Wśród dyskutowanych wymiarów pandemii Covid-19 aspekty ekonomiczne należą do najważniejszych. To, że wysuwają się na czoło, jest zrozumiałe w obliczu faktu, iż w zasadzie wszystkie sfery aktywności człowieka mają swoje podłoże ekonomiczne i muszą być w jakiś sposób finansowane. Jednocześnie niezwykle ważne jest, by mówiąc o przejawach, skutkach i perspektywach pandemii nie gubić z pola widzenia innych jej aspektów. Tylko podejście całościowe może bowiem stanowić racjonalną podstawę opracowywanych diagnoz, podejmowanych środków zaradczych i przygotowywanych możliwie wiarygodnych prognoz. Z definicji więc pomijanie któregoś z aspektów pandemii może się zemścić i doprowadzić do niepożądanych skutków.
Tytułowe pytanie ma dwa bardzo ważne składniki. Pierwsze dotyczy możliwych i prawdopodobnych zmian realnej gospodarki pod wpływem pandemii. Podejmując próbę odpowiedzi na nie wyodrębniono pięć przejawów przemian gospodarczych spowodowanych przez Covid-19, a mianowicie: kwestie wzrostu gospodarczego powiązanego z równowagą makroekonomiczną oraz zadłużeniem państwa i samorządów; zagadnienie konsumpcjonizmu jako opisu konsumpcyjnych zachowań człowieka; tendencję do cyfryzacji albo digitalizacji gospodarczych zachowań ludzi; problem dbałości o środowisko naturalne oraz cały pakiet zagadnień związanych z globalizacją.
Drugie pytanie odnosi się natomiast do percepcji tych zmian przez ludzi i przewartościowań w ich systemach wartości pod wpływem procesów zachodzących w realnej gospodarce. Innymi słowy chodzi o to, jak Covid-19 być może zmieni nasze myślenie o gospodarce. Czy wystąpi jakaś ewolucja celów gospodarowania deklarowanych przez partie polityczne, grupy interesów, rozmaite warstwy społeczne, ruchy społeczne itp.; czy zmienią się jednocześnie nasze kryteria oceny dobroci systemów gospodarczych; jakie punkty widzenia będą najważniejsze – gospodarka narodowa, gospodarka branży, pojedyncze przedsiębiorstwo? To zaledwie kilka najważniejszych z wielu pytań cisnących się na usta.
Popandemiczne zmiany realnej gospodarki
Zastrzec należy, że prezentowane niżej sądy mają charakter niepewny, wydają się być prawdopodobne, ale ich weryfikację zapewni dopiero upływ czasu.
Jednym z niebudzących sporów następstw pandemii będzie wyhamowanie procesów wzrostu gospodarczego w skali świata. Zgodne pod tym względem jest brzmienie w zasadzie wszystkich dostępnych prognoz wzrostu gospodarki światowej i jej komponentów w 2020 r. Ewentualne różnice ocen dotyczą rozkładu geograficznego recesji oraz siły recesji. Dość duży jest także rozrzut poglądów na temat wymiaru czasowego przewidywanej recesji. Rozbieżność dostępnych prognoz nakazuje, by w tym tekście nie powoływać się na żadną z jednoczesną rekomendacją, by przewidywania sukcesywnie odświeżać oraz analizować pod kątem niezgodności. Niezgodność wyników prognoz zazwyczaj traktowana jest jako miara niepewności. Dodatkowym czynnikiem komplikującym sytuację w przyszłości będzie zadłużenie państw z racji podjęcia rozbudowanych programów pomocowych w związku z pandemią.
