Zalety i ograniczenia licencji Creative Commons

Specjaliści nie mają wątpliwości, że ich popularyzacja w Polsce może ułatwić korzystanie z utworów w Internecie, ale mają też ograniczenia.

Licencje Creative Commons promuje amerykańska organizacja pozarządowa o tej nazwie działająca na rzecz ochrony i promocji dóbr kultury.

Na milionach stron

Szacuje się, że licencje CC mają zastosowanie na kilkudziesięciu milionach stron, korzystają z nich też ogromne projekty internetowe, jak Wikipedia, Akademia Khana, Jamendo. Używane są również do prezentacji utworów w serwisach społecznościowych, np. serwisie Flickr, w którym jest ok. 200 mln zdjęć na licencjach CC.

Z polskich projektów można wymienić serwis Wolne Lektury, cyfrową bibliotekę szkolną, która publikuje m.in. lektury szkolne (utwory dostępne są tam na licencji Creative Commons - uznanie autorstwa). Także niektóre witryny rządowe, np. Ministerstwo Gospodarki, wykorzystują te licencje, choć niektórzy uważają, że materiały na stronach rządowych nie powinny być licencjonowane, gdyż jako urzędowe nie podlegają ochronie prawa autorskiego.

Co daje licencja? Oznakowanie utworu licencją CC pozwala legalnie z niego korzystać na warunkach określonych w danej licencji (szczegóły w ramce), a polskie organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, np. ZAiKS, honorują je i nie ścigają osób korzystających z utworów nimi opatrzonych.

Licencję CC łatwo rozpoznać. Oznaczenie składa się z tekstu prawnego, wersji czytelnej dla komputerów (elektronicznej) oraz odpowiedniej graficznej ikonki, po której można rozpoznać rodzaj licencji.

Wentyl bezpieczeństwa

Czy licencje CC mogą być remedium na polskie problemy z prawem autorskim? Co o tym sądzą specjaliści w zakresie prawa autorskiego?

- Znane są raczej w krajach, w których rynek praw autorskich jest mocno rozwinięty, i zwykle umożliwiają alternatywne korzystanie z twórczości danego autora obok narzuconego przez ustawę - wskazuje Maciej Ślusarek, adwokat zajmujący się prawem autorskim. - To świetne dopełnienie regulacji ustawowych. Nie zgadzam się więc z często powtarzanym twierdzeniem, że idea CC wymaga zmian w prawie autorskim. System CC stanowi raczej rodzaj wentyla bezpieczeństwa w systemie ochrony praw autorskich.

- Licencje CC nie rozwiążą wszystkich problemów z dostępem do utworów w Internecie, dotyczą bowiem, generalnie rzecz biorąc, niekomercyjnego wykorzystania oraz utworów, z których autor pozwala korzystać w ramach tej licencji. Kolejne ograniczenia, które muszą być respektowane, zawierają same licencje CC - wskazuje z kolei Michał Błeszyński, radca prawny. - Jest to więc rozwiązanie alternatywne i dotyczy wąskiego obszaru. Nie wystarczy do rozwiązania problemów w Internecie, w którym lawinowo eksploatuje się utwory.

Podobnego zdania jest Łukasz Węgrzyn, prawnik z Instytutu Allerhanda:

- Licencje CC mają zastosowanie raczej do niekomercyjnej twórczości, tymczasem filmy, książki, gazety to jednak biznes, a biznes musi mieć jakąś formę wynagrodzenia, gdyż chodzi o ogromne nakłady.

Podstawowe rozwiązania CC

- Uznanie autorstwa: licencja pozwala na kopiowanie, zmienianie, przedstawianie utworu pod warunkiem oznaczenia autorstwa;

- Na tych samych warunkach: pozwala na korzystanie z utworu tak długo, jak długo na utwory zależne (np. opracowanie) będzie udzielana taka sama licencja;

- Użycie niekomercyjne: pozwala na korzystanie z utworu jedynie w celach niekomercyjnych, ale utwory zależne mogą być objęte inną licencją;

- Bez utworów zależnych: pozwala na korzystanie z utworu pod warunkiem zachowania go w oryginalnej postaci (nietworzenia utworów zależnych).

Czytaj także w serwisach:

Prawo dla Ciebie

»

Inne tematy

»

Prawo autorskie