Sąd Najwyższy zajął się sprawą, która pierwotnie dotyczyła objęcia ubezpieczeniem społecznym mieszkańca Krakowa. Przerodziła się jednak w ocenę najnowszych przepisów o ustroju sądów powszechnych, wprowadzających od 12 sierpnia 2017 r. zasadę niezmienności składu orzekającego.
Jedna z rozpraw została wyznaczona na termin, gdy jeden z sędziów referentów miał zaplanowany urlop. Wtedy przewodniczący wydziału, powołując się na § 72 ust. 1 rozporządzenia ministra sprawiedliwości – Regulamin urzędowania sądów powszechnych, wyznaczył zastępcę na jego miejsce. Pojawiło się pytanie, czy zapadłe w takim składzie rozstrzygnięcie jest zgodne z zasadą niezmienności składu sądowego zapisaną w art. 47b § 1 i 2 ustawy o ustroju sądów powszechnych.
Sprawa trafiła jako pytanie prawne do Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego. Ten stwierdził, że narusza zasadę niezmienności składu wynikającą z art. 47b § 1 i 2 ustawy o ustroju sądów powszechnych rozpoznanie sprawy w postępowaniu apelacyjnym przez skład trzyosobowy, w którym jednego członków, niebędącego referentem, a przebywającego na urlopie wypoczynkowym, zgłoszonym do planu urlopów przed wyznaczeniem rozprawy apelacyjnej, zastępuje wyznaczony przez przewodniczącego wydziału zastępca. W konsekwencji prowadzi to do nieważności postępowania z powodu rozpoznania sprawy przez skład orzekający sprzeczny z przepisami prawa (art. 379 pkt 4 kodeksu postępowania cywilnego).
Czytaj także: Sądy: bardziej elastyczne zasady dot. niezmienności składu orzekającego
– Kwestia niezmienności składu orzekającego ma kapitalne znaczenie dla funkcjonowania sądów i sprawowania przez nie wymiaru sprawiedliwości – tłumaczył prof. Krzysztof Rączka, sędzia Sądu Najwyższego. – Ta zasada ma zapewnić klarowność, odpowiedzialność i przewidywalność wymiaru sprawiedliwości i tylko wyjątkowo może być uchylana, tzn. tylko gdy zachodzą nieprzewidywalne, nadzwyczajne okoliczności.
