Ukraińcy w Polsce: Nie możemy milczeć

Kiedyś Ukraińcy chętniej przyjeżdżali do nas do pracy. Teraz jest ich coraz mniej. – Wolą jechać na Zachód – uważa prof. Krystyna Iglicka, demograf i rektor Uczelni Łazarskiego. A ci, co już u nas są, patrzą, co się dzieje w ich kraju. I starają się mu pomóc.

Prezes Związku Ukraińców w Polsce Piotr Tyma mówi, że na razie nie ma sygnałów, by więcej jego rodaków przyjeżdżało do Polski. – Było kilkadziesiąt osób, które trafiły tu na leczenie, czy pojedynczy uchodźcy polityczni. Ale masowych migracji nie ma.

Ciało tu, serce tam

W Polsce, jak wynika ze spisu powszechnego z 2011 roku, na stałe mieszka ponad 50 tys. Ukraińców. Jednym z nich jest Taras Kravets. Ma 42 lata. Jak sam mówi, ma tożsamość ukraińsko-polską. Jego ojciec jest Polakiem, mama Ukrainką. Taras pochodzi ze Lwowa. Tam skończył studia magisterskie i doktoranckie. W 1999 roku przyjechał do Polski, do Warszawy. Studiował na SGGW, jednocześnie robił studia MBA we Francji. Potem na stałe związał się z Polską, choć we Lwowie została część jego rodziny. Ma tam brata i nastoletniego syna. Taras zaczął pracę w Orlenie, a teraz jest menedżerem w firmie, która dostarcza olej roślinny dla branży spożywczej. – Przeżywam to, co się dzieje na Ukrainie. Każdy dzień zaczynam od sprawdzenia, co nowego – opowiada Taras.

Od listopada jest w komitecie, który organizuje akcje wsparcia dla Ukrainy, a teraz także protesty przeciwko agresji rosyjskiej. Ukraińcy od czterech miesięcy protestują pod ambasadą Ukrainy czy Rosji. A ostatnio także USA i Wielkiej Brytanii. – Łamane jest Memorandum Budapesztańskie (w 1994 roku Ukraina zrzekła się broni jądrowej w zamian za nienaruszalność granic – red.). Nie wolno milczeć – podkreśla.

Jeździł na Majdan. Zawoził tam leki, środki opatrunkowe czy pieniądze zebrane w naszym kraju. – Teraz widać, kto naprawdę wspiera Ukrainę, kto jest jej przyjacielem. Polska sprawdziła się w tym trudnym czasie i jesteśmy jej wdzięczni. Nie spodziewaliśmy się tego – przyznaje.

– Przecież Polska wspierała Ukrainę podczas pomarańczowej rewolucji? – pytamy.

– Ale dziesięć lat temu nie udało się wprowadzić zmian. Czy teraz się uda? Może być ciężko. Wpływy Rosji na Ukrainie są potężne, a Janukowycz przez te cztery lata bardzo osłabił nasze służby specjalne – opowiada. Czy wróci na Ukrainę? – Ja z niej nie wyjechałem. W każdej chwili mogę wrócić, jeśli będzie potrzeba – zapewnia. – Lwów jest tylko 5–6 godzin jazdy stąd.

Codzienna bezsilność

Irena Pyszyńska ma krótkie ciemne włosy i zadbaną twarz. Ubiera się sportowo, ale i elegancko. Choć ma typowe polsko brzmiące nazwisko, jest Ukrainką od ponad 17 lat mieszkającą w naszym kraju. Wyjechała ze Lwowa pod koniec lat 90. – Straciłam pracę w fabryce kineskopów. Nie miałam szans na inną – wspomina.

We lwowskiej telewizji zobaczyła ogłoszenie Polki, która szukała pomocy do dzieci.

Zadzwoniła. Na spotkanie przyszło kilka kobiet. Polka wybrała ją. Pani Irena przyjechała do Warszawy. We Lwowie zostawiła 12-letnią córkę. – Praktycznie samą. Sąsiadka obiecała, że będzie zaglądać. Zostawiłam własne dziecko, by zająć się obcymi – wspomina. Niańką była przez półtora roku. Potem pracowała jako krawcowa, pomoc domowa, wykonywała też inne prace.

W międzyczasie wyszła za mąż za Polaka. Choć rodzina namawiała ją na wyjazd do Włoch, to się nie zgodziła.

– Z Warszawy mam bliżej do Lwowa, do córki – tłumaczy.

Córka została we Lwowie. Jest dziś dorosła i nie chce wyjeżdżać ze swojego miasta. Tam ma pracę, znajomych. – To ją tam trzyma. Może gdyby pracy nie miała, to udałoby mi się ją namówić do wyjazdu – zastanawia się pani Irena.

Choć ona nie jeździ na Ukrainę, bo córka przyjeżdża do niej, to nie jest jej obojętne, co się dzieje w Kijowie i na Krymie. – Boję się, że zachód Ukrainy pójdzie do Unii, a wschód do Putina – mówi. Wszystko bardzo przeżywa. – Nie mam już paznokci u rąk, bo obgryzam je z bezsilności – mówi.

Cały czas ma nadzieję, że nie dojdzie do poważnego konfliktu zbrojnego, bo wtedy mogą ucierpieć biedni ludzie. – Na nich politykom wcale nie zależy – uważa.

Nie chcą męża Polaka

Z danych Ministerstwa Pracy wynika, że w 2013 r. do Polski do pracy z Ukrainy przyjechało 217 571 osób. To nieco mniej niż w 2012 r., kiedy pracowało u nas 223 671 Ukraińców. Ale też znacznie więcej niż w 2011 r. Wówczas do Polski przybyło 153 779 osób. – To kropla w morzu potrzeb. Do niedawna Ukraińcy wypełniali na rynku pracy luki – pracowali w zawodach, które Polaków ze względu na niskie zarobki nie interesowały. Zamiast Polski wolą jechać do pracy na Zachód – mówi prof. Krystyna Iglicka.

Jak wynika z opracowanego w zeszłym roku raportu fundacji Energia dla Europy, który poznała „Rz", aby kraj się nie wyludniał, do 2050 r. powinno się tu osiedlić 5,2 mln osób.