Reklama
Rozwiń

Prof. Marcin Matczak: Dla mnie to podważalny prezydent

Mogą się zdarzyć sytuacje, które podważą umocowanie Karola Nawrockiego do pełnienia urzędu – mówi „Rz” prof. Marcin Matczak z Uniwersytetu Warszawskiego.

Publikacja: 09.07.2025 13:03

Prof. Marcin Matczak: Dla mnie to podważalny prezydent

Warszawa, 03.07.2025. Prezydent elekt RP Karol Nawrocki podczas konferencji prasowej w siedzibie Kancelarii Prezydenta RP

Foto: Leszek Szymański/PAP

Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego orzekła o ważności wyboru Karola Nawrockiego na prezydenta RP. Jak pan to ocenia?

Jest mi smutno z tego powodu. Mam świadomość, że ta Izba jest kwestionowana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu. Polska konstytucja wymaga, aby Sąd Najwyższy we właściwym składzie potwierdził wybór prezydenta. Do tego nie doszło. Powód? Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych nie jest właściwie obsadzonym sądem w rozumieniu zarówno prawa polskiego, jak i międzynarodowego. Konstytucja w art. 91 mówi o tym, że umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Polskę stoją wyżej w hierarchii niż ustawy. A sądy stwierdziły, że ustawa, na podstawie której powołano Izbę Kontroli, jest niezgodna z umowami międzynarodowymi. Nie można udawać, że tego nie ma. Stało się. Mamy prezydenta. Na jak długo, to zobaczymy. Jedno jest pewne: sytuacja, w której najważniejszy sąd w kraju nie jest właściwie obsadzony, jest sytuacją tragiczną. Prawo i Sprawiedliwość zniszczyło mechanizm, który daje legitymację także ich własnemu prezydentowi i to powoduje, że będzie to słaba prezydentura, cały czas kwestionowana. 

Czytaj więcej

Mateusz Radajewski: Nie namawiajmy marszałka Sejmu do złamania konstytucji

A dziś mamy ważnego prezydenta? Było przecież wiele protestów wyborczych.

Dla mnie jest to prezydent podważalny. Może się zdarzyć wiele sytuacji, które podważą jego umocowanie do pełnienia urzędu. I niestety to nie będzie służyło państwu prawa i demokracji. A o to przecież powinniśmy walczyć za wszelką cenę.

Rzeczywiście może się coś wydarzyć w omawianej kwestii?

Oczywiście. Na przykład Trybunał Konstytucyjny w nowym, większościowym – z perspektywy opcji rządzącej – składzie może to ukrócić. Wszystko wskazuje na to, że w Trybunale Konstytucyjnym niedługo sytuacja osobowa może się zmienić. Więcej będzie sędziów powołanych ze strony rządzącej niż tych, którzy będą chronić obecnego jeszcze prezydenta Andrzeja Dudę.

Co może zrobić taki Trybunał w odmienionym składzie?

Na przykład może uznać, że Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego nie ma statusu sądu, została powołana na podstawie wadliwych przepisów, jej sędziowie zostali wybrani przez neo-KRS. Jeśliby tak się stało, to jak wówczas należałoby oceniać decyzje podjęte przez prezydenta Karola Nawrockiego? Jako ważne czy nieważne? Może grozić nam kolejny chaos prawny. Zupełnie niepotrzebny, a z pewnością destrukcyjny. Proszę też pamiętać, że takie decyzje mogą dotyczyć nie tylko spraw krajowych, np. powołania sędziów, ale i międzynarodowych.

Czy marszałek Szymon Hołownia powinien zwołać Zgromadzenie Narodowe?

Uważam, że tak. Stabilność funkcjonowania państwa jest jedną z podstawowych wartości konstytucyjnych.

Czytaj więcej

Sędzia Michał Laskowski: Domniemania ważności wyborów nie obalono

Prof. Andrzej Zoll ma pomysł, jak rozwiązać prawny węzeł gordyjski. Uważa, że marszałek Hołownia, zgodnie z konstytucją, musi zwołać Zgromadzenie Narodowe 6 sierpnia, ale Zgromadzenie Narodowe może zawiesić swoje postępowanie. I wtedy kończy się kadencja prezydenta Andrzeja Dudy, a urząd prezydenta będzie sprawował pan marszałek Szymon Hołownia. I może wtedy mógłby podpisać ustawę incydentalną i nawet inne ustawy sanujące nasz wymiar sprawiedliwości. Co pan na to?

Uważam, że jest to zły pomysł. Po pierwsze, nie ma decyzji o tym, że uchwała o ważności wyborów prezydenckich Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego jest dziś nielegalna. A to jest podstawą do jej kwestionowania. Dopóki jej nie ma, nie może być mowy o jej podważaniu. Poza tym nie wiemy, co w takiej sytuacji zrobi prezydent Andrzej Duda. Nie wiemy także, czy w tym czasie Szymon Hołownia będzie jeszcze marszałkiem Sejmu. Uważam, że ten pomysł jest nietrafiony. Może przynieść więcej szkód niż korzyści.

Prof. Ewa Łętowska, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku, pierwsza rzecznik praw obywatelskich, po decyzji Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych powiedziała, że ośmieszono nam obecne wybory. Zgadza się Pan z tym stwierdzeniem?

Tak. Po tych wyborach, po tym wszystkim, co się wydarzyło w sprawie rozpoznawania protestów wyborczych, możemy powiedzieć, że wybory zostały ośmieszone.

Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego orzekła o ważności wyboru Karola Nawrockiego na prezydenta RP. Jak pan to ocenia?

Jest mi smutno z tego powodu. Mam świadomość, że ta Izba jest kwestionowana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu. Polska konstytucja wymaga, aby Sąd Najwyższy we właściwym składzie potwierdził wybór prezydenta. Do tego nie doszło. Powód? Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych nie jest właściwie obsadzonym sądem w rozumieniu zarówno prawa polskiego, jak i międzynarodowego. Konstytucja w art. 91 mówi o tym, że umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Polskę stoją wyżej w hierarchii niż ustawy. A sądy stwierdziły, że ustawa, na podstawie której powołano Izbę Kontroli, jest niezgodna z umowami międzynarodowymi. Nie można udawać, że tego nie ma. Stało się. Mamy prezydenta. Na jak długo, to zobaczymy. Jedno jest pewne: sytuacja, w której najważniejszy sąd w kraju nie jest właściwie obsadzony, jest sytuacją tragiczną. Prawo i Sprawiedliwość zniszczyło mechanizm, który daje legitymację także ich własnemu prezydentowi i to powoduje, że będzie to słaba prezydentura, cały czas kwestionowana. 

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Spadki i darowizny
Jak długo można żądać zachowku? Prawo jasno wskazuje termin przedawnienia
Materiał Promocyjny
25 lat działań na rzecz zrównoważonego rozwoju
Prawo w Polsce
Ślub Kingi Dudy w Pałacu Prezydenckim. Watchdog pyta o koszty, ale studzi emocje
Prawo karne
Andrzej Duda zmienia zdanie w sprawie przepisów o mowie nienawiści
Matura i egzamin ósmoklasisty
Uwaga na świadectwa. MEN przypomina szkołom zasady: nieaktualne druki do wymiany
W sądzie i w urzędzie
Od 1 lipca nowości w aplikacji mObywatel. Oto, jakie usługi wprowadzono