A. postępowanie w każdym przypadku umarza się,
B. postępowanie w każdym przypadku toczy się dalej, a osoby najbliższe mogą wstąpić w prawa zmarłego,
C. postępowanie zawiesza się, a osoby najbliższe mogą wstąpić w prawa zmarłego, przy czym jeżeli w zawitym terminie 3 miesięcy od dnia śmierci oskarżyciela prywatnego osoba uprawniona nie wstąpi w prawa zmarłego, sąd lub referendarz sądowy umarza postępowanie.
Odp. C; art. 61 k.p.k.
W postępowaniu przed sądem okręgowym oskarżony:
A. nie musi mieć obrońcy,
B. musi mieć obrońcę, ale tylko wtedy, gdy jednocześnie zarzucono mu zbrodnię,
C. musi mieć obrońcę i to niezależnie od tego, czy zarzucono mu zbrodnię.
Odp. B; art. 80 k.p.k.
Ilu maksymalnie obrońców może mieć w postępowaniu jurysdykcyjnym oskarżony, któremu zarzucono popełnienie zbrodni zabójstwa?
A. 3,
B. 5,
C. 7.
Odp. A; art. 77 k.p.k.
Oskarżony w postępowaniu karnym nie musi mieć obrońcy, jeżeli:
A. nie ukończył 18 lat,
B. nie włada językiem polskim,
C. jest niemy.
Odp. B; art. 79 § 1 k.p.k.
Za podejrzanego uważa się osobę, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów. Osobę natomiast, której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego:
A. nie można uznać za podejrzanego,
B. również uważa się za podejrzanego,
C. nie można uznać za podejrzanego, z jednym wyjątkiem określonym w ustawie.
Odp. B; art. 71 § 1 k.p.k.
Materiał do szybkiej powtórki
OSKARŻYCIEL PUBLICZNY
Oskarżycielem publicznym przed wszystkimi sądami jest prokurator (art. 45 § 1 k.p.k.).
W wypadkach określonych w ustawie czynności procesowe wykonuje prokurator bezpośrednio przełożony lub prokurator nadrzędny.
Inny organ państwowy może być oskarżycielem publicznym z mocy szczególnych przepisów ustawy określających zakres jego działania.
Obowiązkowy udział w rozprawie
W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego udział oskarżyciela publicznego w rozprawie jest obowiązkowy, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Jeżeli postępowanie przygotowawcze zakończyło się w formie dochodzenia, niestawiennictwo oskarżyciela publicznego na rozprawie nie tamuje jej toku. Przewodniczący lub sąd mogą uznać obecność oskarżyciela publicznego za obowiązkową (art. 46 k.p.k.).
POKRZYWDZONY
Pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo (art. 49 § 1 k.p.k.).
Pokrzywdzonym może być także niemająca osobowości prawnej:
1) instytucja państwowa lub samorządowa,
2) inna jednostka organizacyjna, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną (art. 49 § 2 KPK).
Następstwo procesowe
W przypadku śmierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać:
1) osoby najbliższe lub osoby pozostające na jego utrzymaniu,
2) prokurator działający z urzędu – jeżeli brak jest osób najbliższych lub pozostają one nieujawnione.
OSKARŻYCIEL POSIŁKOWY
W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela publicznego lub zamiast niego (art. 53 k.p.k.).
Wstąpienie do postępowania
W przypadku wniesienia aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego pokrzywdzony – aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej – może złożyć oświadczenie, że będzie działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego.
Działanie oskarżyciela posiłkowego w procesie zamiast prokuratora
Jeżeli powtórnie wydano postanowienie o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania, pokrzywdzony może w terminie miesiąca od doręczenia mu zawiadomienia o postanowieniu wnieść akt oskarżenia do sądu, dołączając po jednym odpisie dla każdego oskarżonego oraz dla prokuratora.
Ograniczenie liczby oskarżycieli posiłkowych
Jeżeli jest to konieczne dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, sąd może ograniczyć liczbę oskarżycieli posiłkowych występujących w sprawie. Sąd orzeka, że oskarżyciel posiłkowy nie może brać udziału w postępowaniu, gdy bierze w nim już udział określona przez sąd liczba oskarżycieli (art. 56 § 1 k.p.k.).
Ponadto sąd orzeka, że oskarżyciel posiłkowy nie może brać udziału w postępowaniu, jeżeli stwierdzi, że nie jest on osobą uprawnioną lub jego akt oskarżenia albo oświadczenie o przystąpieniu do postępowania zostało złożone po terminie (art. 56 § 2 k.p.k.).
Odstąpienie oskarżyciela posiłkowego od oskarżenia
Jeżeli oskarżyciel posiłkowy odstąpił od oskarżenia, nie może on ponownie przyłączyć się do postępowania.
O odstąpieniu oskarżyciela posiłkowego od oskarżenia w sprawie, w której oskarżyciel publiczny nie bierze udziału, sąd zawiadamia prokuratora. Jeżeli prokurator nie przystąpi do oskarżenia w terminie 14 dni od doręczenia zawiadomienia, postępowanie podlega umorzeniu.
Postanowienie o umorzeniu postępowania może wydać także referendarz sądowy.
Następstwo procesowe
Śmierć oskarżyciela posiłkowego nie tamuje biegu postępowania. Osoby najbliższe lub osoby pozostające na jego utrzymaniu mogą przystąpić do postępowania w charakterze oskarżyciela posiłkowego w każdym stadium postępowania (art. 58 § 1 k.p.k.).
OSKARŻYCIEL PRYWATNY
Pokrzywdzony może jako oskarżyciel prywatny wnosić i popierać oskarżenie o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego (art. 59 § 1 k.p.k.).
Inny pokrzywdzony tym samym czynem może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej przyłączyć się do toczącego się postępowania.
Śmierć oskarżyciela prywatnego
W razie śmierci oskarżyciela prywatnego postępowanie zawiesza się, a osoby najbliższe mogą wstąpić w prawa zmarłego. Postanowienie o zawieszeniu postępowania może wydać także referendarz sądowy (art. 61 § 1 k.p.k.).
Jeżeli w terminie zawitym 3 miesięcy od dnia śmierci oskarżyciela prywatnego osoba uprawniona nie wstąpi w prawa zmarłego, sąd lub referendarz sądowy umarza postępowanie.
OSKARŻONY
Podejrzanym jest osoba:
1) co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo
2) której, bez wydania takiego postanowienia, postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego.
Pojęcie oskarżonego
Oskarżonym jest:
1) osoba, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu, a także
2) osoba, co do której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania.
Obowiązki ciążące na oskarżonym
Oskarżony nie ma obowiązku:
1) dowodzenia swej niewinności ani
2) dostarczania dowodów na swoją niekorzyść.
Jednak oskarżony ma obowiązek poddać się:
1) oględzinom zewnętrznym ciała oraz innym badaniom niepołączonym z naruszeniem integralności ciała. Wolno także w szczególności od oskarżonego pobrać odciski, fotografować go oraz okazać w celach rozpoznawczych innym osobom,
2) badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom połączonym z dokonaniem zabiegów na jego ciele, z wyjątkiem chirurgicznych, pod warunkiem, że dokonywane są przez uprawnionego do tego pracownika służby zdrowia z zachowaniem wskazań wiedzy lekarskiej i nie zagrażają zdrowiu oskarżonego, jeżeli przeprowadzenie tych badań jest nieodzowne; w szczególności oskarżony jest obowiązany przy zachowaniu tych warunków poddać się pobraniu krwi, włosów lub wydzielin organizmu,
3) pobraniu przez funkcjonariusza Policji wymazu ze śluzówki policzków, jeżeli jest to nieodzowne i nie zachodzi obawa, że zagrażałoby to zdrowiu oskarżonego lub innych osób. W stosunku do osoby podejrzanej można dokonać badań lub czynności, o których mowa w pkt 1, a także, przy zachowaniu wymagań określonych w pkt 2 lub 3, pobrać krew, włosy, wymaz ze śluzówki policzków lub inne wydzieliny organizmu.
Oskarżonego lub osobę podejrzaną wzywa się do poddania się obowiązkom wskazanym powyżej. W razie odmowy poddania się tym obowiązkom oskarżonego lub osobę podejrzaną można zatrzymać i przymusowo doprowadzić, a także stosować wobec nich siłę fizyczną lub środki techniczne służące obezwładnieniu, w zakresie niezbędnym do wykonania danej czynności.
Wezwanie oskarżonego do osobistego stawiennictwa
Oskarżony ma obowiązek:
1) zawiadamiać organ prowadzący postępowanie o każdej zmianie miejsca swojego zamieszkania lub pobytu trwającego dłużej niż 7 dni, w tym także z powodu pozbawienia wolności w innej sprawie, jak również o każdej zmianie danych umożliwiających kontaktowanie się, wskazanych w art. 213 § 1, o których wie, że są znane organowi prowadzącemu postępowanie,
2) stawić się na każde wezwanie w toku postępowania karnego, jeżeli pozostaje na wolności.
O obowiązku tym należy oskarżonego uprzedzić przy pierwszym przesłuchaniu.
W razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa oskarżonego można go zatrzymać i sprowadzić przymusowo.
Ograniczenie liczby obrońców
Oskarżony może mieć jednocześnie nie więcej niż 3 obrońców, bez względu na to, jakie popełnił przestępstwo.
Wyznaczenie obrońcy z urzędu
Jeżeli oskarżony, który nie ma obrońcy z wyboru, w sposób należyty wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny, może żądać, aby mu wyznaczono obrońcę z urzędu.
Obrona obligatoryjna
W postępowaniu karnym oskarżony musi mieć obrońcę, jeżeli:
1) nie ukończył 18 lat,
2) jest głuchy, niemy lub niewidomy,
3) zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy jego zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem nie była w czasie popełnienia tego czynu wyłączona lub w znacznym stopniu ograniczona,
4) zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy stan jego zdrowia psychicznego pozwala na udział w postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny lub rozsądny,
5) sąd uzna to za niezbędne ze względu na okoliczności utrudniające obronę.
W przypadku gdy oskarżony jest nieletni albo głuchy, niemy lub niewidomy, udział obrońcy jest obowiązkowy w rozprawie oraz w tych posiedzeniach, w których obowiązkowy jest udział oskarżonego.
Wyznaczenie obrońcy na wniosek oskarżonego
Na wniosek oskarżonego, który nie ma obrońcy z wyboru, prezes sądu, sąd lub referendarz sądowy wyznacza w postępowaniu sądowym obrońcę z urzędu, chyba że ma zastosowanie art. 79 § 1 lub 2 (obrona obligatoryjna) albo art. 80 k.p.k. (obrona obligatoryjna w postępowaniu przed sądem okręgowym). W takim wypadku udział obrońcy w rozprawie głównej jest obowiązkowy.
Wyznaczenie obrońcy z urzędu w przypadku obrony obligatoryjnej
Jeżeli w sytuacji określanej w art. 78 § 1 (oskarżony, który nie ma obrońcy z wyboru, może żądać, aby mu wyznaczono obrońcę z urzędu, jeżeli w sposób należyty wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny), art. 79 § 1 i 2 oraz art. 80 k.p.k. (przypadki obrony obligatoryjnej) oskarżony nie ma obrońcy z wyboru, prezes lub referendarz sądowy sądu właściwego do rozpoznania sprawy wyznacza mu obrońcę z urzędu.
Na uzasadniony wniosek oskarżonego lub jego obrońcy możliwe jest wyznaczenie nowego obrońcy w miejsce dotychczasowego.
Lista obrońców
Obrońca z urzędu wyznaczany jest z listy obrońców. Wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu prezes sądu, sąd lub referendarz sądowy rozpoznaje niezwłocznie.
Dalszy ciąg materiałów powtórkowych w internecie pod adresem: www.rp.pl
Następny odcinek za tydzień
Z czego najlepiej się uczyć...
- M. Stepaniuk, Aplikacja adwokacka. Pytania, odpowiedzi, tabele CH Beck
- A. Heliosz, Aplikacja od ogółu do szczegółu. Akty normatywne w pigułce CH Beck
- K. Czajkowska-Matosiuk, Aplikacje prawnicze w pytaniach i odpowiedziach. Tom 1–3 CH Beck
- A. Malinowski, Aplikacje prawnicze. Testy i komentarze CH Beck
- J. Ablewicz, A. Gacka-Asiewicz, Terminy ustawowe cywilne i karne CH Beck
- Teksty ustaw. Egzaminy. Aplikacje radcowska i adwokacka. Tom 1–3 CH Beck
