Ewelina Leszczyńska

W okresie wakacyjnym wiele osób decydowało się na podjęcie pracy poza granicami Polski. Niezależnie od tego czy było to zatrudnienie „na stałe", czy tylko praca sezonowa, problemem może być późniejsza konieczność rozliczenia zagranicznych zarobków z fiskusem, zwłaszcza gdy w roku podatkowym podatnik osiągał dochody zarówno ze źródeł polskich, jak i zagranicznych.

Ustalenie rezydencji

Dla wyboru poprawnej formy podatkowego rozliczenia dochodów osiągniętych poza granicami Polski kluczowe jest ustalenie tzw. rezydencji podatkowej. Podatnicy będący polskimi rezydentami podatkowymi podlegają w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu >patrz ramka. Oznacza to, że są zobowiązani do rozliczenia wszystkich swoich dochodów w Polsce.

Podatnik uzyskujący dochody z pracy poza granicami Polski powinien się więc zastanowić przed złożeniem zeznania podatkowego w Polsce czy jego sytuacja życiowa wiąże go na tyle z Polską, aby mógł zostać uznany przez organy podatkowe za polskiego rezydenta podatkowego, a co za tym idzie, czy powinien być rozliczany ze swoich zagranicznych zarobków w Polsce.

Zasada źródła

Na skutek obowiązywania w poszczególnych państwach ich wewnętrznych reżimów podatkowych, może dojść do sytuacji, w której polski rezydent uzyskujący dochody za granicą, byłby zobowiązany do zapłaty podatku w obu tych państwach. Zgodnie z zasadą źródła, obowiązkiem podatkowym objęte są wszelkie dochody powstałe na terytorium państwa, niezależnie od tego czy podmiot ma w nim miejsce zamieszkania.

Dlatego polski rezydent uzyskujący dochody np. na terytorium Niemiec, co do zasady powinien rozliczyć się:

- w Niemczech z zarobków tam osiągniętych,

- w Polsce z całości uzyskanych w danym roku wynagrodzeń, w tym również z tych uzyskanych w Niemczech.

Dochód osiągnięty na terytorium Niemiec zostałby więc opodatkowany dwukrotnie. Takiej sytuacji mają zapobiegać zasady rozliczania dochodów uzyskiwanych za granicą, określone w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania. W przypadku dochodów osiąganych przez polskiego rezydenta na terytorium Niemiec zastosowanie znajdzie Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku, podpisana w Berlinie 14 maja 2003 r.

Warunki spełnione łącznie

Zgodnie z ww. umową wynagrodzenie uzyskiwane za pracę wykonywaną przez polskiego rezydenta podatkowego na terytorium Niemiec będzie podlegało opodatkowaniu w Polsce po spełnieniu następujących warunków:

1. pracownik przebywa w Niemczech przez okres lub okresy nieprzekraczające łącznie 183 dni podczas dwunastomiesięcznego okresu rozpoczynającego się lub kończącego w danym roku podatkowym;

2. wynagrodzenie jest wypłacane przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w Niemczech;

3. wynagrodzenie nie jest ponoszone przez zakład lub stałą placówkę, którą pracodawca posiada w Niemczech.

W przypadku niespełnienia przynajmniej jednego z tych warunków podatnik zobowiązany jest do opodatkowania swojego wynagrodzenia na terytorium Niemiec.

Zwolnienie z progresją

Metodą unikania podwójnego opodatkowania zastosowaną w ww. umowie jest tzw. metoda zwolnienia z progresją. Mówi ona, że jeśli polski rezydent podatkowy w danym roku podatkowym uzyska dochody z pracy zarówno w Polsce, jak i w Niemczech, to będzie miał obowiązek zadeklarowania w polskim zeznaniu podatkowym obu dochodów, jednak dochody uzyskane za pracę w Niemczech będą zwolnione z opodatkowania w Polsce. Zostaną wykazane wyłącznie dla celów ustalenia efektywnej stawki podatkowej mającej zastosowanie do dochodów tej osoby, które w naszym kraju będą podlegały opodatkowaniu (czyli np. do dochodów za pracę w Polsce).

Przykład

W Niemczech polski rezydent podatkowy zarobił, po przeliczeniu na złote, 100 000 zł. W Polsce jego dochód z umowy zlecenie wyniósł 40 000 zł. Jeżeli podatnik liczyłby podatek tylko z uwzględnieniem polskich zarobków, to zastosowałby stawkę PIT w wysokości 18 proc. Jednak zgodnie z zasadą wyłączenia z progresją, zobowiązany jest do wyliczenia efektywnej stawki podatkowej z uwzględnieniem dochodów uzyskanych na terytorium Niemiec.

Stawkę tę oblicza w następujący sposób:

1. Wyliczenie podatku od całości dochodów podatnika wg polskiej skali podatkowej:

14 839,02 + 54 472 x 32 proc. = 32 270,06

2. Ustalenie efektywnej stawki podatkowej

32 270,06 / 140 000 = 23,05 proc.

Tak wyliczoną efektywną stawkę podatkową stosujemy do wyliczenia podatku od dochodu osiągniętego na terytorium Polski.

40 000 x 23,05 proc. = 9220,00

Polski rezydent osiągający dochody zarówno w Polsce, jak i w Niemczech, w zakresie rozliczeń z polskim fiskusem jest zobowiązany do złożenia formularza PIT-36 wraz z załącznikiem PIT-ZG stanowiącym informację o wysokości dochodów z zagranicy i zapłaconym podatku. W Polsce podatnik zapłaci podatek jedynie od dochodów osiągniętych na terytorium Polski. Podatek ten zostanie jednak obliczony przy zastosowaniu efektywnej stawki podatkowej, uwzględniającej również dochody zagraniczne podatnika.

Uwaga! Dochód osiągnięty w Niemczech jest deklarowany w Polsce nie tylko w celu obliczenia efektywnej stawki podatkowej. Jak wynika z interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 21 lipca 2016 r. (IBPB-2-2/ 4511-511/16/NG), dochody uzyskane przez podatnika na terytorium Niemiec należy również uwzględnić do ustalenia limitu dochodów podatnika, który chce skorzystać z ulgi z tytułu wychowywania dziecka. Bez znaczenia pozostaje to, że dochód uzyskiwany w Niemczech zgodnie z metodą wyłączenia z progresją jest zwolniony z opodatkowania w Polsce.

Dochody osiągnięte na terytorium Niemiec podatnik zobowiązany jest rozliczyć z niemieckim fiskusem, poprzez złożenie deklaracji podatkowej, w której jest wykazane wynagrodzenie z Niemiec, tamtejsze ulgi i klasa podatkowa i w której jest uwzględniona niemiecka kwota wolna od podatku.

Bez dochodów nad Wisłą

Mniej skomplikowana z perspektywy formalnej jest sytuacja, w której podatnik uzyskuje dochody jedynie na terytorium Niemiec. Nie jest wtedy zobowiązany do rozliczania się z nich przed polskimi organami podatkowymi. Pozostaje mu więc tylko opodatkowanie swoich niemieckich dochodów zgodnie z prawem obowiązującym na terytorium RFN.

Uwaga! Jeżeli jednak dochody polskiego rezydenta podatkowego uzyskane za pracę na terytorium Niemiec nie będą podlegały opodatkowaniu w Niemczech (np. ze względu na długość pobytu podatnika na terytorium RFN), to będzie on zobowiązany do wykazania ich w rocznym zeznaniu podatkowym PIT-36 i opodatkowania w Polsce.

Autorka jest konsultantką w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO

podstawa prawna: umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku, podpisana w Berlinie dnia 14 maja 2003 r. (DzU z 2005 r. nr 12, poz. 90)

podstawa prawna: ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 361 ze zm.)

Polski rezydent podatkowy, czyli kto

Za polskiego rezydenta podatkowego uważa się osobę fizyczną, która:

1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub

2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.