Na wniosek razem z urlopem
Choć co do zasady praca nadliczbowa powinna być rekompensowana w ramach tego samego okresu rozliczeniowego, w którym była wykonywana, ustawa daje możliwość łączenia oddawanego za nią, na wniosek członka korpusu sc, czasu wolnego (dnia wolnego) z okresem urlopu wypoczynkowego. W tym przypadku zezwala, zatem na późniejszą rekompensatę. Ustawa nie określa przy tym szczególnej formy tego wniosku. Ważne jest jednak, aby precyzyjnie wyrażał on wolę osoby, która go składa. Decyzja, co do uwzględnienia wniosku należy do dyrektora generalnego urzędu, który rozpatrując go powinien brać pod uwagę zarówno potrzeby urzędu jak i interes zatrudnionego.
Albo wynagrodzenie ...
Odmienne zasady rekompensowania pracy ponadnormatywnej dotyczą urzędników państwowych. Zgodnie, bowiem z art. 30 ust. 2 ustawy o pracownikach państwowych (dalej uopup) urzędnikowi państwowemu (bez względu na podstawę nawiązania stosunku pracy), za pracę wykonywaną na polecenie przełożonego poza normalnymi godzinami pracy przysługuje według jego wyboru wynagrodzenie lub wolny czas, z tym, że wolny czas może być udzielony w okresie bezpośrednio poprzedzającym urlop wypoczynkowy lub po jego zakończeniu.
Przepisy wyraźnie podkreślają, że aby otrzymać rekompensatę za dłuższą pracę musi być ona wykonywana na polecenie przełożonego. Nie określają natomiast, o jakie wynagrodzenie chodzi. Przyjąć, zatem należy, że w przepisie tym mowa o normalnym wynagrodzeniu urzędnika, przez które w myśl wyroku Sądu Najwyższego z 3 czerwca 1986 r. (I PRN 40/86, OSNCP 1987 nr 9, poz. 140) należy rozumieć takie wynagrodzenie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie, a więc obejmujące zarówno wynagrodzenie zasadnicze wynikające ze stawki osobistego zaszeregowania jak i dodatkowe składniki wynagrodzenia o charakterze stałym, jeżeli na podstawie obowiązujących w zakładzie pracy przepisów płacowych, pracownik ma prawo do takich dodatkowych składników.
Przy czym wynagrodzenie za pracę poza normalnymi godzinami pracy nie obejmuje dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, do którego prawo mają pracownicy, wobec których w tym zakresie zastosowanie znajdują przepisy kodeksu pracy.
...albo czas wolny
Alternatywną formą rekompensaty pracy ponadnormatywnej dla urzędników państwowych jest czas wolny, który powinien być im udzielony w wymiarze odpowiadającym liczbie przepracowanych dodatkowo godzin. Przy czym urzędnicy państwowi, którzy sami decydują o rodzaju rekompensaty, a więc o tym czy za swoją dłuższą pracę chcą dostać wynagrodzenie czy czas wolny na termin wykorzystania tego ostatniego nie mają już wpływu. Co do zasady czas ten udzielany jest w okresie bezpośrednio poprzedzającym urlop wypoczynkowy lub po jego zakończeniu. Tak stanowi art. 30 ust. 2 uopup.
Jak podkreśla się w piśmiennictwie z przepisu tego wynika, że w razie niemożności udzielenia czasu wolnego w okresie wskazanym w ustawie (np. z powodu choroby po zakończeniu urlopu) pracownik traci uprawnienie, co do wyboru rodzaju rekompensaty i będzie musiał zadowolić się rekompensatą w postaci wynagrodzenia. Choć zdaniem A. Dubownik (Komentarz do ustawy o pracownikach urzędów państwowych lex on line) nie ma przeszkód, aby w takiej sytuacji urzędnik za zgodą pracodawcy wykorzystał czas wolny w innym terminie, nie może się tego jednak skutecznie domagać.