Najtrudniej sprawdzić wschodnie alibi

Dobre alibi może uratować przed sporymi kłopotami. Bo nawet jeśli prokuratura lub sąd prędzej czy później wycofają się z oskarżenia niewinnego człowieka, to i tak koszmaru przesłuchań, aresztów bądź procesu nie da się zapomnieć.

Czasem do sprawdzenia alibi wystarczą instytucje krajowe (np. prokuratury w innych miastach). Bywa jednak, że polskie organy ścigania czy wymiar sprawiedliwości muszą korzystać z pomocy prawnej za granicą. Najczęściej nie wystarczą same międzypaństwowe umowy, by pomoc faktycznie nadeszła.

[srodtytul]Miesiące czekania na odpowiedź[/srodtytul]

[b]Najgorzej jest z kierunkiem wschodnim – to opinia prokuratorów.[/b] Nawet jeśli wniosek o pomoc prawną jest sporządzony rzetelnie i wysłany szybko, długie miesiące czeka się na odpowiedź.

– [b]Mam sprawę, w której na pomoc z Rosji czekam ponad dwa lata. Proces jest w tym czasie zawieszony[/b] – mówi "Rz" zakopiański prokurator Jacek Skorupka. W innej sprawie współpracuje z organami niemieckimi. Tu, choć odpowiedź przyszła szybko, to już dwa razy trzeba było ją uzupełniać.

Okazuje się, że długi czas oczekiwania na pomoc prawną to niemal standard.

Trochę też jest w tym winy samych prokuratur, a właściwie zbyt długiej i sformalizowanej drogi, jaką tego rodzaju wniosek musi przebyć. Najkrócej mówiąc, np. od prokuratury, która jest autorem wniosku, aż do szczebla najwyższego – Prokuratury Krajowej.

[srodtytul]Pomoc tylko na papierze[/srodtytul]

To jednak tylko niewielka przeszkoda. Bywają państwa, które wręcz uchylają się od wykonania pomocy – twierdzą sędziowie.

– [b]Największe trudności mam z Białorusią[/b] – przyznaje "Rz" radomski sędzia Roman Sępolski. Opowiada, że prowadził sprawę oskarżonego, który na dzień zabójstwa jako alibi przedstawiał dokumenty wystawione przez jeden z białoruskich urzędów. Nie sposób było zweryfikować jego wiarygodności.

O tym, że alibi trzeba sprawdzić, nawet jeśli jest trudno, przekonał się kilka lat temu warszawski Sąd Okręgowy. Prowadził on sprawę o podwójne zabójstwo. Oskarżony przedstawiał jako alibi pobyt właśnie na Białorusi (miał na to nawet tamtejszy dokument). Sąd nie sprawdził alibi, bo wniosek o przeprowadzenie dowodu oddalił. Wyrok – właśnie z tego powodu – zakwestionowała apelacja. W ponownym procesie sprawdzono alibi i okazało się, że było fałszywe.

Inny przykład – prokuratura oskarżyła o kradzież mężczyznę, który w dniach, kiedy popełniano rozboje, przebywał w niemieckim areszcie. Kolejny oskarżony (tym razem w grę wchodził gwałt) bronił się przed radomskim sądem, twierdząc, że w tym czasie przebywał na Litwie. Okazywał nawet mandat, który miał tam dostać. Też był fałszywy.

– Każdy ma prawo się bronić – mówi "Rz" sędzia Wojciech Małek, ale twierdzi, że sąd powinien sprawdzać okoliczności podawane przez podsądnego.

[srodtytul]Sposób na niewinność[/srodtytul]

Alibi to dowód w postępowaniu karnym, który ma świadczyć o tym, że podejrzany czy oskarżony znajdował się w miejscu innym niż to, w którym popełniono przestępstwo. W dużo szerszym znaczeniu alibi oznacza dowód przesądzający, że podejrzany lub oskarżony nie mógł popełnić zarzucanego mu przestępstwa. Szczególnym rodzajem jest tzw. alibi żelazne, czyli takie, którego nie sposób podważyć.

[ramka][b]Na jaką pomoc można liczyć[/b]

Wniosek dotyczyć może:

- doręczenia pism osobom przebywającym za granicą lub instytucjom mającym tam siedzibę,

- przesłuchania osób w charakterze oskarżonych, świadków lub biegłych,

- dokonania oględzin, przeszukania pomieszczeń, zajęcia przedmiotów i ich wydania za granicę,

- wezwania osób przebywających za granicą do osobistego dobrowolnego stawiennictwa przed sądem lub prokuratorem w celu przesłuchania świadka lub konfrontacji,

- udostępnienia akt lub dokumentów,