Mieszkanie dla żony, udział we wkładzie dla córki

Ojciec czytelniczki zmarł, nie pozostawiając testamentu. Spadkobierczyniami są ona jako jedyna córka oraz jej macocha, z którą ojciec ożenił się po śmierci matki czytelniczki. Ojciec do końca zajmował razem z drugą żoną mieszkanie spółdzielcze o statusie lokatorskim, przydzielone w trakcie tego małżeństwa. Czytelniczka nie ma własnego mieszkania. Jest zainteresowana przejęciem lokum po ojcu. Pyta, jakie ma na to szanse i jak przedstawia się jej prawo do wkładu na to mieszkanie.

Jeśli w mieszkaniu tym mieszka druga żona zmarłego członka spółdzielni i zamierza w nim mieszkać, czytelniczka nie ma szans na nabycie praw do niego. Wedle bowiem art. 14 ustawy z 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych z chwilą śmierci jednego z małżonków lokatorskie prawo do lokalu, które przysługiwało obojgu małżonkom, przypada drugiemu małżonkowi.

Dla oceny, czy prawo do lokum spółdzielczego należy do majątku wspólnego, decydują przepisy obowiązujące w dacie przydziału

. Do 2001 r. zaś obowiązywała żelazna zasada, że prawo to należy wspólnie do obojga małżonków, jeśli zostało przydzielone obojgu albo tylko jednemu z nich w czasie trwania małżeństwa dla zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych rodziny, nawet jeśli małżonkowie podpisali intercyzę wyłączającą wspólność majątkową małżeńską.

Jeśli współmałżonek nie jest członkiem spółdzielni, powinien w terminie jednego roku od śmierci męża czy żony złożyć w spółdzielni deklarację członkowską. Gdyby w tym terminie jej nie złożył, spółdzielnia ma obowiązek wyznaczyć mu dodatkowy termin na jej złożenie, nie krótszy jednak niż sześć miesięcy. Musi też uprzedzić wdowę czy wdowca o skutkach niezłożenia deklaracji.

Dopiero jeśli wdowa czy wdowiec nie dopełni tych formalności, o przyjęcie do spółdzielni i ustanowienie na ich rzecz lokatorskiego prawa do mieszkania mogą się ubiegać dzieci i inne osoby bliskie. Teraz, od 31 lipca 2007 r., prawo to przysługuje tym osobom, także gdy nie mieszkały w danym lokum wspólnie ze spadkodawcą, czy w ogóle z byłym członkiem, którego prawo do tego lokum wygasło. W ciągu roku trzeba złożyć deklarację członkowską z zapewnieniem o gotowości zawarcia umowy o ustanowienie lokatorskiego prawa do lokalu.

Jeśli zgłosi się kilku uprawnionych, sprawa musi znaleźć się w sądzie, bo inaczej wyboru dokona spółdzielnia

. Sąd przy rozstrzyganiu, który z kandydatów ma uzyskać prawo do lokum, obowiązany jest uwzględnić to, czy mieszkał on w tym lokalu.

Inną kwestią jest dziedziczenie wkładu. Tu obowiązują ogólne reguły prawa spadkowego. Jeśli mieszkanie było przydzielone w czasie trwania małżeństwa, a między żoną a spadkodawcą istniała wspólność majątkowa małżeńska, to 1/2 całego majątku, którego dorobili się oni w czasie małżeństwa, a w którego skład wchodzi zwaloryzowana wartość wkładu mieszkaniowego, należy do wdowy. Tą połową, która była niejako udziałem ojca we wspólnym majątku plus ewentualnym majątkiem odrębnym ojca, tj. uzyskanym przez niego przed ślubem z macochą, odziedziczonym, podzielą się po równo córka i jej macocha. Mówiąc w uproszczeniu, trzy czwarte wartości wkładu mieszkaniowego należy do wdowy, a jedna czwarta do córki.

Jeśli zaś wkład mieszkaniowy był wniesiony przed ślubem albo ze środków należących do majątku odrębnego zmarłego, np. darowanych, odziedziczonych, to córka i żona mają do niego równe prawa.

Wartość wkładu mieszkaniowego jako wchodząca do spadku jest co do zasady objęta podatkiem od spadków i darowizn