Gminy tłumaczą to oszczędnościami oraz niejasnością użytego w art. 13 ust 7 ustawy o bibliotekach pojęcia zakazu „łączenia” bibliotek publicznych z innymi instytucjami kultury oraz bibliotekami szkolnymi i pedagogicznymi. Taki zakaz wprowadziła nowelizacja z 27 lipca 2001 r., która obowiązuje od początku 2002 r. Niektórzy samorządowcy uważają, że zakaz nie dotyczy bibliotek, które działały np. w ośrodkach kultury przed wyjściem w życie nowych przepisów.
Takie stanowisko prezentowała również Rada Miasta Stoczek Łukowski. Uchwaliła ona nowy statut Miejskiego Ośrodka Kultury, którego częścią od wielu lat jest biblioteka miejska. Statut w punktach odnoszących się do biblioteki unieważnił wojewoda lubelski, uznając, że w świetle obecnych przepisów biblioteka publiczna musi działać jako osobna instytucja. Rada Miasta nie zgodziła się z rozstrzygnięciem i zaskarżyła je do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie (sygn. III SA/Lu 11/08).
Zdaniem WSA, chociaż interpretacja przepisu może nastręczać trudności, należy odczytywać go jako bezwzględny nakaz prowadzenia od 1 stycznia 2002 r. biblioteki przez gminy w postaci odrębnej instytucji kultury, a więc w sposób zapewniający jej niezależność organizacyjną, własne środki i osobowość prawną. Gminy miały zatem obowiązek rozłączyć obie instytucje.
Sąd przypomniał, że intencją ustawodawcy było zapewnienie bibliotekom publicznym odrębności i własnego budżetu, aby mogły się skupić na realizacji głównego celu, czyli obsłudze czytelników. Funkcjonowanie razem było też sprzeczne z obowiązującym przed nowelizacją art. 18 ust 2 ustawy (mówi o tym, że biblioteka publiczna powinna być zorganizowana w formie instytucji kultury). Dlatego nowelizacja miała doprowadzić do usunięcia przez samorządy niezgodności z prawem przez wydzielenie bibliotek ze struktur innych instytucji kultury, wydanie aktu o ich utworzeniu, nadanie im statusu i umieszczenie w rejestrze. Za tym przemawia choćby stosunkowo długi termin vacatio legis ustawy, wydłużony z 14 dni do kilku miesięcy, aby gminy miały czas na przygotowanie całej operacji.
