Będą renty za walkę z komuną

O dramatycznej sytuacji, w jakiej znajduje się obecnie część dawnych opozycjonistów  i bohaterów „Solidarności"  lat 80.,  „Rz" pisała kilkakrotnie. Wielu z nich nie ma z czego żyć. Próby uregulowania tej sytuacji kończyły się do tej pory fiaskiem.

Dlatego, jak dowiedziała się „Rz", Jan Lityński i Henryk Wujec, doradcy prezydenta RP, wielokrotnie więzieni w czasach PRL, przygotowali w tej sprawie projekt ustawy.  W tym tygodniu ma zostać zaprezentowany senatorom. Spotkanie przygotowuje wicemarszałek senatu Jan Wyrowiński (PO), bo to Senat RP, a nie Kancelaria Prezydenta,  ma podjąć drogę legislacyjną.  – Rozpoczniemy w ten sposób konsultacje społeczne, które na pewno nie będą łatwe – przewiduje Henryk Wujec.

Kryterium dochodowe

Zasiłek specjalny w wysokości 831 zł, a tyle wynosi obecnie najniższa emerytura, otrzymywałyby te osoby, których dochód nie przekracza 813 zł. Natomiast 415 zł te, których dochód nie przekracza 1355 zł. Skąd te kwoty? W Polsce prawo do świadczeń społecznych przysługuje tym, którzy spełniają tzw. kryterium dochodowe, wynoszące obecnie 542 zł. Kwota 813 zł to kryterium razy półtora, a 1355 zł razy dwa i pół. Kto osiąga wyższe dochody – zasiłku nie otrzyma. Dane te dotyczą osób żyjących samotnie. Natomiast kryterium dochodowe dla osób żyjących w rodzinie jest niższe i wynosi 456 zł, co oznacza, że od tej kwoty dokonuje się wyliczeń.

– Proponujemy zasiłki specjalne, przeznaczone wyłącznie dla tych byłych opozycjonistów, którzy rzeczywiście potrzebują wsparcia, a nie dla wszystkich działaczy podziemia – podkreśla Henryk Wujec.

Według autorów projektu, świadczenia mają przysługiwać także wdowom lub wdowcom po działaczach opozycji lub osobach represjonowanych. Możliwa będzie także pomoc związana z wypadkiem losowym, częściowe pokrycie kosztów sprzętu rehabilitacyjnego, wózka inwalidzkiego itp.

Zasiłki specjalne, przynajmniej częściowo, łagodziłyby dysproporcje pomiędzy wysokimi emeryturami esbeków a ludźmi, którzy walczyli o wolną Polskę.

– To elementarny przejaw sprawiedliwości, którą powinno zagwarantować  demokratyczne państwo – mówi Wojciech Borowik, prezes Stowarzyszenia Wolnego Słowa, angażujący się w prace nad ustawą.  Średnia esbecka  emerytura wynosi obecnie ok. 2,5 tys. zł brutto miesięcznie, najwyżsi rangą byli funkcjonariusze otrzymują emerytury w wysokości 8–9 tys. zł mimo obniżek świadczeń, które nastąpiły po wejściu w życie ustawy dezubekizacyjnej.

Udowodnić zasługi

Weryfikacją wniosków o zasiłek specjalny dla dawnych opozycjonistów zajmowałby się Urząd ds. Kombatantów. To on wydawałby odpowiednie zaświadczenia. O status działacza będzie mogła się ubiegać osoba, która działała w opozycji antykomunistycznej (z wyłączeniem okresu legalnej „Solidarności"), np. w stanie wojennym lub też była represjonowana, a więc internowana, więziona lub wielokrotnie aresztowana na 48 godzin w latach 1957–1989.

W udowodnieniu zasług  i represji pomogą dokumenty znajdujące się w archiwach IPN. Ale nie tylko. – Informacje znajdujące się w dotychczasowych opracowaniach historycznych mogą także posłużyć jako argumenty do ubiegania się o status działacza niepodległościowego – mówi prof. Wojciech Polak z UMK w Toruniu, historyk, autor licznych monografii dotyczących opozycji demokratycznej z czasów PRL w regionie kujawsko-pomorskim.

Źródłem informacji mogą też być świadkowie wydarzeń. Dotyczy to przede wszystkim osób, które nie figurują w dokumentacji IPN, bo nigdy nie były „namierzone" przez SB. Są wśród nich drukarze, kolporterzy, osoby udostępniające mieszkania tym, którzy się ukrywali przed internowaniem czy więzieniem.

– Trzeba opierać się na świadectwach ludzi godnych zaufania, którzy poświadczą czyjąś antykomunistyczną przeszłość – mówił w marcu na spotkaniu środowisk opozycyjnych Jan Rulewski, jeden z najsłynniejszych działaczy dawnej „S", dziś senator.