Ogłoszona 6 sierpnia 2019 r. w Dzienniku Ustaw nowelizacja ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1360 z późn. zm., dalej jako k.p.c.), to największa zmiana w procedurze cywilnej ostatnich lat - informuje Rzecznik Finansowy. Jego eksperci uczestniczyli w pracach nad nowelizacją zabiegając o rozwiązania poprawiające pozycję klientów w sporach z instytucjami finansowymi.  Zmiany miały na celu przeciwdziałanie przewlekłości postępowań, zwiększenie ich rzetelności oraz usprawnienie procedury w sprawach cywilnych.

Jak wyjaśnia Rzecznik, po wejściu w życie nowelizacji strona, która występuje w procesie bez profesjonalnego pełnomocnika, będzie mogła powoływać na uchybienie przez sąd przepisom postępowania, na dowolnym etapie postępowania, w szczególności w apelacji. Obecnie takie zastrzeżenie do protokołu trzeba zgłosić albo w trakcie posiedzenia, albo – w przypadku nieobecności – na kolejnym najbliższym posiedzeniu.

Nowelizacja uchyla art. 485 § 3 k.p.c., który pozwalał na wydanie nakazu zapłaty na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych. Zdaniem Rzecznika, uprawnienie banku do uzyskania tytułu wykonawczego na podstawie własnego dokumentu prywatnego jest nieuzasadnione. Stąd poparł rozwiązanie eliminujące to jednostronne uprzywilejowanie banku.

Tzw. fikcja doręczenia zostanie zlikwidowana. Chodzi o uznanie przez sąd, że podwójnie awizowane pismo procesowe zostało skutecznie  doręczone adresatowi. Fikcję doręczenia adresat może obalić, ale musi wykazać, że nie przebywał pod wskazanym adresem w czasie zawiadomienia (np. z powodu przeprowadzki pod inny adres). W praktyce w wielu przypadkach pozwany o tym, że ktoś wytoczył przeciwko niemu powództwo, dowiadywał się dopiero wtedy, gdy do jego drzwi zapukał komornik egzekwować zasądzoną należność. Nowelizacja zakłada, iż w przypadku braku odbioru pozwu przez pozwanego (pomimo powtórzenia zawiadomienia) sąd zobowiąże powoda do doręczenia takiego pisma procesowego za pośrednictwem komornika. Jeżeli powód w ciągu dwóch miesięcy nie przedstawi potwierdzenia doręczenia pisma, nie wskaże aktualnego adresu pozwanego lub nie przedstawi dowodu, że pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie postępowanie można zawiesić.

Wyłączona zostanie także możliwość stosowania przepisów o tzw. właściwości przemiennej w sporach sądowych dotyczących konsumentów. Zmieni się także właściwość sądu w przypadku dochodzenia roszczeń od banku. Ułatwi to dochodzenie roszczeń przez klientów banku i sprawi, że sprawy będą toczyły się niedaleko miejsca zamieszkania - twierdzi Rzecznik.

Wybrane zmiany zostały szerzej omówione w specjalnym opracowaniu opublikowanym na stronach Rzecznika Finansowego. Chodzi o regulacje, które wejdą w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia nowelizacji, czyli od 7 listopada 2019 r.