Dział spadku nie podlega PIT

Wzajemne spłaty między spadkobiercami nie powinny być obciążone podatkiem dochodowym od osób fizycznych

Publikacja: 11.05.2012 17:36

Jeżeli do spadku powołanych jest kilka osób, to stają się oni współwłaścicielami poszczególnych składników majątku (np. samochodu lub domu) w częściach ułamkowych. Często chcą przeprowadzić dział spadku - tak aby każda rzecz miała jednego właściciela. Związane z tym mogą być różnego rodzaju spłaty. Powstaje wtedy pytanie, czy takie przeniesienie własności majątku jest obciążone podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Trzeba więc przeanalizować, czy dział spadku jest odpłatnym zbyciem w rozumieniu ustawy o PIT.


Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT jednym ze źródeł przychodów jest odpłatne zbycie:


a) nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,


b) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,


c) prawa wieczystego użytkowania gruntów,


d) innych rzeczy,


- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie.


Problem dotyczy więc przede wszystkim nieruchomości - te, co do zasady, można bowiem zbyć bez podatku dopiero po pięciu latach.

Niezdecydowany fiskus

W interpretacji z 5 września 2011 r. (ITPB2/415-548/11/BM) Izba Skarbowa w Bydgoszczy uznała, że dział spadku nie jest odpłatnym zbyciem w rozumieniu ustawy o PIT. Powołała się m.in. na art. 1035 kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są więc współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.
W interpretacji czytamy: "Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. Wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do chwili działu przedmiot wspólności. Nie zmienia to faktu, iż dział spadku jest zawsze konsekwencją wcześniejszego nabycia spadku. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom. Dział spadku jest więc czynnością wtórną do nabycia spadku, nie można nabyć własności rzeczy tylko i wyłącznie w drodze działu spadku, bez nabycia spadku." W podsumowaniu izba wyjaśniła, że planowany dział spadku, po dokonaniu którego wartość otrzymanych składników masy spadkowej odpowiadać będzie wartości udziałów, jakie pierwotnie przysługiwały spadkobiercom, nie będzie stanowiło odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT.

Co obejmuje odpłatne zbycie

Możemy jednak również znaleźć inną odpowiedź na ten sam temat i to tej samej izby skarbowej. W piśmie z 4 kwietnia 2012 r. (ITPB2/415-34/12/RS) czytamy bowiem, że "w wyniku dokonania działu spadku, możliwy jest podział rzeczy lub prawa stanowiącego majątek spadkowy poprzez przyznanie tej rzeczy lub prawa jednej osobie, przy jednoczesnym zobowiązaniu dokonania spłat na rzecz pozostałych współspadkobierców. Wówczas osoba otrzymująca w całości daną rzecz lub prawo nabywa jej część ponad dotychczas posiadany i przysługujący jej udział w rzeczy lub prawie. Konsekwencją tego jest zbycie tej części rzeczy lub prawa po stronie tego spadkobiercy, który w zamian przysługującej części rzeczy lub prawa otrzyma spłatę pieniężną. Jeżeli przedmiotem działu spadku jest nieruchomość lub prawo majątkowe wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy o PIT, wówczas mamy do czynienia z odpłatnym zbyciem (nabyciem) udziału w nieruchomości lub prawie, o którym mowa w tym przepisie. Wskazać bowiem należy, że użyte w wyżej powołanym art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcie „odpłatne zbycie" oznacza każde przeniesienie prawa własności lub innych praw majątkowych w zamian za korzyść majątkową."


Dlaczego ta sama izba dokonała różnej wykładni przepisów? Być może wynika to z faktu, że w pierwszym wypadku spłata mogła nastąpić z odziedziczonych pieniędzy (do skład masy spadkowej wchodziła znaczna kwota gotówki), w drugim natomiast środki musiały pochodzić z innego źródła. Z orzecznictwa wynika jednak, że dział spadku w obu tych sytuacjach nie powinien podlegać PIT

(patrz ramka)

.

 

Korzystne orzecznictwo

 

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 2 września 2011 r. (I SA/Łd 1173/11, orzeczenie prawomocne) uznał, że dział spadku i wzajemne spłaty z nim związane nie podlegają PIT. Wskazał, że "wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się wyłącznymi podmiotami przyznanych im praw majątkowych a prawa te wchodzą do majątków osobistych współspadkobierców. W konsekwencji powyższej regulacji nie powinno budzić wątpliwości, że dziedziczenie niezależnie od tego, czy następuje na podstawie ustawy czy testamentu, należy rozumieć, zarówno jako nabycie na podstawie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, jak i nabycie w drodze działu spadku (tak sądowego, jak i umownego)". Potwierdzają to też inne wyroki: WSA w Szczecinie z 5 maja 2011 (I SA/Sz 93/11) i WSA we Wrocławiu z 4 sierpnia 2009r. (I SA/Wr 835/09).
WSA w Łodzi w wyroku z 2 września 2011 r. podkreślił, że objęcie opodatkowaniem, na podstawie ustawy o PIT, przychodów otrzymanych w dziale spadku jako spłaty jest nie do przyjęcia na gruncie Konstytucji. Prowadziłoby ono bowiem do dwukrotnego opodatkowania tego samego przychodu, tj. raz podatkiem od spadków, drugi raz podatkiem dochodowym. Konsekwencją tego byłoby naruszenie art. 84 Konstytucji. Przepis ten mówi, że każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych ustawą, ale tylko wówczas, gdy ustawa taki podatek od określonego przychodu (dochodu) przewiduje. Sąd zauważył, że poza tym prowadziłoby to "do różnicowania sytuacji spadkobierców w zależności od tego, czy nabyte w drodze spadku rzeczy są podzielne, czy niepodzielne, przy czym spadkobiercy rzeczy niepodzielnych byliby w gorszej sytuacji od spadkobierców rzeczy podzielnych, bowiem ciążyłby na nich dodatkowy obowiązek podatkowy, tj. w podatku dochodowym od osób fizycznych."

 

Jeżeli do spadku powołanych jest kilka osób, to stają się oni współwłaścicielami poszczególnych składników majątku (np. samochodu lub domu) w częściach ułamkowych. Często chcą przeprowadzić dział spadku - tak aby każda rzecz miała jednego właściciela. Związane z tym mogą być różnego rodzaju spłaty. Powstaje wtedy pytanie, czy takie przeniesienie własności majątku jest obciążone podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Trzeba więc przeanalizować, czy dział spadku jest odpłatnym zbyciem w rozumieniu ustawy o PIT.

Pozostało 91% artykułu
Konsumenci
Pozew grupowy oszukanych na pompy ciepła. Sąd wydał zabezpieczenie
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Sądy i trybunały
Dr Tomasz Zalasiński: W Trybunale Konstytucyjnym gorzej już nie będzie
Konsumenci
TSUE wydał ważny wyrok dla frankowiczów. To pokłosie sprawy Getin Banku
Nieruchomości
Właściciele starych budynków mogą mieć problem. Wygasają ważne przepisy
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Prawo rodzinne
Przy rozwodzie z żoną trzeba się też rozstać z częścią krów