Zadośćuczynienie dla matki i córki za śmierć syna

Małoletnia Magdalena Ż. i jej matka Grażyna Ż. wystąpiły do sądu o zasądzenie od firmy ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za śmierć ich 19-letniego brata i syna Pawła Ż. (imiona fikcyjne). Od firmy, gdzie ubezpieczone było auto, w którym zginął młody mężczyzna, córka i matka domagały się odpowiednio 80 tys. i 120 tys. Jako podstawę swojego pozwu podały art. 24 kodeksu cywilnego, regulujący kwestię dóbr osobistych.

Zdarzenie ze słupem

Do tragicznego zdarzenia, w wyniku którego śmierć poniósł Paweł Ż. doszło 3 maja 1997 roku. Tego dnia 19-latek bawił się ze znajomymi na dyskotece. Cała grupa spożywała wspólnie alkohol. Młodzi ludzie postanowili zmienić miejsce zabawy na inną dyskotekę. Maciej Z. zabrał całą grupę do swojego auta. Paweł wraz z innym znajomym zajęli miejsca w bagażniku, gdyż wszystkie miejsca przeznaczone dla pasażerów były zajęte.

Maciej Z. prowadził samochód bardzo niepewnie, skręcał na lewy pas, jeździł po poboczu. W pewnym momencie zdecydował się wyprzedzać inne auto na zakręcie. Zjechał z lewego pasa unikając czołowego zderzenia z nadjeżdżającym pojazdem, ale w wyniku gwałtownych ruchów uderzył w słup trakcji tramwajowej, przełamując auto na pół.

Paweł zginął na miejscu. Przed śmiercią pomagał matce w prowadzeniu domu, opiekował się 2-letnią siostrą, robiły zakupy. Robił to, ponieważ jego ojciec miał problem z alkoholem. Jego śmierć okazała się wielkim wstrząsem dla matki. Grażyna Ż. była rozbita emocjonalnie, brała leki uspokajające. Taki stan trwał dwa lata.

Przyczynienie się zmarłego

W oparciu o taki stan faktyczny Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim uznał, że powództwo jest częściowe uzasadnione, bowiem śmierć Pawła spowodowała u matki i siostry krzywdę, a więc szkodę niemajątkową wywołaną naruszeniem ich dobra osobistego, polegającą na fizycznych dolegliwościach i psychicznych cierpieniach. Sąd ten wskazał na kompensacyjny charakter majątkowej udzielanej pokrzywdzonym, a ponadto przedstawił wypracowane w doktrynie i orzecznictwie kryteria, które powinny być uwzględnione przy ocenie rozmiaru krzywdy, takie jak m.in.: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, czy cierpienie moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej.

Sąd ten przyjmując 90-procentowe przyczynienie się zmarłego do powstania krzywdy zasądził na rzecz matki 10 tys. zł, natomiast dla rzecz siostry 5 tys. zł.

Od tego orzeczenia apelacje złożyły obie strony. Firma ubezpieczeniowa domagała się oddalenia powództwa, zarzucając sądowi błędną wykładnię przepisów kodeksu cywilnego poprzez przyjęcie że zachodzi sytuacja, iż w ramach umowy OC kierującego pojazdem w wyniku którego zginął syn i brat jest zobowiązana do wypłaty zadośćuczynienia na rzecz najbliższych. Natomiast matka i córka domagały się zasądzenia dodatkowej kwoty 20 tys. zł na rzecz matki i 10 tys. zł dla córki. Argumentowały to rażącym zaniżeniem wysokości przyznanego im zadośćuczynienia w stosunku do doznanej krzywdy.

Zerwanie więzi emocjonalnej

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie (sygn. akt I ACa 845/12) apelacja firmy ubezpieczniowej była bezzasadna, gdyż w świetle linii orzecznictwa nie do zaakceptowania jest sugestia, jakoby art. 448 kodeksu cywilnego nie miał zastosowania do roszczenia powódek, gdyż nie są one osobami bezpośrednio poszkodowanymi.

Powołano się tutaj na wyrok Sądu Najwyższego (sygn. III CZP 32/11), w którym jednoznacznie wyjaśniono, że osoba dochodząca zadośćuczynienia za spowodowanie śmierci osoby najbliższej nie jest poszkodowanie jedynie pośrednio. Ten sam czyn niedozwolony może wyrządzać krzywdę różnym osobom, źródłem krzywdy jest zatem czyn niedozwolony, którego następstwem jest śmierć. Krzywdą wyrządzoną zmarłemu jest utrata życia, natomiast dla osób mu bliskich jest to naruszenie jego własnego dobra osobistego poprzez zerwanie więzi emocjonalnej, szczególnie bliskiej w relacjach rodzinnych. Również więc osoba dochodząca ochrony na podstawie art. 448 k.c. może być poszkodowana bezpośrednio i dochodzić naprawienia własnej krzywdy, doznanej przez naruszenie jej własnego dobra osobistego.

Odnosząc się natomiast do apelacji matki i siostry zmarłego Sąd Apelacyjny uznał, że przyjęta przez sąd pierwszej instancji wysokość przyczynienia się Pawła Ż. do powstania szkody została rażąco zawyżona. Sąd zwrócił uwagę na nakazane art. 362 k.c. rozważenie stopnia winy obu stron. Jak wyjaśniono, przyjęcie, że przyczynienie się do szkody po stronie Pawła Ż. wynosiło 90 procent musiałoby wskazywać, że zawinienie po jego stronie jest równie wysokie, jak zachowanie kierowcy. W związku z tym sąd obniżył przyczynienie się do 70 procent, i przyznał odpowiednio 30 tys. zł matce oraz 15 tys. siostrze.

Dobra Osobiste Orzecznictwo Sądów i Trybunałów Ubezpieczenia i Odszkodowania

Zdarzenie ze słupem

Pozostało 90% artykułu