Jak informuje RPO prof. Irena Lipowicz w piśmie skierowanym do ministra sprawiedliwości Borysa Budki, komornicy skarżą się Rzecznikowi, że obowiązujące przepisy nie zapewniają im prawa do rzetelnego i bezstronnego procesu sądowego w prowadzonych wobec nich postępowaniach dyscyplinarnych. Chodzi o to, że sądem właściwym do rozpoznania odwołania wniesionego przez komornika jest ten sam sąd okręgowy, nad którym zwierzchni nadzór administracyjny sprawuje jeden z wnioskodawców tego postępowania, czyli prezes sądu okręgowego.
Rzecznik Praw Obywatelskich przeanalizował przepisy ustawy o komornikach sądowych i egzekucji i stwierdził, że faktycznie może wystąpić sytuacja, w której jeden z wnioskodawców postępowania dyscyplinarnego (faktycznie - oskarżyciel), czyli prezes sądu okręgowego występuje w podwójnej roli. Z jednej strony jest oskarżycielem komornika w postępowaniu dyscyplinarnym, z drugiej zaś jest zwierzchnikiem (oraz sprawuje nadzór administracyjny) nad sędzią, który orzeka w postępowaniu odwoławczym tego komornika.
- Z przepisów ustawy o komornikach sądowych i egzekucji wynika, że osoba, która zwraca się z wnioskiem o ukaranie komornika pełni jednocześnie w postępowaniu dyscyplinarnym funkcję oskarżycielską, ponieważ w obecnym stanie prawnym brak jest instytucji rzecznika dyscyplinarnego dla komorników. To wydaje się być sprzeczne z konstytucyjnymi i międzynarodowymi standardami dotyczącymi prawa do rzetelnego procesu sądowego – pisze RPO do ministra sprawiedliwości.
Rzecznik powołuje się na orzecznictwo Sądu Najwyższego. W jednym z orzeczeń SN stwierdził, że choć prezes sądu sprawuje jedynie administracyjny nadzór nad sędziami, a sferę orzeczniczą chroni zasada sędziowskiej niezawisłości, to nawet taka zależność jest wystarczającym powodem, aby sędziowie administracyjnie podlegli prezesowi sądu nie rozpoznawali środków odwoławczych sporządzonych przez niego w postępowaniu karnym (postanowienie SN z 14 czerwca 2013 r. o sygn. akt IV KO 39/13).
Prof. Irena Lipowicz zwraca uwagę, że planowana nowelizacja ustawy o komornikach sądowych i egzekucji przewiduje utworzenie instytucji rzecznika dyscyplinarnego [nowelizacja została dziś uchwalona przez Sejm – przyp. red], lecz to nie wystarczy.
