Sędziowskie i prokuratorskie pensje znowu zaniżone. Posypią się pozwy

W 2024 r. wynagrodzenia sędziów i prokuratorów, choć wzrosną, to o wiele mniej, niż gwarantują im przepisy. Stracą nawet kilkanaście tysięcy zł.

Aktualizacja: 08.11.2023 14:26 Publikacja: 31.08.2023 02:00

Sędziowskie i prokuratorskie pensje znowu zaniżone. Posypią się pozwy

Foto: Adobe Stock

W przyszłym roku pensje sędziów i prokuratorów mają wzrosnąć o 12,3 proc. – wynika z przedstawionego właśnie projektu ustawy okołobudżetowej. Podstawą do ich obliczania ma być 6114,08 zł, a powinno to być 7005,76 zł. To już czwarty rok zamrożenia bazy obliczania wynagrodzeń.

Czytaj więcej

Trybunał: zamrożenie wynagrodzeń sędziów niezgodne z konstytucją

To już nie wyjątek

Sędziowskie i prokuratorskie pensje powinny być wyliczane na podstawie ustaw: Prawo o ustroju sądów powszechnych i Prawo o prokuraturze. Te przewidują następujący mechanizm: wynagrodzenie sędziego czy prokuratora stanowi iloczyn przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale roku poprzedniego oraz mnożników. Mnożniki są ustalone ustawowo, natomiast wysokość przeciętnego wynagrodzenia jest ogłaszana przez prezesa GUS.

Czytaj więcej

Prokuratorzy nie wierzą Morawieckiemu. 6,6 zamiast 12,3 proc. podwyżki

Tymczasem od 2020 r. ten mechanizm nie działa, a wynagrodzenie sędziów jest obliczane na podstawie przepisów ustawy okołobudżetowej oraz kwot w niej określanych – niższych niż te, które wynikałyby z usp i pop.

Podstawą ustalenia pensji zasadniczej sędziów i prokuratorów w 2024 r. ma być kwota 6114 zł 8 gr. A jak wynika z danych GUS, powinno to być 7005,76 zł. W ten sposób każdy z sędziów i prokuratorów traci rocznie kilkanaście tysięcy zł.

Dotyczy to sędziów Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego, sądów powszechnych, Naczelnego Sądu Administracyjnego i sądów administracyjnych, prokuratorów Prokuratury Krajowej oraz powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury i Instytutu Pamięci Narodowej. Łącznie to ponad 16 tys. osób. Kwota przewidziana na 2024 r. będzie miała też wpływ na określenie wynagrodzeń m.in. asesorów prokuratorskich, referendarzy sądowych, radców Prokuratorii Generalnej.

Problem jest znany od lat. W 2021 r. jako podstawę ustalenia wynagrodzenia przyjęto w ustawie okołobudżetowej przeciętne wynagrodzenie za II kwartał 2019 r., a zatem zamrożono wynagrodzenia na poziomie z 2020 r. W 2022 r. jako podstawę przyjęto w ustawie okołobudżetowej przeciętne wynagrodzenie za II kwartał 2020 r., powiększone jedynie o 26 zł, ponownie odstępując od zasad ustalania wynagrodzenia ustalonych w usp i ustawie o prokuraturze. Jak obliczyli sędziowie, tylko w 2023 r. sędzia sądu rejonowego na skutek zamrożenia wynagrodzenia stracił do 20 tys. zł, a łącznie w latach 2021–2023 – nawet ok. 40 tys. zł. Podobnie rzecz się ma w przypadku prokuratorów.

Czytaj więcej

Prokurator Jacek Skała: Grozi nam paraliż

Idą z pozwami

Już od 2022 r. sędziowie i prokuratorzy walczą o odmrożenie wynagrodzeń. Do sądów pracy w całym kraju wpłynęło ok. 1,5 tys. pozwów (tysiąc od sędziów i 500 od prokuratorów). Zapowiadane są kolejne.

Ich wzory przygotowało m.in. Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia. Wystarczy tylko dokonać obliczeń na własne potrzeby i można je składać do sądów pracy.

Najczęściej pozwy dotyczą lat 2021 i 2022. Pierwsi sędziowie i prokuratorzy wywalczyli już nakazy zapłaty z rygorem natychmiastowej wykonalności (wypłacono im wyrównania) lub wyroki nieprawomocne. Ile wygrywają? 14, 12 czy 10 tys. zł – wszystko zależy od stażu w zawodzie. Także w prokuraturze są już pierwsze rozstrzygnięcia. Prokuratorowi z Włocławka sąd zasądził 14 tys. zł.

Prokurator Jarosław Onyszczuk, Stowarzyszenie Prokuratorów Lex Super Omnia, mówi „Rzeczpospolitej”, że złoży pozew za lata 2021–2022. Czeka tylko na szczegółowe obliczenia. Ten krok (także za dwa lata) ma już za sobą prokurator Ewa Wrzosek (także Lex Super Omnia). W jej sprawie nie wyznaczono jeszcze jednak pierwszego terminu.

Korzystne dla prokuratorów i sędziów orzeczenia są jeszcze w znacznej większości nieprawomocne.

Sprawą wynagrodzeń w wymiarze sprawiedliwości 5 września ma się zająć Trybunał Konstytucyjny.

Czytaj więcej

Ogromne podwyżki w TK. Najwięcej może zyskać prezes Przyłębska

Czekając na Trybunał

Na początku sierpnia br. Związek Zawodowy Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP złożył w Trybunale Konstytucyjnym wniosek dotyczący ustawy okołobudżetowej, która zamroziła wynagrodzenia prokuratorów w 2023 r.

Wcześniej takie wnioski złożyli I prezes SN, Krajowa Rada Sądownictwa oraz prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego.

– Rzeczywiście wszyscy sędziowie mogą czuć się rozżaleni, skoro ich ustawa przewiduje konkretne zasady waloryzacji tych wynagrodzeń, a później okazuje się, że od trzech lat obowiązują inne zasady, choć poprzednie nie zostały uchylone. Inicjatywy składania pozwów nie popieramy. Nie możemy zapominać, że decyzja wobec sędziów zostaje wydana przez sędziów – mówiła „Rzeczpospolitej” tuż po złożeniu wniosku przez KRS.

Ile dziś zarabiają sędziowie? Wysokość wynagrodzenia zależy od wielu czynników: m.in. szczebla sądu, w którym orzekają, lat, przez które orzekali, itd.

Dziś netto w rejonie jest to kwota od 7 tys. zł do 12 tys. zł; w sądach okręgowych – od 9 tys. zł do 13 tys. zł, a w apelacyjnych od 13 tys. zł do 15 tys. zł.

Powiedzieli „Rzeczpospolitej”

Bartłomiej Przymusiński, Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia

Kolejny rok zamrożenia pensji sędziowskich pokazuje, że nie ma to nic wspólnego z sytuacją gospodarczą kraju. To nic innego jak dążenie do zmiany na trwałe mechanizmu obliczania pensji sędziowskich. Podstawą ich obliczania od 2009 r. jest ustawa – Prawo o ustroju sądów powszechnych. Na jej mocy wynagrodzenie sędziego czy prokuratora stanowi iloczyn przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale roku poprzedniego oraz mnożników. Mnożniki są ustalone ustawowo, natomiast wysokość przeciętnego wynagrodzenia jest ogłaszana przez prezesa GUS. Tymczasem od 2020 r. ten mechanizm nie działa, a wynagrodzenie sędziów jest obliczane na podstawie przepisów ustawy okołobudżetowej i kwot w niej określanych – niższych niż te, które wynikałyby z usp. Taka działalność rządu skończy się kolejnymi pozwami sędziów o waloryzację wynagrodzeń za kolejne lata. Powód? Sędziowie tracą w ten sposób po kilkanaście tysięcy w skali roku.

Jacek Skała, przewodniczący Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP

Od czterech lat rząd narusza praworządność w obszarze kształtowania wynagrodzeń sędziów i prokuratorów. Za pierwszym razem w 2021 r. zaakceptowaliśmy to z uwagi na nadzwyczajną sytuację związaną z pandemią, choć nawet wtedy sytuacja gospodarcza tego nie uzasadniała. W kolejnych latach, mam tu na myśli rok 2022 i 2023, to, co wywalczyliśmy jako środowisko w 2008 r. po fali protestów, było cyklicznie łamane przez stronę rządową w sposób całkowicie arbitralny, wbrew prawu i zawartej umowie z politykami, a także z pogwałceniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2013 r. Trybunał wskazał wtedy, że odstąpienie od mechanizmu kształtującego nasze płace może mieć absolutnie wyjątkowy charakter podyktowany bardzo złą sytuacją gospodarczą, którą można by zakwalifikować jako recesję. Kolejne naruszenie ustawy i powoływanego wyroku TK jest szykowane na przyszły rok. Naszą odpowiedzią na całą sytuację jest zainicjowana przez Związek akcja pozwów. Już kilkaset trafiło do sądów. Codziennie kilkanaście osób zwraca się do nas o wyliczenie roszczeń. W tym celu mamy utworzoną specjalistyczną komórkę. Niezależnie od tego, kilka tygodni temu skierowaliśmy do TK wniosek i liczymy na to, że wyrok jednoznacznie zdyskwalifikuje bezprawie utrwalone przez rząd od czterech lat. W tym obszarze musi w końcu zostać przywrócona praworządność.

Czytaj więcej

Tomasz Pietryga: Zamrożone płace, rozgorzały konflikt

W przyszłym roku pensje sędziów i prokuratorów mają wzrosnąć o 12,3 proc. – wynika z przedstawionego właśnie projektu ustawy okołobudżetowej. Podstawą do ich obliczania ma być 6114,08 zł, a powinno to być 7005,76 zł. To już czwarty rok zamrożenia bazy obliczania wynagrodzeń.

To już nie wyjątek

Pozostało 96% artykułu
1 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Paliwo będzie droższe o 50 groszy na litrze, rachunki za gaz o jedną czwartą
Praca, Emerytury i renty
Krem z filtrem, walizka i autoresponder – co o urlopie powinien wiedzieć pracownik
Podatki
Wykup samochodu z leasingu – skutki w PIT i VAT
Nieruchomości
Jak kwestionować niezgodne z prawem plany inwestycyjne sąsiada? Odpowiadamy
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Nieruchomości
Wywłaszczenia pod inwestycje infrastrukturalne. Jakie mamy prawa?