Podatek od towarów i usług powinien mieścić się już w wynagrodzeniu pobranym przez notariusza – uznał kilka miesięcy temu rzecznik praw obywatelskich. I zainspirował niektóre z urzędów skarbowych do działania.
Tak jest od zawsze
Jak wynika z pisma, które z Krajowej Rady Notarialnej trafiło do wszystkich prezesów rad izb notarialnych w kraju, do części kancelarii notarialnych zaczęły trafiać pisma naczelników urzędów skarbowych, w których kwestionowana jest obowiązująca od 28 lat praktyka doliczania VAT do maksymalnych stawek taksy notarialnej.
Czytaj więcej
Do Rzecznika Praw Obywatelskich trafiają skargi na notariuszy, którzy do taksy notarialnej doliczają VAT.
A wszystko zaczęło się od wystąpienia z maja tego roku zastępcy RPO.
– Ani przepisy ustawy o notariacie, ani rozporządzenia w sprawie stawek nie stanowią, że przy ustaleniu wynagrodzenia notariusza bierze się pod uwagę należny od tego wynagrodzenia podatek od towarów i usług, ani że ustalone wynagrodzenie podlega podwyższeniu o ten podatek – zaznaczył wtedy Maciej Taborowski.
Dla poparcia swojego stanowiska posłużył się uchwałą Sądu Najwyższego z 26 czerwca 2014 r. (III CZP 27/14). Wskazano w niej, że wykładnia gramatyczna przepisów dotyczących wynagrodzenia notariusza przemawia całkowicie jednoznacznie i w sposób niebudzący żadnych wątpliwości przeciwko podwyższeniu wynagrodzenia notariusza wyznaczonego przez sąd o podatek od towarów i usług.
Biuro rzecznika praw obywatelskich na odpowiedź na wystąpienie władz notariatu czekało do października. Rejenci w piśmie wskazują wyraźnie, że nie podzielają poglądu RPO, a ten jest chybiony, chociażby patrząc na kontekst historyczny. Rozporządzenie w sprawie taksy notarialnej wydane zostało bowiem przed wejściem w życie ustawy o VAT.
„Uwzględnienie poglądu, że po wejściu w życie przepisów wprowadzających w Polsce VAT, podatek ten ma się mieścić w maksymalnych stawkach taksy notarialnej, oznacza, że zamiarem ustawodawcy było znaczne obniżenie wynagrodzeń notariuszy (…). Taki pogląd nie tylko nie znajduje żadnego uzasadnienia, ale w istocie zakłada nieracjonalne działanie ustawodawcy. (...) Podstawowe zasady funkcjonowania podatku VAT zakładają, że powinien być on obojętny dla usługodawcy” – podkreślają centralne władze notariatu.
Czytaj więcej
Nie czas na wykonywanie orzeczeń sądowych, kiedy trzeba szukać pieniędzy do budżetu, gdzie tylko się da. Nawet u notariuszy.
MS wspiera
I dodają, że również zgodnie z podstawowymi zasadami techniki legislacyjnej podmiot wydający rozporządzenie musi się kierować wytycznymi co do jego treści, zawartymi w ustawie – w tym przypadku w art. 5 § 3 prawa o notariacie. Wytyczne ujęte w analizowanym przepisie nie dają możliwości włączenia do maksymalnej stawki taksy notarialnej obciążeń publicznoprawnych związanych z czynnościami notarialnymi. Rozporządzenie może bowiem jedynie określić maksymalne wynagrodzenie notarialne, a nie maksymalną cenę za te czynności – akcentuje się.
W sukurs rejentom przychodzi również Ministerstwo Sprawiedliwości.
– Od chwili wejścia w życie ustawy – Prawo o notariacie oraz kolejnych rozporządzeń dotyczących ustalania maksymalnych stawek taksy notarialnej, a także przepisów o VAT, Ministerstwo Sprawiedliwości konsekwentnie prezentowało stanowisko, że wynagrodzenie notariusza stanowi kwotę „netto” i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (VAT). Stanowisko to było wynikiem kompleksowej analizy obowiązujących regulacji prawnych – wskazuje biuro prasowe resortu.
I podkreśla, że powyższe nie było także kwestionowane przez Ministerstwo Finansów (które na pytania „Rz” nie odpowiedziało) i nie ma zamiaru zmieniać przepisów w tym zakresie.
Co jednak gdyby urzędy skarbowe przyjęły interpretację niekorzystną dla notariuszy?
– Byłaby to rewolucja. Oznaczałoby to uszczuplenie wynagrodzeń rejentów o 23 proc. Nie jest również wykluczone, że konsumentom, którzy zapłacili VAT w przeszłości, przysługiwałoby roszczenie cywilne o zwrot nienależnie pobranych pieniędzy – wskazuje doradca podatkowy Michał Wojtas.
– Ten temat od lat budzi wątpliwości. Wskazane jest, by Ministerstwo Finansów wydało w tej sprawie interpretację ogólną – dodaje.
Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Lech Borzemski, prezes Krajowej Rady Notarialnej
Nieliczne pisemne i ustne pytania naczelników urzędów skarbowych dotyczące praktyki pobierania taksy notarialnej odnotowano w dwóch regionach na wschodzie kraju. Jest to zaskakujące, ponieważ dotąd organy podatkowe nie zajmowały się tą tematyką. Nic więc dziwnego, że środowisko zareagowało zaniepokojeniem – mówimy bowiem o podstawie finansowej funkcjonowania kancelarii. Jesteśmy jednak przekonani, że obowiązujący od 28 lat sposób pobierania wynagrodzeń przez notariuszy, do których doliczany się VAT, jest prawidłowy. Co więcej, powyższa praktyka nie była i nie jest kwestionowana przez organy pełniące wobec naszego samorządu funkcje nadzorcze, czyli Ministerstwo Sprawiedliwości.Temat doliczenia VAT do usług notarialnych pojawia się w przestrzeni publicznej co parę lat. Tym razem wywołał go rzecznik praw obywatelskich. Jest to temat nośny, ale tak naprawdę wszystko w tej sprawie zostało powiedziane. Rejenci działają zgodnie z prawem.
