Zmierzch kultury rolniczej

Rozmowa: Wojciech Kudyba, poeta, krytyk, eseista, profesor na UKSW

Aktualizacja: 11.10.2011 02:30 Publikacja: 11.10.2011 02:29

Zmierzch kultury rolniczej

Foto: ROL

Red

Polacy przestają kupować chleb. Jego spożycie spadło od 1993 roku o 50 proc. To efekt zmian kulturowych?

Wojciech Kudyba:

Tak myślę. To nie tylko skutki tzw. polepszaczy smaku czy pewnej dość popularnej diety... Ma pani rację, spadek spożycia chleba jest znakiem przemiany kulturowej. Właśnie zapada zmierzch kultury agrarnej, rolniczej. Mało kto wkłada dziś jeszcze skórki chleba w ziemię, by ta przynosiła obfite plony. Prawie nikt nie pamięta, że wieniec dożynkowy wraz z umieszczonym w jego centrum chlebem to figura kosmosu – jedności całej ziemi z niebem. Ta sfera znaczeń – ściśle związana z ludową koncepcją świata – właśnie znika i chyba nie jest do uratowania.

Symbolika chleba zniknie z naszej obyczajowości?

Nie sądzę. Mimo że coraz więcej Polaków mieszka w miastach, przetrwa choćby wigilijny opłatek. Kiedy się nim dzielimy, wyzbywamy się wyobcowania, anonimowości i samotności, które doskwierają mieszkańcom wielkich aglomeracji. Sądzę, że to jedyny dzień, kiedy na chwilę zapominamy o tym, co nas dzieli. Dzień, kiedy goją się rany w sercach i ludzie dalecy znów stają się sobie bliscy.

Dlaczego chleb jest tak istotny w polskiej kulturze?

Jan Paweł II ocalił od zapomnienia niegdyś powszechny w kraju gest całowania chleba. Nadał mu nowe znaczenie, uczynił znakiem jedności, integralności narodu jako wspólnoty. Wszystkie jego pielgrzymki do Polski utrwaliły na nowo ten zwyczaj. Jeszcze inna symbolika chleba pojawiła się wcześniej – podczas wystąpień robotników w Poznaniu w 1956 r. Szli oni ulicami, wołając: „Nie ma chleba bez wolności!". Brzmiało to trochę tak jak w Biblii: „Nie samym chlebem żyje człowiek".

A rola literatury w utrwalaniu symboliki chleba?

Motyw chleba jest w polskiej literaturze bardzo popularny. Najczęściej cytowanym i najważniejszym tekstem o chlebie jest wiersz Kamila Cypriana Norwida zaczynający się od słów: „Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba/ Podnoszą z ziemi przez uszanowanie/ Dla darów Nieba". Równie istotne znaczenie mają inne słowa poety: „Gorzki to chleb jest polskość" – aktualne także dzisiaj, bo mówiące o tym, że to, co się dzieje w naszym kraju, często napawa nas niesmakiem.

rozmawiała Anna Chodyka

Polacy przestają kupować chleb. Jego spożycie spadło od 1993 roku o 50 proc. To efekt zmian kulturowych?

Wojciech Kudyba:

Pozostało 95% artykułu
Wydarzenia
Bezczeszczono zwłoki w lasach katyńskich
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Materiał Promocyjny
GoWork.pl - praca to nie wszystko, co ma nam do zaoferowania!
Wydarzenia
100 sztafet w Biegu po Nowe Życie ponownie dla donacji i transplantacji! 25. edycja pod patronatem honorowym Ministra Zdrowia Izabeli Leszczyny.
Wydarzenia
Marzyłem, aby nie przegrać
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Materiał Promocyjny
4 letnie festiwale dla fanów elektro i rapu - musisz tam być!