Selekcja prokuratorów krajowych

Prokurator Prokuratury Krajowej, który nie zostanie powołany na stanowisko prokuratora Prokuratury Generalnej, na swój wniosek złożony w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy przeniesiony zostanie w stan spoczynku, jeżeli ukończył 50 lat lub przepracował jako prokurator nie mniej niż 20 lat, w tym ostatnie trzy lata na stanowisku prokuratora Prokuratury Krajowej.

Tej treści art. 19 ust. 3 projektu nowelizacji ustawy o prokuraturze z 3 czerwca tego roku dotyczy zatem tych prokuratorów Prokuratury Krajowej, którzy nie zostaną powołani do Prokuratury Generalnej i nie przyjmą powierzonych im czynności w prokuraturach apelacyjnych, a zarazem spełniają warunki przewidziane w tej ustawie umożliwiające przejście w stan spoczynku, czyli na emeryturę.

Jednakże pośrednio przepis ten wpływa na status prawny oraz opcje w kształtowaniu kariery zawodowej przez pozostałych prokuratorów Prokuratury Krajowej, dla których nie będzie miejsca w Prokuraturze Generalnej.

Projektowana regulacja stoi w zasadniczej sprzeczności z konstytucyjną zasadą równości. Art. 32 ustawy zasadniczej statuuje zasadę równości wobec prawa i zakaz dyskryminacji. Zasada równości wobec prawa oznacza, że jednakowe prawa i obowiązki będą dotyczyć wszystkich osób należących do tej samej kategorii, przy czym wyróżnienie owych kategorii nie będzie arbitralne, lecz oparte na usprawiedliwionych kryteriach możliwych do zaakceptowania w demokratycznym państwie prawnym.

Projektodawca, przyznając określone uprawnienia i obowiązki, określił krąg podmiotów objętych tymi preferencjami i obostrzeniami w sposób całkowicie dowolny. Ministerstwo Sprawiedliwości nie wyjaśniło, na jakiej podstawie została przyjęta cezura przywileju w postaci wieku czy też trzech lat pełnienia funkcji prokuratora Prokuratury Krajowej. Co więcej, dokonując zróżnicowania, oparto się na tzw. kryterium sztywnym w postaci wieku, czyli przesłance, która jest od ludzi niezależna. Projekt zawiera zatem arbitralne rozstrzygnięcia i prowadzi do faktycznych nierówności między osobami pełniącymi dotychczas funkcję prokuratora Prokuratury Krajowej. Oznacza to, iż przepis ten nie spełnia kryteriów postawionych zarówno przez konstytucję, jak i bogate orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego oparte na art. 32 konstytucji.

Uzasadnienie do projektu ustawy w żadnym stopniu nie eksplikuje arbitralnego i asymetrycznego potraktowania podmiotów charakteryzujących się identycznymi kryteriami.

Niejasność co do intencji pogłębia fakt, iż sam projektodawca poza lakoniczną konstatacją o zastosowanych kryteriach podziału w żadnej mierze ich nie motywuje i nie argumentuje. W konsekwencji nie można dostrzec żadnego racjonalnego związku między kryterium wieku czy konkretną granicą wieku i doświadczenia a celem regulacji ustawowej.

Wprowadzenie w życie ustawy stworzy nieuzasadniony dualizm poprzez wybiórcze traktowanie prokuratorów Prokuratury Krajowej ze względu na ich wiek, a tym samym istotną, prawnie relewantną cechę, która nie może przyjmować charakteru limitującego i reglamentującego dostęp do nowo kreowanej funkcji prokuratura Prokuratury Generalnej. Doprowadzi to do nieusprawiedliwionego i niejednakowego traktowania podmiotów znajdujących się w tej samej sytuacji prawnej.

W określonych okolicznościach wiek może być kryterium dyskryminacji

Ponadto zaproponowany podwójny reżim może wywołać negatywne skutki dla osób, które nie zostaną wyselekcjonowane do pełnienia funkcji prokuratora Prokuratury Generalnej, a tym samym może godzić w zasadę ochrony praw nabytych. Prokuratorzy Prokuratury Krajowej niespełniający kryterium wieku lub doświadczenia postawionego przez projektodawcę, by móc skorzystać z ewentualnego dobrodziejstwa przeniesienia w stan spoczynku, zostaną skierowani do wykonywania czynności w prokuraturach apelacyjnych. Powrót do pełnienia tych funkcji dla osoby zajmującej dotychczas eksponowane i jedno z najwyższych w hierarchii stanowisk w prokuraturze, wieńczące jej karierę zawodową w tej profesji, może być odczuwany jako swoista degradacja. Tym samym sytuacja tychże prokuratorów będzie mniej korzystna niż gwarantowana przez wcześniej obowiązujących regulacje, a to ze względu na niewzruszalność uprawnień słusznie nabytych. Powoduje to, iż ochrona interesu prokuratorów, którym nie zaproponuje się odpowiadającym ich kwalifikacjom angaży w nowo powstającej Prokuraturze Generalnej, będzie zasadniczo ograniczona.

Skierowanie tychże osób do wykonywania czynności w prokuraturach apelacyjnych budzi tym większe wątpliwości, że utworzenie Prokuratury Generalnej skutkować będzie zwiększeniem liczby etatów prokuratorów Prokuratury Generalnej o 11, a także prokuratorów innych jednostek organizacyjnych prokuratury delegowanych do Prokuratury Generalnej o 29.