Schematy podatkowe - jaka kara za niezłożenie raportu

Za niezłożenie raportu o schemacie podatkowym płatnikowi grozi kara nawet 21 mln zł.

Publikacja: 19.08.2019 02:00

Schematy podatkowe - jaka kara za niezłożenie raportu

Foto: Adobe Stock

Wprowadzenie do polskiego prawa przepisów zobowiązujących do raportowania schematów podatkowych wynikało z implementacji dyrektywy Rady UE, której celem jest zapobieganie agresywnej optymalizacji podatkowej. Do 30 kwietnia 2019 r. trwał okres przejściowy, w którym MF nie nakładało kar za brak raportu o schematach podatkowych. Od 1 maja br. kary mogą wynieść nawet 21 mln zł.

Czytaj też:

Podatek u źródła - więcej obowiązków płatnika

Podatek u źródła: jakie transakcje obejmuje

Obowiązek raportowania dotyczy wielu transakcji, które nie zawsze stanowią optymalizację podatkową i nie muszą wiązać się z osiągnięciem korzyści przez podatników. Ustawodawca wskazał trzy przypadki powstania schematu podatkowego (MDR), tj. zidentyfikowanie uzgodnienia posiadającego:

1. ogólne cechy rozpoznawcze + spełniające kryterium głównej korzyści,

2. szczególne cechy rozpoznawcze,

3. inne szczególne cechy rozpoznawcze.

Transakcje objęte przepisami WHT

Przypadki, kiedy możemy mieć do czynienia ze schematem podatkowym, ustawodawca rozszerzył o transakcje, w których zastosowanie mają umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (UPO) lub zwolnienia podatkowe przewidziane w ustawodawstwie krajowym. Transakcje te trzeba raportować, jeżeli hipotetyczny podatek, który zostałby pobrany przez płatnika, gdyby nie miały zastosowania UPO lub zwolnienia podatkowe przewidziane w ustawodawstwie krajowym, przekraczałby 5 mln zł w trakcie roku kalendarzowego. W przypadku wypłat podlegających podatkowi u źródła (WHT), aby ocenić, czy wskazana inna szczególna cecha rozpoznawcza ma zastosowanie, należy ustalić, jaka byłaby hipotetyczna wartość podatku, który pobrałby płatnik.

Na potrzeby analizy tej cechy rozpoznawczej schematem podatkowym jest, co do zasady, czynność, której wynikiem będzie obowiązek dokonania płatności, a nie sama płatność, będąca efektem wdrożenia schematu podatkowego. Obowiązek zaraportowania schematu podatkowego może więc powstać już na etapie negocjowania/zawierania umowy, podejmowania uchwały czy planowania transakcji, jeżeli określone lub planowane warunki transakcji wskazują, że wysokość wypłat z tytułu jej realizacji przekroczy ok. 25 mln zł na rzecz jednego kontrahenta.

Obowiązek zaraportowania schematu podatkowego powstaje w stosunku do wszystkich podatników, którzy spełnili tzw. kryterium kwalifikowanego korzystającego, tj.:

- przychody lub koszty korzystającego (podatnika) albo wartość aktywów tego podmiotu w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalone na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych, przekroczyły w roku poprzedzającym lub w bieżącym roku obrotowym równowartość 10 mln euro, lub

- udostępniane lub wdrażane uzgodnienie dotyczy rzeczy lub praw o wartości rynkowej przekraczającej równowartość 2,5 mln euro, lub

- korzystający (podatnik) jest podmiotem powiązanym.

Aby zatem powstał obowiązek zaraportowania schematu podatkowego, podatnik powinien:

- zidentyfikować transakcje z podmiotami zagranicznymi, w których podmiot dokonujący wypłaty występuje jako płatnik podatku,

- określić przedmiot tych transakcji oraz okoliczność, czy mają do nich zastosowanie UPO lub zwolnienia podatkowe przewidziane w ustawodawstwie krajowym,

- obliczyć hipotetyczny podatek, jaki pobrałby podmiot, gdyby nie zastosowane UPO lub zwolnienia,

- zweryfikować kryterium kwalifikowanego korzystającego.

PRZYKŁAD

Spółka X z siedzibą w Polsce nabyła od francuskiej spółki Y licencję na znak towarowy. Zawarta umowa wskazuje na stałą współpracę stron w tym zakresie. W roku kalendarzowym wartość nabytych usług przekracza 25 mln zł. Przychody spółki X wynoszą 11 mln euro. Spółka ta, stosując UPO z Francją, pobiera podatek od wypłat z tytułu licencji w wysokości 10 proc. kwoty wszystkich dokonanych wypłat. Działając jako płatnik pobierze podatek w wysokości 2,5 mln zł. Weryfikując, czy powstał schemat podatkowy, spółka X oblicza tzw. hipotetyczny podatek, jaki byłaby zobowiązana pobrać, gdyby UPO nie miała zastosowania. Zgodnie z polskimi przepisami, spółka X musiałaby pobrać podatek w wysokości 20 proc., tj. wartość pobranego podatku wyniosłaby 5 mln zł. Spółka X ma obowiązek zgłosić schemat podatkowy.

Wypłaty na rzecz nierezydentów

Obowiązek złożenia informacji o schemacie podatkowym może wystąpić również w przypadku, gdy transakcje realizowane z nierezydentami wypełnią pozostałe cechy rozpoznawcze wskazane w ustawie.

Weryfikacji powinny podlegać przede wszystkim wypłaty na rzecz nierezydentów przekraczające 25 mln zł. Obejmuje to zarówno transakcje, co do których mają zastosowanie przepisy o WHT, jak i takie, do których przepisy o WHT nie mają zastosowania. Sytuacja, gdy nierezydent osiąga w danym roku kalendarzowym dochód (przychód) w wysokości przekraczającej tę kwotę, wymaga zgłoszenia jako schemat podatkowy.

Aby zweryfikować, czy w danym przypadku zaistniała wskazana inna szczególna cecha rozpoznawcza, należy zsumować wszystkie dochody (przychody) wypłacane lub oczekiwane do uzyskania przez danego podatnika niebędącego rezydentem podatkowym, bez względu na źródło ich powstania. Sumować trzeba przy tym jedynie dochody (przychody) nierezydenta, co do których powstaje w Polsce ograniczony obowiązek podatkowy. Pomija się więc transakcje towarowe.

Obowiązek informacyjny może zatem dotyczyć wypłat na rzecz nierezydentów z tytułu np. płatności związanych z wypłatą dywidendy, należności odsetkowych czy należności licencyjnych oraz płatności o innym charakterze, jeśli ich łączna wysokość w roku podatkowym na rzecz danego podatnika niebędącego rezydentem przekroczyła 25 mln zł.

Obowiązek zgłoszenia schematu mają tylko ci podatnicy, którzy oprócz zidentyfikowania u siebie wypłat na rzecz nierezydentów wypełniają definicję kwalifikowanego korzystającego.

PRZYKŁAD

Spółka X z siedzibą w Polsce nabyła od niemieckiej spółki Y usługi marketingowe. Dodatkowo wypłaca jej dywidendę i nabywa od niej towary. Z tytułu świadczonych usług marketingowych spółka X wypłaca spółce Y wynagrodzenie w wysokości 17 mln zł rocznie. Dywidenda na rzecz spółki Y wynosi co roku ok. 10 mln zł. Z tytułu zakupu towarów spółka X wypłaca na rzecz spółki Y wynagrodzenie w wysokości ok. 30 mln zł w skali roku. Przychody spółki X wynoszą 120 mln zł.

Spółka X ma obowiązek zgłosić schemat podatkowy dotyczący wypłaty dywidendy oraz nabywanych usług marketingowych. Łączna wartość wynagrodzenia wypłacanego spółce Y z tytułu dywidend i usług marketingowych przekroczy 25 mln zł.

Zaważy dywidenda

Schemat podatkowy może wystąpić, jak wspomniano, w transakcjach, do których zastosowanie mają przepisy o podatku u źródła. W szczególności w przypadkach, w których realizowane wypłaty przekroczą określone w ustawie progi, a sam podatnik zostanie uznany za kwalifikowanego korzystającego.

Wysokie progi transakcji i dodatkowy warunek w postaci kwalifikowanego korzystającego powoduje jednak, że wiele podmiotów uniknie raportowania schematu podatkowego, mimo że te transakcje są realizowane z nierezydentami lub mimo występowania w roli płatnika podatku.

Części podatnikom może jednak nie wystarczyć sam fakt nieprzekroczenia ustawowych progów. Problemem może być obowiązek wypłaty dywidendy. Oczywiście dywidendę można zakwalifikować jako schemat podatkowy na podstawie dwóch wskazanych wyżej przypadków, ale zastosowanie mogą też znaleźć kolejne cechy rozpoznawcze wymienione w ustawie, na co trzeba zwrócić szczególną uwagę.

PRZYKŁAD

Spółka X wypłaca dywidendę spółce Y. Spółka X nie pobiera podatku od dywidendy, ponieważ zastosowanie znajdują odpowiednie przepisy UPO. Dywidenda jest wypłacana na rzecz podmiotu, który nie rozpoznaje przychodu z tytułu dywidendy.

W tym przypadku schemat podatkowy wystąpi ze względu na spełnienie przez uzgodnienie (wypłatę dywidendy) tzw. szczególnej cechy rozpoznawczej. Odnosi się ona do sytuacji, w której podatnik może korzystać w stosunku do tego samego dochodu lub majątku z różnych metod unikania podwójnego opodatkowania na podstawie przepisów różnych jurysdykcji podatkowych. Ta sytuacja może wynikać z zastosowania krajowych rozwiązań podatkowych lub metod unikania podwójnego opodatkowania.

Schemat podatkowy wystąpi, jeśli podatnik spełni kryterium kwalifikowanego korzystającego lub gdy zidentyfikowane zostaną przesłanki mówiące o wystąpieniu schematu podatkowego transgranicznego. Schemat podatkowy powstanie zatem, gdy uzgodnienie posiada wskazaną cechę rozpoznawczą i dodatkowo:

- spełnione jest kryterium transgraniczne,

- nie spełniono kryterium transgranicznego, ale spełnione jest kryterium kwalifikowanego korzystającego.

PRZYKŁAD

Spółka X wypłaca dywidendę na rzecz swojego 100-proc. udziałowca spółki Y, która ma siedzibę w Niemczech. 100-proc. udziałowcem spółki Y jest spółka Z z siedzibą na Cyprze. 100-proc. udziałowcem spółki Z jest pan Jan Kowalski – rezydent Malty. Struktura podmiotów wygląda jak na poniższym grafie.

W tym przypadku schemat podatkowy wystąpi ze względu na spełnienie przez uzgodnienie (wypłatę dywidendy) tzw. szczególnej cechy rozpoznawczej. Odnosi się ona do sytuacji, gdy w wyniku uzgodnienia zostanie ustalona nieprzejrzysta struktura własności prawnej lub beneficjent rzeczywisty jest trudny do ustalenia z uwagi na wykorzystanie osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, konstrukcji lub struktur prawnych.

Schemat podatkowy wystąpi, jeżeli podatnik spełni kryterium kwalifikowanego korzystającego lub jeżeli zidentyfikowane zostaną przesłanki mówiące o wystąpieniu schematu podatkowego transgranicznego. Schemat podatkowy powstanie zatem, gdy uzgodnienie posiada wskazaną cechę rozpoznawczą i dodatkowo:

- spełnione jest kryterium transgraniczne,

- nie spełniono kryterium transgranicznego, ale spełnione jest kryterium kwalifikowanego korzystającego.

Dodatkowe obowiązki

Zidentyfikowany schemat podatkowy należy zgłosić do Szefa KAS. Samo wystąpienie i zgłoszenie schematu wiąże się z wykonywaniem innych obowiązków informacyjnych i sprawozdawczych, w tym m.in. okresowym składaniem MDR-3 oraz poinformowaniem o zgłoszeniu schematu innych podmiotów uczestniczących w schemacie. Nieprawidłowe lub nieterminowe wykonywanie obowiązków sprawozdawczych wiąże się z dotkliwymi sankcjami karno-skarbowymi.

Anna Kubicz, doradca podatkowy, partner LTCA

Transakcje, w których występuje WHT, często i na podstawie różnych cech rozpoznawczych mogą stanowić schemat podatkowy. Wystąpienie schematu podatkowego przy transakcjach międzynarodowych nie musi wiązać się z osiągnięciem przez podatników korzyści podatkowych, co często może być mylnie postrzegane przy identyfikacji schematów, a transakcje takie, jako zupełnie standardowe dla większości firm, nie są ocenianie pod kątem ryzyka związanego z raportowaniem.

Wprowadzenie do polskiego prawa przepisów zobowiązujących do raportowania schematów podatkowych wynikało z implementacji dyrektywy Rady UE, której celem jest zapobieganie agresywnej optymalizacji podatkowej. Do 30 kwietnia 2019 r. trwał okres przejściowy, w którym MF nie nakładało kar za brak raportu o schematach podatkowych. Od 1 maja br. kary mogą wynieść nawet 21 mln zł.

Czytaj też:

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP