Jak złożyć wniosek o zabezpieczenie spadku

Jeśli z jakiejkolwiek przyczyny grozi naruszenie rzeczy lub praw pozostałych po spadkodawcy, sąd może wydać postanowienie o zabezpieczeniu spadku. Zrobi to na wniosek osoby uprawnionej lub z urzędu

Publikacja: 13.07.2012 03:00

Każdy, kto uprawdopodobni, że jest spadkobiercą, uprawnionym do zachowku lub zapisobiercą, może złożyć wniosek o zabezpieczenie spadku.

Prawo do wnioskowania o zabezpieczenie spadku ma również wykonawca testamentu, współwłaściciel rzeczy, współuprawniony co do praw pozostałych po spadkodawcy, wierzyciel mający pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy (np. umowę pożyczki) oraz właściwy urząd skarbowy.

W tym jednak przypadku nie wystarczy uprawdopodobnienie, trzeba wręcz wykazać swoją legitymację do żądania zabezpieczenia (dopuszczalny jest każdy dowód, z tym jednak że wierzyciel powinien przedstawić go na piśmie).

Ważny powód

Niewykazanie lub nieuprawdopodobnienie przymiotu wnioskodawcy oraz przyczyn zabezpieczenia powoduje oddalenie wniosku. Przedtem jednak sąd powinien wezwać wnioskodawcę do uzupełnienia w wyznaczonym terminie występujących braków, ewentualnie wysłuchać go na posiedzeniu sądowym lub zażądać oświadczenia na piśmie.

Zabezpieczenie spadku może nastąpić nie tylko na wniosek, ale również z urzędu. Stanie się tak, gdy spadkobierca (spadkobiercy lub jeden z kilku spadkobierców) jest nieznany, jest nieobecny albo nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych (a więc jest małoletni lub ubezwłasnowolniony całkowicie albo częściowo) i nie ma ustawowego przedstawiciela (czyli nie pozostaje pod władzą rodzicielską, opieką albo kuratelą). Oczywiście w konkretnej sprawie przyczyny uzasadniające wszczęcie postępowania o zabezpieczenie spadku z urzędu mogą się nakładać lub krzyżować.

Aby doszło do zabezpieczenia spadku, musi pojawić się ku temu powód. Kodeks postępowania cywilnego mówi, że spadek zabezpiecza się, gdy z jakiejkolwiek przyczyny grozi naruszenie rzeczy lub praw pozostałych po spadkodawcy, zwłaszcza przez usunięcie, uszkodzenie, zniszczenie albo nieusprawiedliwione rozporządzenie. Do zabezpieczenia spadku właściwy jest sąd, w którego okręgu znajdują się rzeczy będące w chwili otwarcia spadku we władaniu spadkodawcy.

Zabezpieczenia spadku dokonuje co do zasady komornik, ewentualnie urząd skarbowy. Polega ono na spisaniu ruchomości i oddaniu ich pod dozór, złożeniu do depozytu, ustanowieniu zarządu tymczasowego (np. nad przedsiębiorstwem spadkodawcy), ustanowieniu dozoru nad nieruchomością. Mogą być stosowane jednocześnie niektóre z tych środków, a nawet wszystkie. Przez złożenie do depozytu sądowego co do zasady zabezpiecza się pieniądze, kruszce szlachetne i wyroby z nich, papiery wartościowe itp.

Warto pamiętać, że przepisy o zabezpieczeniu spadku stosuje się odpowiednio do zabezpieczenia przedmiotu zapisu windykacyjnego.

Czasem trzeba spisać inwentarz

Ten sam krąg osób, które mogą zwrócić się do sądu o zabezpieczenie spadku, ma też prawo wystąpić o sporządzenie spisu inwentarza (obejmuje on walory i długi spadku). Wniosek o spis inwentarza można złożyć bezpośrednio komornikowi.

Czasami spis inwentarza zostanie sporządzony z inicjatywy sądu. Jest tak zawsze wtedy, gdy spadkobierca czy któryś ze spadkobierców złożył oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza (oznacza to bowiem, że za długi spadkodawcy ma odpowiadać tylko do wartości jego majątku). Nie ma jednak przeszkód, aby wystąpić o sporządzenie spisu inwentarza jeszcze przed złożeniem takiego oświadczenia.

Postanowienie o spisaniu inwentarza z urzędu ma miejsce również wtedy, gdy sąd ustanowił kuratora dla zarządu spadku nieobjętego, jeżeli oczywiście inwentarz nie był przedtem spisany.

Sąd zmusi do wyjawienia

Spis inwentarza różni się od spisu dokonywanego w ramach zabezpieczenia spadku tym, że zmierza do ustalenia składu i wartości całego spadku. Obejmuje on zatem zarówno aktywa (stan czynny), jak i pasywa (stan bierny) spadku.

Jeżeli po sporządzeniu spisu inwentarza zachodzi wątpliwość, czy zostały w nim zamieszczone wszystkie przedmioty należące do spadku lub czy zamieszczone w spisie inwentarza długi istnieją, sąd spadku z urzędu lub na wniosek spadkobiercy, wykonawcy testamentu, wierzyciela spadku albo właściwego urzędu skarbowego może nakazać spadkobiercy określone zachowania. Może nakazać:

50 zł wynosi opłata od wniosków o sporządzenie spisu inwentarza oraz o zabezpieczenie spadku

- złożenie oświadczenia, że żadnego przedmiotu spadkowego nie zataił ani nie usunął oraz że nie podał do spisu inwentarza nie istniejących długów,

- przedstawienie wykazu przedmiotów spadkowych nieujawnionych w spisie inwentarza, jeżeli mu są wiadome, z podaniem miejsca przechowania ruchomości i dokumentów dotyczących praw majątkowych, jak również z wyjaśnieniem podstawy prawnej tych praw,

- zapewnienie, że złożone oświadczenie lub wykaz są prawidłowe i zupełne.

Warto jednak pamiętać, że wierzyciel spadku może zgłosić wspomniane wnioski tylko wtedy, gdy uprawdopodobni, że ujawniony w spisie inwentarza stan czynny spadku nie wystarcza na zaspokojenie długów spadkowych.

Po uprawomocnieniu się postanowienia uwzględniającego w całości lub w części wniosek o wyjawienie przedmiotów spadkowych sąd na wniosek każdego, kto był uprawniony do wystąpienia z tym wnioskiem, wezwie spadkobiercę do wykonania w wyznaczonym terminie włożonego na niego obowiązku. Pouczy jednocześnie spadkobiercę, że oświadczenie swe może złożyć do protokołu sądowego. Równocześnie sąd wyznaczy na dzień przypadający co najmniej na dwa tygodnie po upływie wyznaczonego terminu posiedzenie, na które wezwie wszystkich uczestników sprawy.

Jeżeli przed tym posiedzeniem spadkobierca złoży oświadczenie lub wykaz, sąd zawiadomi o tym uczestników. W razie niedopełnienia przez spadkobiercę jego obowiązków lub odmowy odpowiedzi na stawiane mu pytania sąd stosuje środki przymusu według przepisów o egzekucji świadczeń niepieniężnych.

O skutkach tych powinien uprzedzić spadkobiercę w wezwaniu do spełnienia obowiązków objętych postanowieniem o wyjawieniu przedmiotów spadkowych.

Każdy, kto uprawdopodobni, że jest spadkobiercą, uprawnionym do zachowku lub zapisobiercą, może złożyć wniosek o zabezpieczenie spadku.

Prawo do wnioskowania o zabezpieczenie spadku ma również wykonawca testamentu, współwłaściciel rzeczy, współuprawniony co do praw pozostałych po spadkodawcy, wierzyciel mający pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy (np. umowę pożyczki) oraz właściwy urząd skarbowy.

Pozostało 93% artykułu
Prawo karne
Słynny artykuł o zniesławieniu ma zniknąć z kodeksu karnego
Prawo karne
Pierwszy raz pseudokibice w Polsce popełnili przestępstwo polityczne. W tle Rosjanie
Podatki
Kiedy ruszy KSeF? Ministerstwo Finansów podało odległy termin
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Podatki
Ministerstwo Finansów odkryło karty, będzie nowy podatek. Kto go zapłaci?
Materiał Promocyjny
Co czeka zarządców budynków w regulacjach elektromobilności?