na cele walki z Kościołem spadła na początku okresu rządów Edwarda Gierka do 48,1 proc., aby potem znów wzrosnąć – do aż 94,6 proc. w 1989 roku.
Ksiądz Walencik przeanalizował także działalność Komisji Majątkowej. W ciągu 20 lat swojej działalności zwróciła ona Kościołowi nieruchomości o powierzchni 65,7 tys. ha. Ponadto na mocy prawomocnie zakończonych postępowań sądowych zwrócono nieruchomości o powierzchni 29 ha. Do Kościoła wróciło też 490 budynków i lokali.