TSUE odrzucił skargę Polski na dyrektywę o prawie autorskim

Nałożonemu na dostawców usług udostępniania treści online obowiązkowi weryfikowania treści, które użytkownicy chcą zamieścić na ich platformach, przed ich publicznym rozpowszechnieniem towarzyszą niezbędne gwarancje, w celu zapewnienia jego zgodności z wolnością wypowiedzi i informacji - orzekł Trybunał (C-401/190).

Dyrektywa o prawach autorskich na jednolitym rynku cyfrowym (zwana przez przeciwników ACTA-2) weszła w życie 6 czerwca 2019 roku. Ma na celu zapewnienie, że prawa i obowiązki wynikające z przepisów o prawie autorskim, będą miały również zastosowanie do internetu. Wprowadza odpowiedzialność serwisów internetowych, przede wszystkim YouTube'a, Facebooka, Google News itp., za naruszenie praw autorów utworów, które serwisy te przechowują i udostępniają.

Co nie podoba się polskiemu rządowi

Polska złożyła skargę na art. 17 dyrektywy w 2019 r.  Zdaniem polskiego rządu, zapisy dyrektywy stwarzają fundamentalne zagrożenie dla wolności wypowiedzi w internecie. Chodzi o mechanizm, który zobowiązuje serwisy internetowe do prewencyjnej kontroli wszystkich treści jakie chcą zamieścić użytkownicy – nawet wówczas, gdy nie zostały zgłoszone żadne naruszenia praw autorskich. Według ministra kultury, w praktyce mechanizm ten wymusza stosowanie przez serwisy automatycznych algorytmów, które będą kontrolować treści internetowe.

Czytaj więcej

Prawo prasowe

Wydawcy apelują do rządu o wdrożenie dyrektywy autorskiej

Członkowie Izby Wydawców Prasy zaapelowali na walnym zgromadzenia do polskiego rządu o szybkie wdrożenie dyrektywy UE 2019/790 z 17 kwietnia 2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym.

- Uważamy, że niektóre artykuły, zwłaszcza obecny 17, związany z filtrowaniem treści, zagrażają wolności w internecie i są sprzeczne z podstawowymi wartościami UE dotyczącymi wolności słowa i wolności idei – tłumaczył wówczas wicepremier minister kultury Piotr Gliński.

Państwa UE miały dwa lata na wdrożenie przepisów. Oprócz Polski nie poparły ich Holandia, Włochy, Finlandia i Luksemburg.

Czytaj więcej

Internet i prawo autorskie

Dyrektywa autorska ingeruje w wolność wypowiedzi, ale zgodnie z unijnym prawem - opinia rzecznika generalnego TSUE

Choć art. 17 dyrektywy o prawach autorskich na jednolitym rynku cyfrowym pociąga za sobą ingerencję w wolność wypowiedzi, to ingerencja ta spełnia przesłanki ustanowione w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej - uważa rzecznik generalny TSUE, który rekomenduje Trybunałowi oddalenie skargi polskiego rządu w tej sprawie.

O co chodzi w art. 17 dyrektywy 2019/790?  Ustanowiono w nim zasadę, zgodnie z którą dostawcy usług udostępniania treści online (nazywani „web 2.0”) ponoszą bezpośrednią odpowiedzialność, gdy przedmioty objęte ochroną (utwory itp.) są bezprawnie zamieszczane w sieci przez użytkowników ich usług.

Dostawcy mogą jednak zostać zwolnieni z tej odpowiedzialności. W tym celu są oni zobowiązani do aktywnego nadzorowania treści zamieszczanych przez użytkowników, aby zapobiec udostępnianiu online przedmiotów objętych ochroną, których podmioty uprawnione nie chcą udostępniać w ramach tych usług.

Tak - to cenzura prewencyjna, ale w słusznym celu

W uzasadnieniu dzisiejszego wyroku Trybunał stwierdził, że aby móc skorzystać z wyłączenia odpowiedzialności przewidzianego w art. 17, dostawcy usług udostępniania treści online są de facto zobowiązani do uprzedniego weryfikowania treści, które użytkownicy chcą zamieścić na ich platformach - o ile podmioty uprawnione dostarczyły im odpowiednich i niezbędnych w tym zakresie informacji.

Ponadto, aby móc dokonać takiego uprzedniego zweryfikowania, dostawcy ci są zobowiązani – w zależności od liczby zamieszczanych plików i rodzaju danego przedmiotu objętego ochroną – do stosowania narzędzi automatycznego rozpoznawania i filtrowania. W ocenie Trybunału takie uprzednie weryfikowanie i filtrowanie może wprowadzić ograniczenie ważnego środka rozpowszechniania treści online. W tych okolicznościach wprowadzony dyrektywą odrębny system odpowiedzialności w odniesieniu do dostawców usług udostępniania treści online zawiera ograniczenie wykonywania prawa do wolności wypowiedzi i informacji użytkowników tych usług udostępniania.

Trybunał uważa, że takie ograniczenia są uzasadnione i proporcjonalne względem prawnie uzasadnionego celu, któremu służy art. 17 dyrektywy, polegającego na ochronie praw własności intelektualnej.

- Prawodawca Unii, w celu zapobieżenia zagrożeniu, jakie niesie ze sobą dla prawa do wolności wypowiedzi i informacji użytkowników usług udostępniania treści online zwłaszcza stosowania narzędzi automatycznego rozpoznawania i filtrowania, przewidział jasne i precyzyjne granice dla środków, które mogą być przyjęte lub wymagane przy wykonywaniu przewidzianych w tym przepisie obowiązków, wyłączając między innymi środki, które filtrują i blokują zgodne z prawem treści w trakcie ich zamieszczania online - uważa TSUE.

W tym kontekście Trybunał przypomniał, że system filtrowania, który mógłby nie rozróżniać w wystarczającym stopniu treści niezgodnej z prawem od treści zgodnej z prawem, skutkiem czego jego wdrożenie mogłoby doprowadzić do blokady komunikacji o treści zgodnej z prawem, byłby sprzeczny z prawem do wolności wypowiedzi i informacji i nie zapewniałby sprawiedliwej równowagi między tym prawem a prawem własności intelektualnej.

Równowaga zabezpieczona

A oto kolejne argumenty TSUE:

-  art. 17 dyrektywy stanowi, że użytkownicy omawianych usług będą posiadali, na mocy przepisów krajowych, prawo do zamieszczania i udostępniania treści generowanych przez siebie do celów takich jak na przykład parodiowanie lub pastisz oraz że będą informowani przez dostawców tych usług o tym, iż mogą korzystać z utworów i innych przedmiotów objętych ochroną w ramach przewidzianych w prawie Unii wyjątków lub ograniczeń w zakresie prawa autorskiego i praw pokrewnych.

- odpowiedzialność dostawców usług za zapewnienie braku dostępu do określonych treści może powstać tylko pod warunkiem, że podmioty uprawnione dostarczą tym dostawcom odpowiednich i niezbędnych informacji w odniesieniu do tych treści.