28 września odbędzie się egzamin wstępny na aplikacje prawnicze: adwokacką, radcowską i notarialną. Od kilku miesięcy wraz z Wydawnictwem CH Beck pomagamy przygotować się do testu. Dziś powtórka z prawa pracy i prawa administracyjnego. Za tydzień postępowanie administracyjne w pigułce.
Czytaj także:
Egzamin wstępny na aplikację w 2019 r. - wykaz tytułów aktów prawnych
Opłaty za egzamin na aplikację w 2019 r. i za aplikację w 2020
Egzamin wstępny na aplikację 2019: powtórka z prawa karnego
Stosunek pracy na podstawie powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę
W okresie wypowiedzenia pracownik pracujący na podstawie powołania:
A. nie ma prawa do pobierania wynagrodzenia,
B. ma prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia przysługującego przed odwołaniem,
C. ma prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem.
Odp. C; art. 70 § 2 KP
Omówienie:
Stosunek pracy na podstawie powołania
Nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania
Stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje się na czas nieokreślony, a jeżeli na podstawie przepisów szczególnych pracownik został powołany na czas określony, stosunek pracy nawiązuje się na okres objęty powołaniem.
Powołanie może być poprzedzone konkursem, choćby przepisy szczególne nie przewidywały wymogu wyłonienia kandydata na stanowisko wyłącznie w wyniku konkursu.
Stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje się w terminie określonym w powołaniu, a jeżeli termin ten nie został określony – w dniu doręczenia powołania, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
Powołanie powinno być dokonane na piśmie.
Odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących umów bezterminowych
Jeżeli przepisy KP nie stanowią inaczej, do stosunku pracy na podstawie powołania stosuje się przepisy dotyczące umowy o pracę na czas nieokreślony, z wyłączeniem przepisów regulujących:
1) tryb postępowania przy rozwiązywaniu umów o pracę,
2) rozpatrywanie sporów ze stosunku pracy w części dotyczącej orzekania:
a) o bezskuteczności wypowiedzeń,
b) o przywracaniu do pracy.
Odwołanie pracownika
Pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie – niezwłocznie lub w określonym terminie – odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał. Dotyczy to również pracownika, który na podstawie przepisów szczególnych został powołany na stanowisko na czas określony.
Odwołanie powinno być dokonane na piśmie.
Odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę. W okresie wypowiedzenia pracownik ma prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem.
Jeżeli nastąpiło z przyczyn określonych w art. 52 lub 53 KP, odwołanie jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Stosunek pracy na podstawie wyboru
Nawiązanie stosunku pracy na podstawie wyboru
Nawiązanie stosunku pracy następuje na podstawie wyboru, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika.
Rozwiązanie stosunku pracy z wyboru
Stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się z wygaśnięciem mandatu.
Stosunek pracy na podstawie mianowania
Stosunek pracy nawiązuje się na podstawie mianowania w przypadku, gdy wymaga tego szczególny charakter pracy lub szczególny charakter zatrudnienia.
Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę
Stosunek pracy między spółdzielnią pracy a jej członkiem nawiązuje się przez spółdzielczą umowę o pracę.
Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę reguluje ustawa z 16.9.1982 r. – Prawo spółdzielcze (t.j. DzU z 2018 r., poz. 1285), a w zakresie nieuregulowanym odmiennie tą ustawą stosuje się odpowiednio przepisy KP.
Inne pytania z tego zakresu
Stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się z chwilą:
A. rozwiązania pisemnego stosunku pracy,
B. wygaśnięcia mandatu,
C. upływu okresu określonego w umowie o pracę z wyboru.
Odp. B; art. 73 § 2 KP
Stosunek pracy między spółdzielnią pracy a jej członkiem nawiązuje się przez:
A. spółdzielczą umowę o pracę,
B. umowę o pracę,
C. umowę mianowania.
Odp. A; art. 77 § 1 KP
Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę reguluje:
A. ustawa – Prawo spółdzielcze, a w zakresie nieuregulowanym odmiennie tą ustawą stosuje się odpowiednio przepisy KP,
B. Kodeks pracy, a w zakresie nieuregulowanym nim odmiennie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy – Prawo spółdzielcze,
C. wyłącznie KP.
Odp. A; art. 77 § 2 KP
Samorząd gminny:
- mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową. Gmina to wspólnota samorządowa oraz odpowiednie terytorium;
- gmina posiada osobowość prawną;
- o ustroju gminy stanowi jej statut. Projekt statutu gminy powyżej 300 000 mieszkańców podlega uzgodnieniu z premierem na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej;
- Rada Ministrów w drodze rozporządzenia tworzy, łączy, dzieli i znosi gminy oraz ustala ich granice; nadaje gminie lub miejscowości status miasta; ustala i zmienia nazwy gmin oraz siedziby ich władz;
- w sprawie utworzenia, połączenia, podziału i zniesienia gminy oraz ustalenia jej granic może być przeprowadzone referendum lokalne z inicjatywy mieszkańców;
- gmina powstała w wyniku połączenia gmin wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki połączonych gmin, w tym wynikające z zezwoleń, koncesji oraz innych aktów administracyjnych;
- gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa, dzielnice, osiedla i inne. Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy miasto. Jednostkę pomocniczą tworzy rada gminy w uchwale, po konsultacjach z mieszkańcami lub z ich inicjatywy;
- gmina podejmuje działania na rzecz wspierania i upowszechniania idei samorządowej wśród mieszkańców gminy. Rada gminy na wniosek zainteresowanych środowisk może wyrazić zgodę na utworzenie młodzieżowej rady gminy mającej charakter konsultacyjny;
- gmina sprzyja również solidarności międzypokoleniowej i w tym celu rada gminy może utworzyć gminną radę seniorów;
- do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów;
- zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy, którymi są w szczególności sprawy dotyczące:
1) gospodarki nieruchomościami i ochrony środowiska,
2) gminnych dróg, ulic, mostów i placów,
3) zaopatrzenia w energię elektryczną oraz gaz,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
6) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej,
7) promocji gminy;
- ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów;
- zadaniami użyteczności publicznej są zadania własne gminy, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych;
- organami gminy są: rada gminy, wójt (burmistrz, prezydent miasta);
- rada gminy podejmuje uchwały zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu jawnym, chyba że ustawa stanowi inaczej;
- z zastrzeżeniem przepisów o referendum gminnym, organem stanowiącym i kontrolnym w gminie jest rada gminy. Jeżeli siedziba rady gminy znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy, rada nosi nazwę rady miejskiej;
- kadencja rady gminy trwa pięć lat, licząc od dnia wyboru;
- w skład rady wchodzą radni w liczbie:
1) 15 w gminach do 20 000 mieszkańców,
2) 21 w gminach do 50 000 mieszkańców,
3) 23 w gminach do 100 000 mieszkańców,
4) 25 w gminach do 200 000 mieszkańców i po 3 na każde dalsze rozpoczęte 100 000 mieszkańców, nie więcej jednak niż 45 radnych;
- natomiast w skład rady gminy powstałej w wyniku połączenia gmin w pierwszej kadencji wchodzą radni w liczbie:
1) 21 w gminach do 20 000 mieszkańców,
2) 23 w gminach do 50 000 mieszkańców,
3) 25 w gminach do 100 000 mieszkańców oraz po 3 na każde dalsze rozpoczęte 100 000 mieszkańców, nie więcej jednak niż 48 radnych;
- do wyłącznej właściwości rady gminy należy m.in.:
1) uchwalanie statutu gminy,
2) ustalanie wynagrodzenia wójta, stanowienie o kierunkach jego działania oraz przyjmowanie sprawozdań z jego działalności,
3) podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu,
4) podejmowanie uchwał w sprawie herbu gminy, nazw ulic i placów będących drogami publicznymi lub nazw dróg wewnętrznych, a także wznoszenia pomników,
5) nadawanie honorowego obywatelstwa gminy;
- rada gminy kontroluje działalność wójta, gminnych jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy (w tym celu powołuje komisję rewizyjną, w której skład wchodzą radni);
• rada gminy rozpatruje skargi na działania wójta i gminnych jednostek organizacyjnych. W tym celu powołuje komisję skarg, wniosków i petycji;
• rada gminy wybiera ze swego grona przewodniczącego i od jednego do trzech wiceprzewodniczących. Zadaniem przewodniczącego jest wyłącznie organizowanie pracy rady oraz prowadzenie jej obrad. W przypadku odwołania albo przyjęcia rezygnacji przewodniczącego i wiceprzewodniczących oraz niewybrania w ich miejsce osób do pełnienia tych funkcji w terminie 30 dni od dnia przyjęcia rezygnacji, odwołania sesję rady gminy w celu wyboru przewodniczącego zwołuje wojewoda. Sesję tę prowadzi najstarszy wiekiem radny, jeśli wyrazi na to zgodę;
• rada gminy obraduje na sesjach zwoływanych przez przewodniczącego w miarę potrzeby, nie rzadziej niż raz na kwartał. Obrady rady gminy są transmitowane i utrwalane za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk. Nagrania obrad są udostępniane w Biuletynie Informacji Publicznej i na stronie internetowej gminy oraz w inny sposób zwyczajowo przyjęty. Pierwszą sesję nowo wybranej rady gminy zwołuje komisarz wyborczy na dzień przypadający w terminie siedmiu dni po upływie kadencji rady. W przypadku wyborów przedterminowych pierwszą sesję zwołuje osoba, którą premier wyznaczył do pełnienia funkcji organów jednostki samorządu terytorialnego, na dzień przypadający w ciągu siedmiu dni po ogłoszeniu wyników wyborów do rady gminy;
• rada gminy ze swego grona może powołać stałe i doraźne komisje do określonych zadań;
• organizację wewnętrzną oraz tryb pracy organów gminy określa statut gminy, który podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym;
• radni mogą tworzyć kluby radnych. Klub radnych tworzy co najmniej trzech radnych;
• radny jest obowiązany brać udział w pracach rady gminy i jej komisji oraz innych instytucji samorządowych, do których został wybrany lub desygnowany;
• w sprawach dotyczących gminy radni mogą kierować interpelacje i zapytania do wójta. Interpelacja dotyczy spraw o istotnym znaczeniu dla gminy. Natomiast zapytania składa się w sprawach aktualnych problemów gminy, a także w celu uzyskania informacji o konkretnym stanie faktycznym;
• z radnym nie może być nawiązany stosunek pracy w urzędzie gminy, w której radny uzyskał mandat. Radny nie może też pełnić funkcji kierownika gminnej jednostki organizacyjnej oraz jego zastępcy;
• oświadczenie majątkowe radny składa przewodniczącemu rady gminy; wójt, przewodniczący rady gminy składa wojewodzie, natomiast zastępca wójta, sekretarz gminy i skarbnik gminy składają wójtowi;
• wojewoda i przewodniczący rady gminy przekazują wójtowi kopie oświadczeń majątkowych, które im złożono;
• rozwiązanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady gminy, której jest członkiem;
• mandatu radnego gminy nie można łączyć z:
1) mandatem posła lub senatora,
2) wykonywaniem funkcji wojewody albo wicewojewody,
3) członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego;
• organem wykonawczym gminy jest wójt. Wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta) nie może być osoba, która nie jest obywatelem polskim. Burmistrz jest organem wykonawczym w gminie, w której siedziba władz znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy. W miastach powyżej 100 000 mieszkańców organem wykonawczym jest prezydent miasta;
• wójt w drodze zarządzenia powołuje i odwołuje swojego zastępcę lub zastępców. Liczba zastępców wójta nie może być wyższa niż:
1) 1 w gminach do 20 000 mieszkańców,
2) 2 w gminach do 100 000 mieszkańców,
3) 3 w gminach do 200 000 mieszkańców,
4) 4 w gminach powyżej 200 000 mieszkańców;
• funkcji wójta oraz jego zastępcy nie można łączyć z:
1) funkcją wójta lub jego zastępcy w innej gminie,
2) członkostwem w organach jednostek samorządu terytorialnego,
3) zatrudnieniem w administracji rządowej,
4) mandatem posła albo senatora;
• uchwała rady gminy w sprawie nieudzielenia wójtowi absolutorium, podjęta po upływie dziewięciu miesięcy od dnia wyboru wójta i nie później niż na dziewięć miesięcy przed zakończeniem kadencji, jest równoznaczna z podjęciem inicjatywy przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania wójta. Przed podjęciem tej uchwały rada gminy zapoznaje się z opinią regionalnej izby obrachunkowej w sprawie uchwały rady gminy o nieudzieleniu wójtowi absolutorium oraz wysłuchuje wyjaśnień wójta. Uchwała zapada bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu imiennym;
• wójt co roku, do 31 maja, przedstawia radzie gminy raport o stanie gminy, który obejmuje podsumowanie działalności wójta w roku poprzednim, w szczególności realizację polityk, programów i strategii, uchwał rady gminy i budżetu obywatelskiego;
• rada gminy, po upływie dziewięciu miesięcy od dnia wyboru wójta i nie później niż na dziewięć miesięcy przed zakończeniem kadencji, może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta z przyczyny innej niż nieudzielenie wójtowi absolutorium lub wotum zaufania jedynie na wniosek co najmniej jednej czwartej ustawowego składu rady;
• w przypadku wygaśnięcia mandatu wójta przed upływem kadencji jego funkcje, do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta, pełni osoba wyznaczona przez premiera;
• objęcie obowiązków przez wójta następuje z chwilą złożenia wobec rady gminy ślubowania;
• wójt wykonuje uchwały rady gminy, przygotowuje projekty uchwał rady gminy, zajmuje się gospodarowaniem mieniem komunalnym, wykonuje budżet, zatrudnia i zwalnia kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. W realizacji zadań własnych gminy wójt podlega wyłącznie radzie gminy;
• wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz;
• wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy. Kierownikiem urzędu gminy jest wójt;
• organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie, a wykonawczym – sołtys. Działalność sołtysa wspomaga rada sołecka;
• organem uchwałodawczym w dzielnicy (osiedlu) jest rada o liczbie członków nie więcej jak 21 osób. Organem wykonawczym jest zarząd. Na czele zarządu stoi przewodniczący. Statut osiedla może ustalić, że w osiedlu organem uchwałodawczym jest ogólne zebranie mieszkańców;
• przewodniczący organu wykonawczego jednostki pomocniczej może uczestniczyć w pracach rady gminy, bez prawa udziału w głosowaniu;
• od decyzji wydanej przez wójta lub organ wykonawczy jednostki pomocniczej służy odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej;
• akty prawa miejscowego ustanawia rada gminy w formie uchwały. W przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe może wydać wójt w formie zarządzenia. Wójt przesyła przepisy porządkowe do wiadomości wójtom sąsiednich gmin i staroście powiatu;
• grupa mieszkańców gminy, posiadających czynne prawa wyborcze do organu stanowiącego, może wystąpić z obywatelską inicjatywą uchwałodawczą. Grupa mieszkańców musi liczyć: w gminie do 5000 mieszkańców – co najmniej 100 osób, w gminie do 20 000 mieszkańców – co najmniej 200 osób, w gminie powyżej 20 000 mieszkańców – co najmniej 300 osób;
• gmina nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innych gminnych osób prawnych, a te nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania gminy;
• gmina samodzielnie prowadzi gospodarkę finansową na podstawie uchwały budżetowej gminy. Za prawidłową gospodarkę finansową gminy odpowiada wójt, któremu przysługuje wyłączne prawo do m.in. zaciągania zobowiązań i emitowania papierów wartościowych, w ramach upoważnień udzielonych przez radę gminy, dokonywania wydatków budżetowych i dysponowania rezerwami budżetu gminy. Kontrolę gospodarki finansowej gminy i związków sprawują regionalne izby obrachunkowe;
• w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki międzygminne. Uchwały o utworzeniu związku podejmują rady zainteresowanych gmin;
• związek wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, posiada osobowość prawną;
• utworzenie związku oraz przystąpienie gminy do związku wymaga przyjęcia jego statutu bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady zainteresowanych gmin lub rady zainteresowanej gminy. Projekt statutu związku podlega uzgodnieniu z wojewodą. Natomiast związek nabywa osobowość prawną z dniem ogłoszenia statutu w wojewódzkim dzienniku urzędowym;
• zmiany statutu związku dokonuje zgromadzenie związku w formie uchwały. Uchwałę zmieniającą statut przewodniczący zgromadzenia związku przekazuje w terminie siedmiu dni od jej podjęcia radom gmin uczestniczących w związku, a w razie gdy uchwała dotyczy przystąpienia do związku nowej gminy – również radzie tej gminy. Następnie rada gminy może, w formie uchwały, wnieść sprzeciw w stosunku do uchwały zmieniającej statut związku w terminie 30 dni od doręczenia tej uchwały. Wniesienie sprzeciwu wstrzymuje wykonanie powyższej uchwały;
• rejestr związków prowadzi minister właściwy do spraw administracji publicznej. Wpisu w rejestrze związków międzygminnych dokonuje się na podstawie zgłoszenia wojewody. Organem stanowiącym i kontrolnym związku jest zgromadzenie związku. Organem wykonawczym związku jest zarząd;
• do związku międzygminnego może przystąpić powiat i wtedy następuje przekształcenie związku międzygminnego w związek powiatowo-gminny;
• gminy mogą zawierać porozumienia międzygminne w sprawie powierzenia jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych. W celu wspierania idei samorządu terytorialnego oraz obrony wspólnych interesów gminy mogą tworzyć stowarzyszenia, w tym również z powiatami i województwami. Dla założenia stowarzyszenia wymaganych jest co najmniej trzech założycieli;
• organami nadzoru są premier i wojewoda, a w zakresie spraw finansowych – regionalna izba obrachunkowa;
• wójt obowiązany jest do przedłożenia wojewodzie uchwał rady gminy w terminie siedmiu dni od dnia ich podjęcia. Akty ustanawiające przepisy porządkowe wójt przekazuje w terminie dwóch dni od ich ustanowienia;
• nie stwierdza się nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy po upływie roku od dnia ich podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały, zarządzenia w powyższych terminach albo jeżeli są one aktami prawa miejscowego;
• w razie powtarzającego się naruszenia przez radę gminy konstytucji lub ustaw Sejm na wniosek premiera może w drodze uchwały rozwiązać radę gminy. Jeśli powtarzającego się naruszenia konstytucji lub ustaw dopuszcza się wójt, wojewoda wzywa wójta do zaprzestania naruszeń, a gdy to nie poskutkuje – występuje z wnioskiem do premiera o odwołanie wójta;
• w razie nierokującego nadziei na szybką poprawę i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy gminy premier, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do dwóch lat.
Samorząd powiatowy:
Ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym
Samorząd powiatowy:
• mieszkańcy powiatu tworzą z mocy prawa lokalną wspólnotę samorządową. Natomiast powiat to lokalna wspólnota samorządowa oraz odpowiednie terytorium;
• powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Ma osobowość prawną, a o ustroju powiatu stanowi jego statut;
• Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, tworzy, łączy, dzieli i znosi powiaty oraz określa ich granice, ustala i zmienia nazwy powiatów oraz siedziby ich władz. Łączenie powiatów polega na połączeniu miasta na prawach powiatu z powiatem mającym siedzibę władz w tym mieście. Dzielenie powiatów natomiast polega na wyłączeniu jednej, więcej gmin z terytorium powiatu z jednoczesnym: włączeniem tej gminy, gmin do innego powiatu lub utworzeniem powiatu z tych gmin albo z tych gmin i miasta na prawach powiatu bądź przywróceniem statusu miasta na prawach powiatu miastu, które zostało połączone z powiatem mającym siedzibę władz w tym mieście;
• wydanie powyższego rozporządzenia wymaga zasięgnięcia przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej opinii zainteresowanych rad powiatów, poprzedzonych przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkańcami, a w razie gdy zmiany granic powiatów naruszają granice województw – dodatkowo opinii odpowiednich sejmików województw;
• powiat powstały w wyniku połączenia powiatów wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki połączonych powiatów, w tym wynikające z zezwoleń, koncesji oraz innych aktów administracyjnych. Poza tym organy powiatu powstałego w wyniku połączenia powiatów stają się organami właściwymi lub stronami wszczętych i niezakończonych postępowań administracyjnych i sądowych;
• powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie m.in.: edukacji publicznej, promocji i ochrony zdrowia, pomocy społecznej, transportu zbiorowego i dróg publicznych, gospodarki nieruchomościami, ochrony praw konsumentów. Do zadań powiatu należy również zapewnienie wykonywania zadań i kompetencji kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży;
• powiat może zawierać z organami administracji rządowej porozumienia w sprawie wykonywania zadań publicznych z zakresu administracji rządowej. Może również zawierać porozumienia w sprawie powierzenia prowadzenia zadań publicznych z jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego, a także z województwem, na którego obszarze znajduje się terytorium powiatu;
• powiat nie może prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej. Powiaty, związki i stowarzyszenia powiatów mogą sobie wzajemnie bądź innym jednostkom samorządu terytorialnego udzielać pomocy, w tym finansowej;
• mieszkańcy powiatu podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym (poprzez wybory i referendum powiatowe) lub za pośrednictwem organów powiatu. Organami powiatu są: rada powiatu i zarząd powiatu. Działalność organów jest jawna;
• rada powiatu jest organem stanowiącym i kontrolnym, z zastrzeżeniem przepisów o referendum powiatowym. Kadencja rady trwa pięć lat, licząc od dnia wyborów. Radni wybierani są w wyborach bezpośrednich. W skład rady powiatu wchodzą radni w liczbie 15 w powiatach liczących do 40 000 mieszkańców oraz po 2 na każde kolejne rozpoczęte 20 000 mieszkańców, ale nie więcej niż 29 radnych. Natomiast w skład rady powiatu powstałej w wyniku połączenia powiatów w pierwszej kadencji wchodzą radni w liczbie 15 w powiatach liczących do 40 000 mieszkańców oraz po 3 na każde kolejne rozpoczęte 20 000 mieszkańców. Odwołanie rady powiatu przed upływem kadencji następuje w drodze referendum powiatowego;
• do wyłącznej właściwości rady powiatu należy m.in.:
1) stanowienie aktów prawa miejscowego, w tym statutu powiatu,
2) wybór i odwołanie zarządu,
3) powoływanie i odwoływanie, na wniosek starosty, skarbnika powiatu będącego głównym księgowym budżetu powiatu,
4) uchwalanie budżetu powiatu,
5) rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium dla zarządu,
6) rozpatrywanie raportu o stanie powiatu i podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia wotum zaufania dla zarządu z tego tytułu,
7) podejmowanie uchwał w sprawach wysokości podatków i opłat;
• uchwały rady i zarządu powiatu zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej jednej drugiej ustawowego składu rady (zarządu), w głosowaniu jawnym, chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej. Odrzucenie w głosowaniu uchwały o udzieleniu absolutorium jest równoznaczne z przyjęciem uchwały o nieudzieleniu zarządowi absolutorium;
• rada powiatu wybiera ze swego grona przewodniczącego i jednego lub dwóch wiceprzewodniczących bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej jednej drugiej ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. Radny, wchodzący w skład zarządu, nie może pełnić powyższych funkcji. Zadaniem przewodniczącego jest wyłącznie organizowanie pracy rady oraz prowadzenie jej obrad. W sytuacji odwołania lub przyjęcia rezygnacji przewodniczącego i wiceprzewodniczących oraz niewybrania w ich miejsce osób do pełnienia tych funkcji w terminie 30 dni od dnia przyjęcia rezygnacji odwołania sesję rady powiatu w celu wyboru przewodniczącego zwołuje wojewoda;
• rada powiatu obraduje na sesjach zwoływanych przez przewodniczącego w miarę potrzeby, nie rzadziej jednak niż raz na kwartał. Obrady rady powiatu są transmitowane i utrwalane za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk. Nagrania obrad są udostępniane w Biuletynie Informacji Publicznej i na stronie internetowej powiatu oraz w inny sposób zwyczajowo przyjęty. Pierwszą sesję nowo wybranej rady powiatu zwołuje komisarz wyborczy na dzień przypadający w terminie siedmiu dni po upływie kadencji rady. W przypadku natomiast wyborów przedterminowych pierwszą sesję zwołuje osoba, którą premier wyznaczył do pełnienia funkcji organów jednostki samorządu terytorialnego, na dzień przypadający w ciągu siedmiu dni po ogłoszeniu wyników wyborów do rady powiatu;
• rada powiatu kontroluje działalność zarządu oraz powiatowych jednostek organizacyjnych. W tym celu powołuje komisję rewizyjną, która opiniuje wykonanie budżetu powiatu i występuje z wnioskiem do rady powiatu w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium zarządowi. Wniosek ten podlega zaopiniowaniu przez regionalną izbę obrachunkową;
• rada powiatu może powoływać ze swojego grona stałe i doraźne komisje do określonych zadań. Radni mogą także tworzyć kluby radnych;
• mandatu radnego powiatu nie można łączyć z:
1) mandatem posła lub senatora,
2) wykonywaniem funkcji wojewody albo wicewojewody,
3) członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego;
• w sprawach dotyczących powiatu radni mogą kierować interpelacje i zapytania do starosty;
• pracodawca obowiązany jest zwolnić radnego od pracy zawodowej w celu umożliwienia mu brania udziału w pracach organów powiatu. Rozwiązanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady powiatu, której jest członkiem;
• z radnym nie może być nawiązany stosunek pracy w starostwie powiatowym powiatu, w którym radny uzyskał mandat. Radny nie może również pełnić funkcji kierownika powiatowej jednostki organizacyjnej oraz jego zastępcy;
• radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia powiatu, w którym radny uzyskał mandat, a także zarządzać taką działalnością albo być przedstawicielem czy też pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności. Poza tym radni i ich małżonkowie oraz małżonkowie członków zarządu powiatu, sekretarzy i skarbników powiatu, kierowników jednostek organizacyjnych powiatu nie mogą być członkami władz zarządzających, kontrolnych i rewizyjnych ani pełnomocnikami spółek handlowych z udziałem powiatowych osób prawnych albo przedsiębiorców, w których uczestniczą takie osoby. Wybór bądź powołanie ww. osób na te funkcje jest z mocy prawa nieważny. Jak również radni nie mogą posiadać pakietu większego niż 10 proc. udziałów, akcji w spółkach handlowych z udziałem powiatowych osób prawnych lub przedsiębiorców, w których uczestniczą takie osoby. Udziały, akcje przekraczające ten pakiet powinny być zbyte przez radnego przed pierwszą sesją rady powiatu, a w razie ich niezbycia radny nie uczestniczy, przez okres sprawowania mandatu i dwóch lat po jego wygaśnięciu, w wykonywaniu przysługujących mu uprawnień (prawa głosu, prawa do dywidendy, prawa do podziału majątku, prawa poboru);
• oświadczenie majątkowe wraz z kopią swojego zeznania o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) za rok poprzedni i jego korektą składają:
1) radny – przewodniczącemu rady powiatu,
2) starosta, przewodniczący rady powiatu – wojewodzie,
3) wicestarosta, członek zarządu powiatu, sekretarz i skarbnik powiatu, kierownik jednostki organizacyjnej powiatu, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu starosty – staroście.
Wojewoda i przewodniczący rady powiatu przekazują staroście kopie oświadczeń majątkowych, które im złożono;
• zarząd powiatu jest organem wykonawczym. W skład zarządu powiatu wchodzą: starosta, jako jego przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie. Członkiem zarządu powiatu nie może być osoba, która nie jest obywatelem polskim. Poza tym członkostwa w zarządzie powiatu nie można łączyć z mandatem posła i senatora, zatrudnieniem w administracji rządowej, a także z członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego;
• rada powiatu wybiera zarząd w liczbie od trzech do pięciu osób, w tym starostę i wicestarostę, w terminie trzech miesięcy od ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy. Liczbę członków zarządu określa w statucie rada powiatu;
• jeżeli rada powiatu nie dokonała wyboru zarządu w terminie powyższym, ulega rozwiązaniu z mocy prawa. Informację o rozwiązaniu rady powiatu z tej przyczyny wojewoda niezwłocznie podaje do wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty na obszarze powiatu oraz ogłasza w formie obwieszczenia w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Następnie przeprowadza się wybory przedterminowe. Jeżeli rada powiatu wybrana w wyniku wyborów przedterminowych również nie dokona wyboru zarządu w przepisanym terminie, ulega rozwiązaniu z mocy prawa. W takiej sytuacji nie przeprowadza się jednak wyborów przedterminowych, a do dnia wyborów rady powiatu na kolejną kadencję oraz wyboru zarządu powiatu zadania oraz kompetencje rady i zarządu przejmuje komisarz rządowy ustanowiony przez premiera na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej;
• zarząd powiatu co roku, do 31 maja, przedstawia radzie powiatu raport o stanie powiatu zawierający podsumowanie działalności zarządu powiatu w roku poprzednim, w szczególności realizację: polityk, programów i strategii, uchwał rady powiatu i budżetu obywatelskiego;
• odwołanie starosty albo złożenie przez niego rezygnacji jest, odpowiednio, równoznaczne z odwołaniem całego zarządu powiatu albo złożeniem rezygnacji przez cały zarząd powiatu. Rada powiatu może na uzasadniony wniosek starosty odwołać poszczególnych członków zarządu zwykłą większością głosów w obecności co najmniej jednej drugiej ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. W sytuacji, gdy odwołany członek zarządu nie był jego przewodniczącym, rada powiatu dokonuje wyboru nowego członka zarządu w terminie miesiąca od odwołania;
• zarząd powiatu wykonuje przede wszystkim następujące zadania:
1) przygotowuje projekty uchwał rady,
2) wykonuje uchwały rady,
3) gospodaruje mieniem powiatu,
4) wykonuje budżet powiatu,
5) zatrudnia i zwalnia kierowników jednostek organizacyjnych powiatu,
6) uchwala regulamin organizacyjny starostwa powiatowego;
• zarząd wykonuje zadania powiatu przy pomocy starostwa powiatowego oraz jednostek organizacyjnych powiatu, w tym powiatowego urzędu pracy. Jednostki organizacyjne, czyli komendy i inspektoraty stanowiące aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, może tworzyć, przekształcać i likwidować wojewoda na wniosek starosty zaopiniowany przez właściwego kierownika zespolonej służby, inspekcji lub straży wojewódzkiej, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej;
• powiatową administrację zespoloną stanowią:
1) starostwo powiatowe,
2) powiatowy urząd pracy,
3) jednostki organizacyjne będące aparatem pomocniczym kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży;
• starosta organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego, kieruje bieżącymi sprawami powiatu oraz reprezentuje powiat na zewnątrz, a także opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią, ogłasza i odwołuje pogotowie oraz alarm przeciwpowodziowy. Poza tym starosta jest kierownikiem starostwa powiatowego i zwierzchnikiem służbowym jego pracowników oraz kierowników jednostek organizacyjnych powiatu, a także zwierzchnikiem powiatowych służb, inspekcji i straży. W indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej, należących do właściwości powiatu, decyzje wydaje, co do zasady, starosta. Od jego decyzji służy odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej;
• rada powiatu stanowi, w formie uchwały, akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze powiatu dotyczące spraw: wymagających uregulowania w statucie, porządkowych, szczególnego trybu zarządzania mieniem powiatu, zasad korzystania z powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Powiatowe przepisy porządkowe, w przypadkach niecierpiących zwłoki, może wydać zarząd, jednak podlegają one zatwierdzeniu na najbliższej sesji rady powiatu. Akty prawa miejscowego podpisuje niezwłocznie po ich uchwaleniu przewodniczący rady powiatu i kieruje je do publikacji;
• grupa mieszkańców powiatu, posiadających czynne prawa wyborcze do organu stanowiącego, może wystąpić z obywatelską inicjatywą uchwałodawczą. Grupa ta musi liczyć: w powiecie do 100 000 mieszkańców – co najmniej 300 osób, a w powiecie powyżej 100 000 mieszkańców – co najmniej 500 osób;
• w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych, w tym wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej, powiaty mogą tworzyć związki z innymi powiatami. Uchwały o utworzeniu, przystąpieniu lub wystąpieniu ze związku podejmują rady zainteresowanych powiatów. Prawa i obowiązki powiatów związane z wykonywaniem zadań przekazanych związkowi przechodzą na niego z dniem ogłoszenia statutu związku. Związek ma osobowość prawną i wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność;
• zmiany statutu związku dokonuje zgromadzenie związku w formie uchwały. Rada powiatu może, w formie uchwały, wnieść sprzeciw w stosunku do uchwały zmieniającej statut związku w terminie 30 dni od dnia jej doręczenia. Wniesienie sprzeciwu wstrzymuje wykonanie powyższej uchwały. Zmiana statutu związku podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym;
• rejestr związków powiatów prowadzi minister właściwy do spraw administracji publicznej. Wpisu w wyżej wymienionym rejestrze dokonuje się na podstawie zgłoszenia wojewody. Zgłoszenie natomiast może dotyczyć rejestracji, zmiany statutu lub wykreślenia związku powiatów z rejestru;
• w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych, w tym wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej, powiaty mogą tworzyć związki z gminami (związek powiatowo-gminny). Poza tym do związku powiatów może przystąpić również gmina i wtedy następuje przekształcenie związku powiatów w związek powiatowo-gminny;
• powiaty mogą także tworzyć stowarzyszenia z gminami i województwami;
• nadzór nad działalnością powiatu sprawuje premier oraz wojewoda, a w zakresie spraw finansowych – regionalna izba obrachunkowa. Nadzór sprawowany jest na podstawie kryterium zgodności z prawem;
• jeśli prawo uzależnia ważność rozstrzygnięcia organu powiatu od jego zatwierdzenia, uzgodnienia albo zaopiniowania przez inny organ, zajęcie stanowiska przez ten organ powinno nastąpić nie później niż w terminie 14 dni od dnia doręczenia tego rozstrzygnięcia lub jego projektu. Termin ten wynosi 30 dni, gdy zatwierdzenie, uzgodnienie, zaopiniowanie wymagane jest od organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego;
• starosta zobowiązany jest do przedłożenia wojewodzie uchwał rady w terminie siedmiu dni od dnia ich podjęcia, natomiast uchwały organów powiatu dotyczące przepisów porządkowych podlegają przekazaniu w terminie dwóch dni od ich podjęcia. Poza tym starosta przedkłada regionalnej izbie obrachunkowej uchwałę budżetową, w sprawie absolutorium dla zarządu oraz inne uchwały objęte zakresem nadzoru izby;
• uchwała organu powiatu sprzeczna z prawem jest nieważna. O nieważności uchwały w całości lub w części orzeka organ nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia jej doręczenia organowi. Jednak po upływie powyższego terminu organ nadzoru może jedynie zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego. Nie stwierdza się nieważności uchwały organu powiatu po upływie roku od dnia jej podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały wojewodzie albo gdy uchwała jest aktem prawa miejscowego. Uchwała taka traci moc prawną z dniem orzeczenia o jej niezgodności z prawem. W przypadku nieistotnego naruszenia prawa natomiast organ nadzoru ogranicza się tylko do wskazania, że uchwałę wydano z naruszeniem prawa;
• w razie powtarzającego się naruszenia przez radę powiatu konstytucji lub ustaw, Sejm, na wniosek premiera, może w drodze uchwały rozwiązać radę powiatu, co jest równoznaczne z rozwiązaniem wszystkich organów powiatu. Wojewoda natomiast występuje z wnioskiem do premiera o rozwiązanie zarządu powiatu (za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej) w sytuacji, gdy powtarzającego się naruszenia konstytucji lub ustaw dopuszcza się zarząd powiatu. Najpierw jednak wzywa radę powiatu do zastosowania niezbędnych środków i dopiero, jeżeli to nie odniesie skutku, może wystąpić z powyższym wnioskiem;
• w sytuacji nierokującego nadziei na szybką poprawę i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy powiatu premier, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, może zawiesić organy powiatu i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do dwóch lat, nie dłużej jednak niż do wyboru zarządu przez radę kolejnej kadencji. Komisarza rządowego powołuje premier na wniosek wojewody zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej;
• każdy, kogo interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą podjętą przez organ powiatu w sprawie z zakresu administracji publicznej, może zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego;
• prawa powiatu przysługują miastom, które 31.12.1998 r. liczyły więcej niż 100 000 mieszkańców, a także miastom, które z tym dniem przestały być siedzibami wojewodów. Funkcje organów powiatu w miastach na prawach powiatu sprawuje rada miasta i prezydent miasta. Miasto na prawach powiatu jest gminą wykonującą zadania powiatu na zasadach określonych w tej ustawie.
Z czego najlepiej się uczyć
„Egzaminy prawnicze Ministerstwa Sprawiedliwości", tomy 1–3, wydanie 2019 r.
Z. Kapiński, „Apelacje karne. Zagadnienia praktyczne, akta i kazusy"
S. Jaworski, „Apelacje cywilne i karne. 69 wzorów pism"
„Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta"
„Kodeks postępowania karnego. Orzecznictwo aplikanta"
