Nową prokuraturę zweryfikuje życie

Uchwalona przez Sejm reforma prokuratury ma wejść w życie od nowego roku. Zmiany są poważne. Najważniejsza zakłada [b]rozdzielenie urzędu prokuratora generalnego od ministra sprawiedliwości (teraz pełni je ta sama osoba)[/b]. Jednocześnie samodzielność ma zapewnić nowy tryb powoływania na ten urząd: [b]obsadzi go prezydent jednym z dwóch kandydatów wskazanych przez Krajową Radę Prokuratorów i Krajową Radę Sądownictwa. [/b]

[srodtytul]Kadencje dla szefów[/srodtytul]

Kolejną gwarancją samodzielności prokuratorów ma byćkadencyjność ich szefów: kadencja sześcioletnia dla prokuratorów generalnego, apelacyjnego i okręgowego oraz czteroletnia (i powtarzalna) dla prokuratora rejonowego. Kadencje będą też dla zastępców na poszczególnych szczeblach.

Umocniona ma być pozycja szeregowych prokuratorów jako śledczych. [b]Polecenie przełożonego nie może dotyczyć treści czynności procesowej, lecz jedynie ogólnych kwestii (organizacyjno-porządkowych)[/b]. Prokurator bezpośrednio przełożony (ale tylko on) będzie mógł jednak uchylić decyzję prokuratora. Co więcej, będzie mógł zlecić podwładnemu przygotowanie decyzji wedle jego wytycznych, ale sam złoży pod nią podpis i obciąży jego rachunek.

[srodtytul]Niejasne granice ingerencji[/srodtytul]

– Konia z rzędem temu, kto potrafi powiedzieć, na czym ma polegać umocnienie niezależności prokuratora prowadzącego śledztwo – uważa prokurator Iwona Rolska-Kubicz z Rady Głównej Związku Zawodowego Prokuratorów.

– Zapomnijmy o tym, że prokurator nie będzie się liczył przy podejmowaniu decyzji ze stanowiskiem przełożonych. W prokuraturze z natury rzeczy obwiązuje hierarchiczne podporządkowanie – wskazuje prof. Romuald Kmiecik, karnista z UMCS w Lublinie. – Podobają mi się natomiast kadencje dla szefów prokuratur i rozdzielenie urzędu prokuratora generalnego od ministra sprawiedliwości. Wciąż jednak prokuratura zbyt jest uzależniona od rządu, a to sprawa najważniejsza. Razi zwłaszcza uprawnienie premiera do odwołania prokuratora generalnego przed upływem kadencji, z niewielkim tylko nadzorem Sejmu i prezydenta.

Nasi rozmówcy pytają także, dlaczego sędziowie (KRS) będą mieli zgłaszać kandydata na szefa prokuratury, a może nawet narzucać; boją się wreszcie, że jako samodzielny pion wymiaru sprawiedliwości mogą być wyrzucani z sądowych gmachów.

– Najpierw należałoby gruntownie przejrzeć prokuratury pod kątem ich sprawności, wychwycić najsłabsze i oddolnie zreformować. Dopiero na końcu należałoby się zająć relacjami prokuratury z organami władzy – uważa Krzysztof Dratwa, prokurator Prokuratury Okręgowej w Krakowie.

Prokuratorzy obecnej Prokuratury Krajowej mają przejść do Generalnej, ale tylko ci, których wybierze minister sprawiedliwości. Inni muszą się pogodzić z pracą w niższych instancjach albo stanem spoczynku. Rząd zapewnia, że żadnej czystki przy tej okazji nie będzie.

– To z pewnością niekonstytucyjna regulacja – uważa Małgorzata Bednarek, prezes Niezależnego Stowarzyszenia Prokuratorów Ad Vocem. – Nie przewiduje bowiem żadnych kryteriów takiej selekcji ani możliwości odwołania do sądu.

Teraz ustawa trafi do Senatu.

[ramka][b]Najważniejsze zmiany [/b]

- rozdzielenie urzędu prokuratora generalnego i ministra sprawiedliwości (teraz pełni je minister);

- szczególny tryb powołania pg: przez prezydenta z dwóch kandydatów wskazanych przez KRS i KRP;

- wprowadzenie kadencji prokuratorów: generalnego, apelacyjnych, okręgowych i rejonowych;

- ograniczenie ingerencji przełożonych w czynności śledcze prokuratora;