Szkołą trzeba umieć zarządząć

Stanowisko dyrektora powierza organ prowadzący szkołę kandydatowi wyłonionemu w drodze konkursu. Artykuł 36a ust. 2 stanowi, że osobie, która konkurs wygrała, nie można odmówić powierzenia tego stanowiska.

[srodtytul]Skład komisji[/srodtytul]

W celu przeprowadzenia konkursu organ prowadzący powołuje komisję. W jej skład wchodzi trzech przedstawicieli organu prowadzącego, dwóch przedstawicieli organu sprawującego nadzór pedagogiczny oraz po jednym przedstawicielu rady pedagogicznej, rady rodziców i zakładowej organizacji związkowej. Ostatni z wymienionych członków komisji nie może być jednak zatrudniony w szkole, której konkurs dotyczy.

W konkursie mogą startować przede wszystkim nauczyciele. Ale, jak wynika z treści ustępu 2 art. 26 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=7300190BC18A3C031F33ABD3AD7E60C6?n=1&id=175841&wid=327608]ustawy o systemie oświaty[/link], nie tylko, przewiduje on bowiem, że stanowisko dyrektora można również obsadzić osobą, która nie jest nauczycielem. W takiej sytuacji konieczne jest zasięgnięcie opinii właściwego organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą.

Należy również pamiętać, że dyrektor, który nauczycielem nie jest, nie może sprawować nadzoru pedagogicznego w szkole. W konsekwencji kompetencje z tym związane wykonuje inny nauczyciel zajmujący stanowisko kierownicze w szkole, np. wicedyrektor.

Aby zostać dyrektorem, należy posiadać odpowiednie kwalifikacje. Określa je wydane przez ministra edukacji narodowej rozporządzenie. Od 11 listopada 2009 r. obowiązują w tym zakresie nowe przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=330305]rozporządzenia MEN z 27 października 2009 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko kierownicze w poszczególnych typach publicznych szkół i rodzajach publicznych placówek (DzU nr 184, poz. 1436).[/link]

[srodtytul]Niezbędne wykształcenie[/srodtytul]

Jak wynika z § 1 pkt 1 rozporządzenia, stanowisko dyrektora publicznego przedszkola, szkoły i placówki może zajmować nauczyciel mianowany lub dyplomowany, który ukończył studia magisterskie i ma przygotowanie pedagogiczne oraz kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym przedszkolu, szkole lub placówce.

Stanowisko to może piastować również nauczyciel (mianowany lub dyplomowany), który ukończył studia pierwszego stopnia lub studia wyższe zawodowe, a także nauczycielskie kolegium języków obcych, ale z pewnymi ograniczeniami.

Taki pedagog nie może bowiem kierować przedszkolem (szkołą) specjalnym. Może natomiast zostać dyrektorem gimnazjum, zasadniczej szkoły zawodowej, liceum profilowanego, technikum, technikum uzupełniającego i szkoły policealnej, oczywiście z wyjątkiem szkół specjalnych.

Rozporządzenie określa również, jaki nauczyciel może być dyrektorem zespołu szkół publicznych.

[srodtytul]Niekoniecznie pedagog[/srodtytul]

Stanowisko dyrektorskie w szkole może piastować również osoba, która nie jest pedagogiem. Musi jednak posiadać odpowiednie kwalifikacje. Jakie? Określa je § 5 omawianego rozporządzenia. Zgodnie z jego treścią dyrektorem publicznego przedszkola, szkoły i placówki oraz zespołu szkół lub placówek może być osoba niebędąca nauczycielem, która:

- ma obywatelstwo polskie;

- ukończyła studia magisterskie;

- ma co najmniej pięcioletni staż pracy, w tym co najmniej dwuletni staż pracy na stanowisku kierowniczym;

- ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z praw publicznych;

- nie toczy się przeciwko niej postępowanie karne, dyscyplinarne lub postępowanie o ubezwłasnowolnienie.

Pamiętać należy, że wymóg posiadania polskiego obywatelstwa nie dotyczy obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA)

– stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz Konfederacji Szwajcarskiej.

[srodtytul]Są też kryteria wspólne[/srodtytul]

Każdy kandydat, niezależnie od tego, czy jest nauczycielem czy też nie, musi spełniać cztery kryteria, które można określić jako wspólne. Pierwszym jest odpowiednie wykształcenie. Aby zostać dyrektorem, nie wystarczy ukończyć studiów wyższych (nauczycielskich lub innych), dodatkowo trzeba się legitymować dyplomem ukończenia studiów wyższych z zakresu zarządzania.

Przepis § 5 ust. 2 dopuszcza również jako kandydatów osoby, które ukończyły studia podyplomowe z zakresu zarządzania, a także tych, którzy ukończyli kurs kwalifikacyjny z zakresu zarządzania oświatą, prowadzony zgodnie z przepisami w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli. Drugim jest właściwy stan zdrowia umożliwiający wykonywanie pracy na stanowisku kierowniczym.

Trzecim jest niekaralność. § 5 ust. 7 rozporządzenia stanowi bowiem, że kandydatem nie może być osoba skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe.

Kandydat nie może być również karany zakazem pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=176480]ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (DzU z 2005 r. nr 14, poz. 114 ze zm.)[/link].

Kara ta wymierzana jest na okres od roku do pięciu lat.

Kryteria wspólne określone zostały w § 1 rozporządzenia oraz przez odesłanie do tego przepisu, które zawiera § 5 pkt 6 rozporządzenia. Ten ostatni odsyła do czterech punktów rozporządzenia: 2, 5, 7 i 9. Pomija natomiast § 1 pkt 8. Zgodnie z tym przepisem kandydatem na dyrektora nie może być nauczyciel, wobec którego toczy się postępowanie karne lub o ubezwłasnowolnienie.