Bój z cyfrowymi gigantami o tantiemy dla twórców. Ruszają prace w Sejmie

Sejm rozpoczął prace nad implementacją dwóch dyrektyw: tzw. dyrektywy SATCAB II dotyczącą wykonywania praw autorskich przy transmisjach online oraz reemisji programów telewizyjnych i radiowych oraz dyrektywą DSM (digital singiel market) w sprawie praw autorskich na jednolitym rynku cyfrowym. Termin na ich wdrożenie minął w czerwcu 2021 roku, Komisja Europejska grozi nam karami (13,7 tys. euro za każdy dzień opóźnienia we wdrożeniu każdej z nich). Polska jest ostatnim krajem, który nie wykonał tego obowiązku.

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Bogusław Chrabota: Dla dobra polskiej kultury prawo autorskie trzeba dostosować do czasów internetu

Trzeba mieć nadzieję, że w naszym prawie znajdą się w końcu przepisy, które dadzą nam, autorom, życie, a odbiorcom potrzebne treści. Musimy przeżyć i istnieć po to, by Polacy mogli mieć w ofercie coś więcej niż Kaczora Donalda i K-pop.

Twórcy tracą przez platformy cyfrowe

- Polska regulacja, choć wprowadzona z kilkuletnim opóźnieniem, będzie należeć do najbardziej korzystnych w UE, jeśli chodzi o zabezpieczenie interesów świata kultury - przekonywał podczas wczorajszego posiedzenia sejmowej komisji Andrzej Wyrobiec, podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury.

Tyle tylko, że środowiska twórców, od filmowców, przez muzyków, po wydawców prasy, ma co do tego wątpliwości. Każdego roku przez brak odpowiednich regulacji twórcy czy aktorzy występujący np. w serialach emitowanych na platformach streamingowych, tracą 41 mln zł.

Z punktu widzenia twórców kluczowa jest zmiana art. 70 ustawy o prawie autorskim. Jak tłumaczy mec. Grzegorz Rybicki, przepis ten w obecnym brzmieniu przewiduje prawo do wynagrodzenia w postaci tantiem na określonych polach eksploatacji, np. z tytułu wyświetlania utworów audiowizualnych w kinach, nadawania w telewizji, zwielokrotniania na nośnikach typu dvd.

- Natomiast aktualna regulacja nie nadąża za rozwojem technologicznym i nie obejmuje internetu czy platform streamingowych typu Netflix czy HBO. Kluczowe jest więc nie tylko zapewnienie tantiem na nowych polach eksploatacji takich jak internet, ale też tantiem za reemitowanie – tłumaczy mec. Rybicki. W ten sposób twórcy mieliby prawo do tantiem z platform cyfrowych czy sieci kablowych.

Czytaj więcej

Internet i prawo autorskie

Rząd przyjął nowelizację prawa autorskiego. Tantiemy dla twórców i prawo wydawców prasy

Rząd ogłosił przyjęcie projektu zmiany ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Artyści mogą spodziewać się tantiem, zaś wydawcy prasy i dziennikarze - opłat, przyznawanych im za korzystanie z ich tekstów.

Tantiemy dla nowych grup twórców

Środowiska artystyczne domagają się, by nowelizacja uwzględniała także tantiemy dla aktorów występujących w audiobookach, osób współtworzących słuchowiska czy spektakle radiowe. W tym celu postulują, by projektowany art. 86a obejmował nie tylko wykonawców utworów muzycznych, słowno-muzycznych, ale również „utworu wyrażonego słowem”.

Jeśli mowa o proj. art. 86a, to w toku prac legislacyjnych zniknął ust. 2 , który mówił o obowiązkowym pośrednictwie organizacji zbiorowego zarządzenia (OZZ) w inkasowaniu i dystrybuowaniu tantiem z tytułu wykorzystywania ich twórczości w tzw. streamingu.

- Postulujemy jego przywrócenie – mówi Ryszard Poznakowski, przewodniczący Stowarzyszenia Artystów Wykonawców SAWP. Jak tłumaczy OZZ mają ustawowo większe możliwości do egzekwowania tantiem niż indywidualni artyści, dzięki czemu mogą skutecznie monitorować, inkasować i dystrybuować wynagrodzenia za wykorzystywanie utworów artystycznych w streamingu. – OZZ stosują sprawiedliwe, sprawdzone metody podziału zainkasowanych wynagrodzeń pomiędzy artystów, w tym także mniej znanych, trudniejszych do zidentyfikowania dokonań artystycznych. W przypadku artystów, których prawa nie są chronione przez OZZ istnieje ryzyko, że zostaną oni pominięci, lub otrzymają niewłaściwie wynagrodzenie z tytułu eksploatacji ich wykonań artystycznych – przekonuje Poznakowski.

Prawa wydawców prasowych do eksploatacji online

Z punku widzenia wydawców prasy projekt wprowadza do przepisów nową kategorię prawa wyłącznego – prawo wydawcy prasowego do wyłącznej eksploatacji online jego publikacji prasowych przez platformy internetowe. Jednak tradycyjne media z konfrontacji z gigantami technologicznymi w rodzaju Google’a lub Facebooka mają o wiele słabszą pozycję. Zatem potrzebne jest wskazanie organu, co do którego można byłoby się odwołać (np. w celu mediacji), który czuwałby nad sprawiedliwym określeniem zasad korzystania przez gigantów technologicznych z utworów prasowych.