Komu nadać NIP: urzędowi czy gminie

Numer identyfikacji podatkowej nadawany jest osobom fizycznym, osobom prawnym oraz jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej, które na podstawie odrębnych ustaw są podatnikami albo płatnikami podatków lub składek ubezpieczeniowych.

W przypadku rozliczania podatku od towarów i usług właściwy urząd skarbowy nadaje podatnikowi tego podatku NIP dla potrzeb VAT po dokonaniu zgłoszenia rejestracyjnego (art. 96 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172827]ustawy o VAT[/link]).

[srodtytul]Kto jest podatnikiem[/srodtytul]

Naczelnik urzędu skarbowego, rejestrując podatnika, potwierdza jego status podatnika czynnego, czyli uprawnionego do odliczeń podatku VAT (art. 96 ust. 4 ) lub zwolnionego (art. 96 ust. 3).

W skali kraju funkcjonują rozmaite rozwiązania. Traktujące jako podatników VAT jednocześnie gminę i jej urząd, mówiące o tym, że podatnikiem jest tylko urząd gminy, oraz takie, które za podatnika podatku od towarów i usług uznają wyłącznie gminę.

Coraz powszechniejszy staje się ten ostatni pogląd. Przejawem tego są indywidualne interpretacje izb skarbowych oraz orzeczenia sądów administracyjnych, zgodnie z którymi podatnikiem VAT jest wyłącznie gmina (zobacz "To nie urząd powinien rozliczać VAT, lecz gmina").

Uznano bowiem, że tylko gmina wyposażona w osobowość prawną i związaną z nią samodzielność działania, w tym samodzielność gospodarczą (art. 2 ust. 2[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=5E82D4080BF84F7EDB835755C47B40A1?id=163433] ustawy o samorządzie gminnym[/link]), spełnia wszystkie wymogi definicji podatnika VAT określonej w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

W orzecznictwie ugruntowany został również pogląd, że urząd gminy nie może być podatnikiem VAT, gdyż nie ma statusu jednostki organizacyjnej gminy. Jest bowiem – w myśl art. 33 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym – jednostką pomocniczą organu wykonawczego gminy, której celem jest zapewnienie sprawnej realizacji zadań tego organu.

Wykonywanie tych zadań następuje zawsze w imieniu i na rzecz gminy. Jeżeli są to czynności opodatkowane podatkiem VAT, wówczas podatnikiem tego podatku jest gmina [b](por. np. wyrok WSA w Krakowie z 20 października 2009 r.,I SA/Kr 1077/09). [/b]

[srodtytul]Pojawiają się problemy[/srodtytul]

Urząd gminy jest płatnikiem podatku dochodowego od zatrudnionych pracowników oraz płatnikiem składek ubezpieczeniowych. Dlatego też ma obowiązek – zgodnie z przepisami art. 2 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników – posiadać do rozliczeń z tych tytułów odrębny NIP.

Do rozliczeń podatku VAT urząd powinien stosować NIP nadany gminie. Powyższa sytuacja budzi wątpliwości i stwarza istotne problemy praktyczne.

Zmiana statusu podatnika (z urzędu gminy na gminę) drastycznie zmienia bowiem dotychczasowe zasady rozliczeń tego podatku, a orzeczenia sądów i interpretacje izb skarbowych nie rozstrzygają problemu ujmowania operacji księgowych w księgach rachunkowych, co dla skarbników jednostek samorządu terytorialnego (jst) jest materią niezwykle istotną.

Zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=888E13E6986B19EDA2AA0B87A85CF9F5?id=182586]rozporządzeniem ministra finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (DzU nr 142, poz. 1020 ze zm.)[/link] w organie gminy nie prowadzi się ewidencji umożliwiającej skomplikowane rozliczenia podatku VAT (nie ewidencjonuje się sprzedaży i zakupów).

Wszystkie dochody o charakterze cywilnoprawnym, które obciążone są podatkiem od towarów i usług, oraz wszystkie wydatki, od których ewentualnie można dokonać odpisu podatku naliczonego, ujmowane są w ewidencji urzędu gminy oraz jednostek organizacyjnych jst.

Jeśli urzędy gmin – dokonujące zakupu i sprzedaży w imieniu gminy – prowadzą ewidencję tych operacji w swoich urządzeniach księgowych, to wydaje się, że faktury powinny być wystawiane z numerem ewidencji podatkowej tych jednostek i one winny dokonywać rozliczenia VAT z urzędem skarbowym.

W tej sytuacji właściwie nie ma możliwości wykorzystania numeru ewidencji podatkowej nadanego jednostce samorządu terytorialnego jako osobie prawnej.

[srodtytul]Konieczne jest rozstrzygnięcie[/srodtytul]

Krajowa Rada RIO uznaje za wskazane zwrócić uwagę w wystąpieniu skierowanym do ministra finansów na potrzebę jednoznacznego rozstrzygnięcia sygnalizowanych problemów, również przez odpowiednią zmianę obowiązujących przepisów uwzględniającą specyfikę funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego.

Bierze przy tym pod uwagę brak szczegółowych uregulowań prawnych w zakresie podatku VAT w odniesieniu do jednostek samorządu terytorialnego oraz znaczną liczbę problemów dotyczących interpretacji przepisów związanych z podatkiem VAT, przy jednoczesnym braku jednolitych rozstrzygnięć, wyjaśnień i stanowisk Ministerstwa Finansów.

[i]Na podstawie stanowiska Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych z 16 lutego 2010 r. w sprawie właściwego NIP dla jednostki samorządu terytorialnego.[/i]

[b]Zobacz [link=http://www.rp.pl/artykul/55682,441353_To_nie_urzad_powinien_rozliczac_VAT__lecz_gmina.html]wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 8 lutego 2010 r., I SA/Bk 564/09[/link][/b]