Brytyjskich psychiatra o norweskim terroryście

Kim jest norweski zamachowiec Anders Behring Breivik? Szaleńcem, masowym mordercą?

Dr James Alvarez:

Ani jednym, ani drugim. Wiem, że ostatnio stało się modne, by typologizować terrorystów. Moim zdaniem jednak to nie jest takie proste. Bo gdyby było, to dałoby się z łatwością przewidzieć zamachy, bądź kto stanie się zamachowcem. A tak nie jest. Każdy przypadek jest inny i powinien być traktowany osobno. Jedna cecha jednak charakteryzuje wszystkich terrorystów – to jest narcyzm. Anders Behring Breivik jest zakochany w sobie. Jego zdaniem świat kręci się wokół niego i jego przekonań. Inni ludzie są dla niego tylko statystami. Świadczy o tym także to, że chce, aby jego rozprawa była publiczna, i że zamierza stanąć przed norweskim sądem w mundurze. Ktoś, kto pisze osobisty manifest na 1500 stron, musi być narcyzem. Tacy ludzie działają samotnie i nie wiążą się z żadnymi ugrupowaniami, bo są niedostosowani społecznie. Narcyzowie odpychają innych, nie potrafią nawiązać żadnych osobistych relacji z otoczeniem. Wszystkie kontakty pozostają powierzchowne, płytkie. I służą wyłącznie do zaspokojenia własnych potrzeb.

Breivik działał z wyjątkowym okrucieństwem. Nie okazał swym ofiarom choćby odrobiny litości. Jak to możliwe w przypadku kogoś, kto twierdzi, że chce bronić chrześcijańskich wartości?

Bo to tylko zasłona dymna. Rzekoma misja Breivika nie jest niczym innym niż wyrazem jego narcyzmu. Tak naprawdę chodzi wyłącznie o niego. Misja służy mu do tego, by znaleźć się w centrum zainteresowania. I to tłumaczy także jego wyjątkowe okrucieństwo. Człowiek, który uważa siebie za pępek świata, jest w stanie zabijać innych z zimną krwią, bo oni się dla niego nie liczą. To pionki bez znaczenia. Jego życie jest więcej warte od ich życia. Narcyzm Breivika jest tak daleko posunięty, że oczekiwał wręcz pozytywnej reakcji na swoje czyny. Był przekonany, że zabójstwo dziesiątek nastolatków i zamach bombowy wywołają rewolucję w Norwegii. Czuł się panem życia i śmierci. Dla niego było oczywiste, że wszyscy tak myślą jak on i że stanie się bohaterem. Dlatego nie popełnił samobójstwa, jak robią to często muzułmańscy zamachowcy. Nie spodziewał się przerażenia, szoku, które wywołał. A najmniej spodziewał się tak wielkiej solidarności w norweskim społeczeństwie. Ludzie się do siebie zbliżyli. Czyli reakcja jest odwrotna do tej, którą chciał wywołać.

Co różni go więc od islamskich ekstremistów, tych, którzy dokonali choćby zamachów na londyńskie metro?

W moim mniemaniu niewiele. Dla mnie każdy terrorysta to chodząca patologia poszukująca celu. Tacy osobnicy zachowują się jak ogół śmiertelników, ale odmiennie postrzegają świat. Narcyzm jest tu centralną cechą, oraz brak społecznego dostosowania, czyli często w takich przypadkach występujące antyspołeczne zaburzenie osobowości. Jaką ideologię ci ludzie wybierają sobie do usprawiedliwienia swoich czynów – jest bez znaczenia. Przy czym nie każdy narcyz czy psychopata staje się terrorystą. Jakie mechanizmy prowadzą do tego, nie wiadomo. To może zależeć od wielu czynników. Takich jak choćby wewnętrzna frustracja. Anders Breivik i jemu podobni często winią innych za swoje życiowe niepowodzenia. I mają tendencję do przekładania ich na ogół społeczeństwa. Breivik swą frustrację skierował na rząd, lewicę i imigrantów.