Taki problem dotknie już niedługo znaczącej grupy pracodawców, którzy mają przystąpić do tworzenia pracowniczych planów kapitałowych (PPK) od 1 lipca 2019 r.
Zgodnie z ustawą z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (DzU poz. 2215), a w szczególności jej art. 134, pracodawcy – w zależności od liczby osób zatrudnionych – będą przystępować do tworzenia PPK etapami. Pierwszy, od 1 lipca 2019 r., obejmie podmioty zatrudniające co najmniej 250 pracowników według stanu na 31 grudnia 2018 r. Kolejny rozpocznie się 1 stycznia 2020 r. – wówczas obowiązkami związanymi z PPK zostaną objęte podmioty zatrudniające na 30 czerwca 2019 r. co najmniej 50 osób. Od 1 lipca 2020 r. z ustawą o PPK będą się musiały zmierzyć firmy zatrudniające co najmniej 20 osób, według stanu na 31 grudnia 2019 r. Pozostali pracodawcy będą mieli obowiązek utworzyć PPK od 1 stycznia 2021 r. Zatem kluczowe jest tu ustalenie liczby osób zatrudnionych na określony dzień.
Kluczowa definicja
Ustawa o PPK w art. 2 ust. 1 pkt 18 wskazuje, że przez osoby zatrudnione należy rozumieć:
- pracowników, o których mowa w art. 2 kodeksu pracy, tj. osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę; z wyjątkiem pracowników przebywających na urlopach górniczych i urlopach dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej węgla oraz pracowników młodocianych (w rozumieniu art. 190 § 1 k.p., tj. osoby, które ukończyły 15 lat, a nie ukończyły lat 18),
- osoby fizyczne wykonujące pracę nakładczą, które ukończyły 18. rok życia, o których mowa w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 303 § 1 k.p.,
- członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych, o których mowa w art. 138 i art. 180 ustawy z 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (DzU z 2018 r., poz. 1285),
- osoby fizyczne, które ukończyły 18. rok życia, wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z art. 750 kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
- członków rad nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia tych funkcji.
W dalszej części tego przepisu sformułowany jest jednak dodatkowy warunek, definiujący osoby zatrudnione w rozumieniu ustawy o PPK. Mianowicie – do stanu zatrudnienia wlicza się tylko te osoby, które z powyższych tytułów podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, w rozumieniu przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 300 ze zm.).
Inny tytuł lub jego brak
Pojawia się pytanie – czy w liczbie ubezpieczonych na potrzeby PPK uwzględniać również pracowników, którzy korzystają z urlopów rodzicielskich (pobierając zasiłek macierzyński), urlopu wychowawczego albo bezpłatnego? Wprawdzie osoby te zachowują status pracowniczy, jednak w okresie tych urlopów nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stosunku pracy. Pobieranie zasiłku macierzyńskiego (za czas urlopu macierzyńskiego, a następnie urlopu rodzicielskiego) oraz przebywanie na urlopie wychowawczym to odrębne od stosunku pracy tytuły do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (art. 6 pkt 19 w zw. z art. 13 pkt 13, art. 16 ust. 8, art. 18 ust. 5b, 6 ustawy systemowej). Z kolei w przypadku urlopu bezpłatnego dochodzi niejako do zawieszenia stosunku pracy (art. 174 § 2 k.p.), a w konsekwencji – do przerwy w podleganiu ubezpieczeniom emerytalno–rentowym.
Dokonując wykładni gramatycznej, należałoby zatem dojść do wniosku, że tych grup pracowników nie trzeba wliczać do stanu zatrudnienia do celów PPK. Co za tym idzie – w pewnych przypadkach pracodawcy, których stan zatrudnienia będzie się wahał w granicach wskazanych limitów, będą później obejmowani obowiązkami PPK.
Tomasz Czerkies radca prawny, ADP Polska
Uwzględniając cel utworzenia PPK – tj. systematyczne gromadzenie oszczędności przez uczestników planu w powiązaniu z zasadą, że gromadzone środki stanowią ich prywatną własność – można byłoby podjąć próbę argumentowania, że w istocie pracownik w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego lub przebywania na urlopie wychowawczym jest nadal osobą zatrudnioną w rozumieniu ustawy o PPK. Co za tym idzie, należy go uwzględnić w liczbie zatrudnionych. Problemem nadal będą jednak osoby przebywające na urlopie bezpłatnym. Jakkolwiek nie interpretować przepisów ustawy o PPK, to nie powinno się ich wliczać do stanu osób zatrudnionych. Analizowane zagadnienie w części dotyczącej pracowników przebywających na urlopach związanych z rodzicielstwem (macierzyński, rodzicielski, wychowawczy) zostanie rozwiązane poprzez nowelizację przepisów ustawy o PPK. Aktualnie w Sejmie RP trwają prace nad nowelizacją, której celem ma być uwzględnienie osób korzystających z urlopów związanych z rodzicielstwem (macierzyński, rodzicielski, wychowawczy) w obliczeniach stanu zatrudnienia. Zatem ustawodawca dostrzegł istniejącą wątpliwość i postanowił ją wyeliminować poprzez wprowadzenie zmian do obowiązującej ustawy o PPK. W tym przypadku planowaną zmianę należy ocenić w pełni pozytywnie. Przedmiotową nowelizacją nie zostaną jednak objęci pracownicy na urlopach bezpłatnych. To oznacza, że nie będą wliczani do stanu zatrudnienia w kontekście ustalenia daty utworzenia PPK.
