W Rosji konkurs na film o jeńcach z 1920 r.

Gosfilmofond (Państwowy Fundusz Filmowy Federacji Rosyjskiej) ogłosił konkurs na trzy scenariusze. Wśród nich film zatytułowany: ""Gibiel" krasnoarmiejcew w polskom plenu 1919 – 1922", czyli "Śmierć czerwonoarmistów w polskiej niewoli". Dwa pozostałe mają opowiadać o zwycięstwie nad Napoleonem w 1812 r. (za rok okrągła rocznica) i o  republice Mordowii. Nagroda za zwycięski scenariusz w każdej kategorii wynosi 100 tys. rubli (ok. 10 tys. zł), a film ma zostać zrealizowany.

Konkurs miał być rozstrzygnięty 26 maja. Nie został – według organizatorów – "z powodu wielkiej liczby nadesłanych prac". Stiepan Bordaczow z Gosfilmofondu nie potrafił powiedzieć "Rz", kiedy jury przedstawi werdykt. Wyjaśnił jedynie, że obecnie jego członkowie są na wakacjach.

O historyczną prawdziwość ocenianych scenariuszy ma według regulaminu dbać historyk Iwan Borodaczow. Nigdy nie słyszał o nim najwybitniejszy rosyjski specjalista od sprawy jeńców prof. Gienadij Matwiejew. Nazwisko to jest obce też innym rosyjskim historykom, z którymi kontaktowała się "Rz".

W polskich obozach jenieckich w latach 1919 – 1922 przebywało 80 – 85 tys. Rosjan. Zmarło według polskich danych  16 – 17 tys. z nich, a według niektórych rosyjskich historyków nawet o 10 tys. więcej. Rosjanie umierali głównie na skutek epidemii tyfusu panującej w całym kraju. Były jednak też przypadki maltretowania jeńców – za takie zachowania przed polskim sądem stanął komendant obozu w Strzałkowie.

Wiosną państwowa telewizja rosyjska wyemitowała kilkuminutowy materiał o sprawie jeńców z 1920 r., w którym sprawę pokazano jednostronnie. Mówiono o cierpieniach jeńców, lekceważąco traktując fakt, że w całej Polsce panowała epidemia, i nie wspominając o tym, że przypadki sadyzmu były przez polskie sądy karane.

– Sprawa jest co jakiś czas podnoszona, więc jakiś rzetelny dokumentalny film byłby oczywiście potrzebny – mówi "Rz" Aleksander Gurianow, szef polskiej sekcji Memoriału, stowarzyszenia badającego zbrodnie stalinowskie. – Tylko pytanie, czy zwycięski scenariusz będzie rzetelny? Czy będzie się odwoływał do faktów, czy też ma wspomagać propagandową wersję sprawy jeńców jako tzw. anty-Katynia? Obawiam się, że niestety większe jest prawdopodobieństwo, iż chodzi o "anty-Katyń".

– To oczywiste zamówienie polityczne – uważa Nikita Pietrow, historyk z Memoriału. – Chodzi o to, żeby zwykły Rosjanin we "właściwy" sposób rozumiał informacje o zbrodni katyńskiej, które przedostają się do jego świadomości. Komunikat do niego ma brzmieć tak: "Stalin był, oczywiście, zły. Ale nie był żadnym wyjątkiem. On mordował Polaków, ale i Polacy mordowali naszych... Wszyscy byli źli, wszyscy popełniali błędy, nawet zbrodnie".

Krzysztof Zanussi, reżyser, członek polsko-rosyjskiej grupy ds. trudnych: – Za każdym razem, gdy wraca temat Katynia, pojawia się ostatnio z rosyjskiej strony ten skonstruowany niedawno sztuczny problem. To jest niegodne, tu nie ma nawet co wdawać się w polemiki.

OPINIA

Prof. Andrzej Nowak |