Od czasu wejścia Polski do Wspólnot Europejskich, a zwłaszcza w ostatnich latach, w związku z systematycznym liberalizowaniem zasad dostępu do rynku pracy dla osób spoza Unii, liczba osób poszukujących zatrudnienia w Polsce stale wzrasta. Zasadnicze pytania pracodawców dotyczą oczywiście wymogów formalnych obowiązujących przy zatrudnieniu obcokrajowca niebędącego obywatelem Unii. Równie często problem dotyczy jednak tego, jakie prawo reguluje zasady wykonywania pracy w Polsce przez takie osoby – polskie, kraju, którego ta osoba jest obywatelem, czy może jeszcze innego państwa. Jest to ważne w szczególności w przypadku, gdy np. jedynym wspólnikiem podmiotu polskiego, który zatrudnia obywatela Ukrainy, jest obywatel Niemiec, a praca ma być świadczona na terenie Czech.
Ważne są przepisy UE
Obecnie nie ma większego znaczenia, czy pracownik jest obywatelem państwa członkowskiego wchodzącego w skład Unii. Polska ustawa – Prawo prywatne międzynarodowe z 4 lutego 2011 r. nakazuje bowiem stosować Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 593/2008 z 17 czerwca 2008 r. (tzw. Rzym I). Obowiązuje ono bezpośrednio w każdym kraju członkowskim. Zgodnie z jego zasadami, dla danej umowy o pracę (lub jej części) można wybrać jako prawo ją regulujące prawo dowolnego kraju. Jednak ten wybór nie może pozbawiać pracownika ochrony wynikającej z przepisów prawa o charakterze bezwzględnie obowiązującym, które znajdowałyby zastosowanie do umowy, gdyby nie wybór stron.
Brak wskazań
W praktyce umowy o pracę najczęściej w ogóle nie regulują kwestii prawa właściwego dla danej umowy. Wówczas – zgodnie z Rozporządzeniem – stosuje się następujące reguły:
1. w pierwszej kolejności stosuje się prawo państwa, w którym pracownik zwykle wykonuje pracę lub z którego wykonuje zwykle pracę (nie dotyczy to tymczasowego zatrudnienia w innym państwie),
2. w drugiej kolejności – gdy nie da się jednoznacznie wskazać związku zgodnie z pierwszą zasadą rozstrzygania – za właściwe uznaje się przepisy państwa, w którym znajduje się przedsiębiorstwo, za pośrednictwem którego zatrudniono pracownika,
