Za sprawą prokuratury na pewno nie można jednak powiedzieć, iż potraktowano ich łagodnie. Musieli wyłożyć po 50 albo 100 tys. zł kaucji, a przede wszystkim nie mogą wykonywać zawodu – co zapewne potrwa długo (o ile w ogóle nie otrzymają wyroku zakazującego działalności notarialnej). Zgodnie z kodeksem postępowania karnego środek zapobiegawczy może być stosowany nawet do chwili rozpoczęcia wykonywania kary, czyli co najmniej do wydania prawomocnego wyroku. Oczywiście po wyroku uniewinniającym można walczyć o odszkodowanie.
? Zastosowane środki zapobiegawcze są bardzo dotkliwe, bo w okresie zawieszenia notariusze nie mogą dokonywać czynności notarialnych, ale pozostają pracodawcami, najemcami, kredytobiorcami czy zleceniodawcami i muszą się wywiązywać z obowiązków wobec wszystkich osób, z którymi wiążą ich umowy – wskazuje notariusz Katarzyna Ogonowska z Rady Izby Notarialnej w Gdańsku.
Dość często uważa się, że obowiązki notariusza ograniczają się do dbałości o formalną zgodność z prawem oraz poprawność przygotowywanego dokumentu. To jednak nie wszystko. Art. 80 § 2 prawa o notariacie stwierdza bowiem: „Przy dokonywaniu czynności notarialnych notariusz jest obowiązany czuwać nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron oraz innych osób, dla których czynność ta może powodować skutki prawne".
Oznacza to, że notariusz musi reagować, gdy widzi zagrożenie dla praw i interesu strony, czyli ostrzec osobę, która może zostać poszkodowana w wyniku przygotowywanej umowy, oraz dokładnie przedstawić jej konsekwencje wynikające z tego dokumentu.
Jeśli więc umowa zawiera zapis mówiący o przeniesieniu własności mieszkania w zamian za udzielenie pożyczki, to notariusz obowiązany jest poinformować, iż jej podpisanie oznacza, że strona utraci natychmiast swoje mieszkanie. Może też odmówić wykonania czynności notarialnej prowadzącej do zawarcia takiej umowy.
Jeżeli tego nie zrobi, jego zaniechanie może być uznane przez sąd za niedopełnienie obowiązków – a gdy funkcjonariusz publiczny (jest nim notariusz przy wykonywaniu swych zadań) nie dopełnia obowiązków w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, popełnia przestępstwo zagrożone karą nawet wyższą niż oszustwo (odpowiednio dziesięć i osiem lat).
