Jaką emeryturę dostaną polscy emigranci

[b]Mieszkam i pracuję we Włoszech od połowy 1997 r. Ile lat trzeba przepracować, aby mieć emeryturę w Polsce?[/b]

Najważniejszym aktem prawnym regulującym kwestię przyznawania świadczeń społecznych osobom, które pracowały w więcej niż jednym kraju Unii Europejskiej, jest [b]rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych,osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie[/b]. Dzięki tym przepisom prawa nabytego w jednym kraju nie tracimy po przeprowadzeniu się do innego państwa.

[srodtytul]Dla kogo przepisy o koordynacji[/srodtytul]

Z przepisów dotyczących koordynacji skorzystają osoby, które pracowały bądź nadal pracują w więcej niż jednym państwie UE lub EOG bądź Szwajcarii, a także osoby, które pracowały w jednym państwie członkowskim a mieszkały w innym.

Reguły koordynacji mają wartość nadrzędną nad przepisami krajowymi i mają zastosowanie w odniesieniu do świadczeń rodzinnych, macierzyńskich, chorobowych, medycznych, zasiłków (dla bezrobotnych, pogrzebowych), rent (rodzinnych, inwalidzkich) oraz emerytur.

[srodtytul]Prawo do emerytury a koordynacja przepisów[/srodtytul]

Przepisy unijne nie wprowadziły jednakowego stażu emerytalnego dla wszystkich krajów, ale dały[b] możliwość sumowania poszczególnych okresów ubezpieczenia i możliwość pobierania emerytury składającej się z różnych części.[/b]

Każde państwo członkowskie ma własne przepisy, zgodnie z którymi przyznaje prawo do tego świadczenia, np. długość stażu pracy niezbędna do przyznania emerytury nie wszędzie jest taka sama.

[srodtytul]Emerytura wypracowana w obu krajach[/srodtytul]

Najmniej problemów jest u osób, które spełniają warunki wystarczające do nabycia emerytury w dwóch państwach. Otrzymają bowiem dwie niezależne emerytury.

[srodtytul]Praca krócej niż rok[/srodtytul]

Osoba, która pracowała za granicą krócej niż rok, nie ma prawa do świadczenia emerytalnego w tym kraju. Będzie jednak mogła domagać się, by okres ten został wliczony do jej stażu pracy przy wyliczaniu świadczenia w innym państwie.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pani Joanna wyjechała na 9 miesięcy do pracy do UK. Czy – jeżeli wymagalny dla niej staż emerytalny wynosi 25 lat - po osiągnięciu 24 i 3 miesięcznego stażu pracy w Polsce będzie mogła zaliczyć czas pracy w UK i ubiegać się o emeryturę?

Tak, dziewięciomiesięczny okres zatrudnienia w innym kraju UE można wliczyć do stażu pracy. Nie wpłynie to jednak na wysokość emerytury, którą wypłaci ZUS.[/ramka]

[srodtytul]Gdy wystarczy polski staż[/srodtytul]

Jeżeli osoba, która występuje z wnioskiem o przyznanie emerytury, przepracowała w Polsce odpowiednią liczbę lat potrzebną do uzyskania polskiej emerytury, a dodatkowo pracowała za granicą, to ZUS wyliczając jej emeryturę, bierze pod uwagę tylko polskie okresy składkowe.

Jest to pewne odstępstwo od art. 46 ust. 2 rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71, zgodnie z którym, jeżeli osoba spełniła warunki nabycia prawa do świadczenia bez konieczności zaliczania okresów pracy za granicą, to właściwa instytucja powinna wyliczyć wysokość świadczenia na dwa różne sposoby, a następnie przyznać świadczenie najbardziej korzystne dla zainteresowanego. Pierwszy z tych sposobów polega na wyliczeniu emerytury jedynie na podstawie własnego ustawodawstwa (art. 46 ust. 1 pkt. i rozp.), drugi – na wyliczeniu kwoty proporcjonalnej opartej o kwotę teoretyczną (sposób ten został szerzej opisany poniżej w części poświęconej świadczeniom proporcjonalnym).

To, że ZUS wylicza polską emeryturę (oraz rentę z tytułu niezdolności do pracy i renty rodzinnej) nie uwzględniając pracy za granicą jest możliwe, bo wynika z części C załącznika IV do rozporządzenia (lit.S) Rady (EWG) nr 1408/71.

Regulacja ta została wprowadzona dlatego, że [b]świadczenie wyliczone proporcjonalnie zawsze byłoby niższe od wyliczonego wyłącznie na podstawie polskich okresów ubezpieczenia.

Ale uwaga, nie powoduje to utraty prawa do części emerytury w innym kraju, w którym dana osoba pracowała. Taka osoba otrzyma zarówno polską emeryturę, jak i świadczenie cząstkowe z innego kraju, wyliczone tam proporcjonalnie do długości zatrudnienia.[/b]

[ramka][b]Przykład[/b]

Pani Anna (urodzona przed 1949 r.) po dziesięciu latach pracy w Polsce wyjechała do Włoch, gdzie pracowała przez siedem lat. Następnie wróciła do kraju i tu przepracowała jeszcze dziesięć lat. Jaką emeryturę dostanie?

Staż emerytalny konieczny do uzyskania prawa do emerytury w Polsce wynosi 20 lat. Suma okresów przepracowanych przez panią Annę w Polsce wynosi 20 lat. Pani Anna dostanie więc świadczenie obliczane na podstawie polskich okresów ubezpieczeniowych. Oprócz tego będzie miała prawo do proporcjonalnego świadczenia z Włoch (w proporcji 7/27 - patrz. niżej).[/ramka]

[srodtytul]Zasada proporcjonalności[/srodtytul]

W sytuacji, gdy pracownik nie ma wystarczającego okresu ubezpieczenia do nabycia prawa do emerytury w którymkolwiek państwie, sumuje się okresy ubezpieczenia za granicą. Przyszła emerytura będzie się składać z tylu części, w ilu krajach pracował on przez dłużej niż rok.

Każdy z krajów, w których pracował, wyliczy pracownikowi przysługującą mu kwotę teoretyczną, zgodnie z obowiązującym tam prawem i stawkami. Jak? Po zsumowaniu całkowitego czas pracy zainteresowanego (okres pracy w tym kraju, a także we wszystkich innych) powstanie tzw. kwota teoretyczna, która następnie zostanie podzielona w takiej proporcji, w jakiej długość okresu w danym państwie pozostaje w proporcji do okresów podlegania ubezpieczeniom we wszystkich pozostałych państwach.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Andrzej pracował: 10 lat w Polsce, 7 lat w Wielkiej Brytanii, 5 lat w Belgii i 3 lata w Holandii. Całkowity staż ubezpieczeniowy to 25 lata (10+7+5+3). Pan Andrzej ma prawo do emerytury za każdy przepracowany okres. Każde z wymienionych państw (odpowiednie instytucje ubezpieczeniowe) ustali na podstawie własnego ustawodawstwa teoretyczną kwotę emerytury za zsumowane okresy ubezpieczenia, a następnie przyzna emeryturę częściową- proporcjonalną do faktycznego okresu ubezpieczenia na terytorium danego państwa, tj. Polska 10/25, Wielka Brytania 7/25, Belgia 5/25 i Holandia 3/25.[/ramka]

[srodtytul]Gdzie złożyć wniosek o emeryturę[/srodtytul]

Wniosek o przyznanie emerytury należy złożyć w miejscu zamieszkania. W Polsce będzie to – w zależności od tego gdzie była ubezpieczona osoba zainteresowana (oddział ZUS, KRUS) właściwy do miejsca zamieszkania.

Przy załatwianiu formalności stosuje się unijne formularze z serii E-200.