Innowacje odgrywają coraz większą rolę w światowej gospodarce, również w sektorach użyteczności publicznej, takich jak energetyka. Nowatorskie narzędzia kosztują, ale są koniecznością. Korzystają z nich już zarówno producenci i dystrybutorzy energii, jak również pośrednio jej odbiorcy (przedsiębiorstwa i klienci indywidualni).

W energetyce coraz częściej wykorzystywane są rozwiązania bazujące na sztucznej inteligencji. Według prognoz globalny rynek takich rozwiązań w najbliższych latach będzie rósł średniorocznie o 30 proc.

AI zwiększa efektywność

Nad Wisłą te technologie są już z powodzeniem wykorzystywane i wdrażane. – Inteligentne liczniki, systemy monitorowania zużycia energii, automatyczne wykrywanie awarii czy predykcyjne modele utrzymania – to nie tylko innowacje, ale konkretne odpowiedzi na wyzwania współczesnej energetyki – mówi prezes PGE Systemy, Robert Grochowski.

Dodaje, że w grupie PGE wdrożono m.in. projekt nowoczesnego narzędzia do ecodrivingu w transporcie szynowym, który zoptymalizował zarządzanie energią. Dzięki wykorzystaniu sztucznej inteligencji system analizuje dane z tysięcy przejazdów i rekomenduje najbardziej efektywne energetycznie style jazdy, co przekłada się na konkretne oszczędności i niższą emisję CO2. – Z kolei w PGE Obrót wdrożyliśmy modele uczenia maszynowego prognozujące produkcję i zużycie energii przez prosumentów. A PGE Energia Odnawialna wykorzystuje naszą autorską aplikację, która wspiera techników przy wykorzystaniu algorytmów AI poprzez wykrywanie uszkodzeń na zdjęciach z dronów, usprawniając serwisowanie farm wiatrowych – wskazuje Grochowski.

Na wykorzystanie sztucznej inteligencji i dronów zdecydowała się też Enea. Na początku maja rozpoczęła wdrożenie nowoczesnego systemu. – Projekt ma na celu automatyzację oraz standaryzację obserwacji na sieci średniego napięcia, w tym wykrywanie usterek, anomalii i potencjalnych zagrożeń dla infrastruktury elektroenergetycznej – informuje Mateusz Gościniak, rzecznik prasowy Enei Operator. Dodaje, że projekt stanowi kolejny ważny krok w transformacji cyfrowej, umożliwiając przejście od tradycyjnych, czasochłonnych inspekcji do zautomatyzowanego, cyfrowego procesu opartego na sztucznej inteligencji. – W przyszłości planowane jest stopniowe rozszerzanie systemu na kolejne obszary oraz jego integrację z innymi platformami wspierającymi zarządzanie siecią – informuje rzecznik firmy.

Do lamusa odchodzą też tradycyjne liczniki. Są zastępowane przez bardziej innowacyjne urządzenia. – Liczniki bilansujące i liczniki zdalnego odczytu umożliwiają dokładne monitorowanie zużycia energii w czasie rzeczywistym, ale także parametrów jakości energii. Zdalny odczyt eliminuje potrzebę fizycznych wizyt, przyspiesza rozliczenia i umożliwia szybką reakcję na nieprawidłowości – mówi Gościniak. Dodaje, że dla odbiorców oznacza to większą kontrolę nad zużyciem i możliwość świadomego uczestnictwa w rynku energii.

Na nowatorskie liczniki mocno stawia też Energa. Przedstawiciele tej firmy wskazują, że w sieci Energi Operatora pracuje już ponad 3,1 miliona liczników zdalnych, z których korzysta przeszło 90 proc. odbiorców spółki. Podkreśla ona, że inteligentne liczniki zapewniają szereg udogodnień: automatyczny odczyt bez konieczności wizyt inkasenta, rozliczenia oparte na faktycznym zużyciu energii, darmowy dostęp do danych oraz możliwość zdalnej zmiany taryfy czy sprzedawcy energii. Dzięki nim odbiorcy mogą korzystać również z nowych usług oferowanych na rynku energii, takich jak ceny dynamiczne, co pozwala obniżyć koszty i przynosi realne oszczędności.

Czas cyfrowych bliźniaków

Internet rzeczy, analiza big data oraz zaawansowane algorytmy pozwalają stworzyć działający w czasie rzeczywistym ekosystem, dzięki któremu możliwe jest monitorowanie, optymalizowanie i kontrola zużycia energii elektrycznej. Można na przykład sprawdzić, które urządzenia pobierają najwięcej energii, a następnie dostosować ich użytkowanie do godzin, w których prąd jest tańszy. Z kolei w w makroskali ciekawą opcją jest możliwość tworzenia cyfrowych bliźniaków, czyli wirtualnego odwzorowania rzeczywistego przedmiotu, systemu lub procesu.

Taki projekt w naszym kraju realizuje między innymi Energa Operator. Cyfrowy bliźniak ma umożliwić lepsze prognozowanie ilości energii produkowanej przez OZE, obciążeń sieci, zapotrzebowania na energię, ale też efektów planowanych inwestycji czy przyłączeń. Znacznie skróci czas przygotowywania projektów, ekspertyz, wydawania decyzji i obsługi użytkowników sieci.

O tym, że polska energetyka wchodzi na wyższy poziom symbolicznie świadczy najnowsza informacja o cyfrowym bliźniaku Urzędu Regulacji Energetyki. To wspólna inicjatywa Uniwersytetu Warszawskiego, Urzędu Regulacji Energetyki i Ministerstwa Cyfryzacji, która ma zrewolucjonizować proces taryfowy w ciepłownictwie – łącząc naukę, administrację i technologię w nowatorskim narzędziu opartym na AI. Projekt ułatwi dostęp do usług publicznych oraz usprawni pracę w obszarze taryfowania ciepła – deklaruje URE.

Sztuczna inteligencja ma dwa oblicza. Z jednej strony może pomagać przedsiębiorcom i konsumentom, zwiększając efektywność i obniżając koszty. Z drugiej jednak jest coraz chętniej wykorzystywana przez cyberprzestępców. Najsłabszym ogniwem w walce z hakerami jest człowiek. Tu z pomocą przychodzą działania edukacyjne realizowane przez przedstawicieli branży energetycznej. Przykładem może być Tauron, który niedawno ruszył z nową kampanią edukacyjną dotyczącą cyberbezpieczeństwa w związku z zagrożeniami związanymi ze sztuczną inteligencją. – Rozwój bezpiecznych, cyfrowych kanałów obsługi to jeden z naszych priorytetów. Integralną częścią cyfryzacji usług jest bezpieczeństwo, dlatego konsekwentnie wdrażamy kolejne działania edukacyjne – deklaruje Magdalena Kulczyna, wiceprezes spółki Tauron Sprzedaż.

KOMENTARZ PARTNERA

Przemysław Serba, dyrektor ds. relacji z klientem, Grupa BIK

Ryzyko płatnicze odgrywa kluczową rolę

Branża energetyczna znajduje się w punkcie zwrotnym. Po burzliwym okresie kryzysu energetycznego poprzednich lat, wywołanego wojną w Ukrainie i odcięciem od rosyjskich surowców, rynek powoli odzyskuje równowagę.

Ceny gazu i energii elektrycznej spadły z rekordowych poziomów, choć nadal pozostają wyższe niż przed kryzysem. W tym kontekście kondycja finansowa sektora zarówno w Polsce, jak i w Europie jest złożona i zależna od szeregu czynników: geopolityki, regulacji, kosztów transformacji oraz poziomu inwestycji. Zrównoważone inwestycje stają się fundamentem finansowania sektora. Jednocześnie wysokie stopy procentowe, presja regulacyjna oraz rosnące koszty technologii wpływają na spadek rentowności wielu projektów, szczególnie w krajach o mniej rozwiniętej infrastrukturze. W efekcie firmy muszą szukać nowych sposobów na zabezpieczenie płynności finansowej i utrzymanie zdolności inwestycyjnej. Trzeba też pamiętać jeszcze o jednej kwestii, być może kluczowej. Uwolnienie rynku energii elektrycznej w Polsce w 2007 roku umożliwiło odbiorcom swobodny wybór sprzedawcy energii, co z jednej strony zwiększyło konkurencyjność, ale z drugiej otworzyło przestrzeń do różnorodnych praktyk optymalizacyjnych, a czasem wręcz manipulacyjnych w zakresie płatności. Przykładowym mechanizmem jest rozdzielenie faktur za dystrybucję i sprzedaż energii, co umożliwia przesuwanie terminów płatności, wybiórcze regulowanie zobowiązań lub negocjowanie warunków z jednym z podmiotów, np. tylko ze sprzedawcą. Zrozumienie tych mechanizmów pozwala podmiotom sektora energetycznego nie tylko na trafną ocenę ryzyka płatniczego, ale również na budowanie kompetencji eksperckich w zakresie analizy zachowań rynkowych i wiarygodności kontrahentów.

Dlatego w obliczu dynamicznie zmieniającego się krajobrazu sektora oraz rosnących wyzwań, szczególnie w obszarze ekonomicznym, branży energetycznej potrzeba kompleksowego zaplecza informacyjnego, które wesprze rozwój biznesu, zwiększy bezpieczeństwo finansowe i pozwoli budować transparentność na konkurencyjnym rynku.

Ryzyko płatnicze odgrywa kluczową rolę w działalności tego sektora. Nieterminowe regulowanie faktur przez partnerów i klientów może zakłócić płynność finansową firmy. Pierwszym krokiem do zapewnienia bezpieczeństwa finansowego jest dokładna i pogłębiona analiza potencjalnego kontrahenta czy klienta – zgodnie z zasadą „lepiej zapobiegać, niż leczyć”. Proces ten można skutecznie przeprowadzić z wykorzystaniem narzędzi oferowanych przez Grupę BIK, w szczególności Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor.

Kluczowe znaczenie odgrywają raporty o firmie. Uwzględniają one wszystkie istotne informacje o danym podmiocie, takie jak historia ewentualnego zadłużenia oraz zaciąganych zobowiązań – na podstawie danych z Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor, baz Biura Informacji Kredytowej oraz Związku Banków Polskich. Dane z wywiadowni gospodarczej, m.in. dane rejestrowe z CEIDG, KRS i REGON, informacje z list sankcyjnych, status na Białej Liście VAT, ostrzeżenia KNF, informacje o dotacjach, potencjalnej upadłości i postępowaniach układowych, dane reprezentantów spółki. Co istotne, BIG InfoMonitor daje również możliwość masowego pobierania raportów o firmie. Ten proces może być w pełni zautomatyzowany, a co za tym idzie – znacząco przyspieszać i upraszczać weryfikację. Ważne jest także monitorowanie wiarygodności kontrahenta na bieżąco. W ramach tej usługi klienci BIG InfoMonitor otrzymują powiadomienie o każdym nowym negatywnym lub pozytywnym wpisie o danej firmie do rejestru BIG InfoMonitor. Firmy mogą także zastosować rozwiązania motywujące kontrahentów do terminowych płatności. Jednym z nich jest pieczęć prewencyjna BIG InfoMonitor. Może ona trafić na każdą wystawioną fakturę z informacją o konsekwencjach opóźnień w zapłacie. Gdy mimo to partner nie reguluje zobowiązań na czas, można zastosować proste, a zarazem skuteczne rozwiązania, takie jak wezwanie do zapłaty wysłane bezpośrednio przez BIG InfoMonitor, wraz ze stosowną klauzulą informującą o konsekwencjach, w tym o wpisaniu do bazy dłużników.

Sektor energetyczny stoi dziś przed ogromnymi wyzwaniami, które wymagają nie tylko inwestycji technologicznych, ale także solidnych fundamentów finansowych. W tym kontekście zarządzanie ryzykiem i dostęp do wiarygodnych informacji o kontrahentach stają się nieodzownym elementem strategii każdej firmy działającej w branży. Rozwiązania oferowane przez Grupę BIK mogą wspierać nie tylko procesy operacyjne, ale również długoterminową stabilność podmiotów na konkurencyjnym rynku.